اپیزیوتومی چیست؟ روش های مراقبت برای ترمیم سریع زخم اپیزیومی
اپیزیوتومی برشی است که در پرینه ایجاد می‌شود و برای بزرگتر شدن دهانه واژن برای زایمان انجام می‌گردد. معمولا هنگامی‌که سر کودک در هنگام زایمان مشاهده می‌شود پرستار مامایی یا پزشک سر و چانه کودک را از واژن بیرون می‌آورد و هنگامی‌که سر کودک بیرون است شانه‌ها و بقیه بدن را بیرون می‌آورد. بااین‌حال، گاهی اوقات دهانه واژن به اندازه کافی برای بیرون آوردن سر کودک باز نمی‌شود که در این شرایط، اپیزیوتومی می‌تواند در انجام روند زایمان بسیار کمک‌کننده باشد.
درواقع، به‌جای اینکه در بافت پارگی ایجاد شود، یک برش جراحی اپیزیوتومی برای باز کردن دهانه واژن ایجاد می‌شود. هنگامی‌که کودک از واژن بیرون می‌آید، پزشک قسمت برش را بخیه می‌زند و درصورتی‌که بی‌حسی اپیدورال انجام نشده باشد پرستار برای زدن بخیه زایمان اپیزیوتومی، قسمت پرینه را بی‌حس می‌کند. در ادامه با اپیزیوتومی بیشتر آشنا می‌شوید اما قبل از آن لازم است بدانید پرینه به چه معناست.
پرینه چیست؟
آناتومی پرینه در اپیزیوتومی اهمیت زیادی دارد و ناحیه‌ای متشکل از ساختارها و بافت‌هاست که بین استخوان شرمگاهی و استخوان دنبالچه قرار دارد. پرینه در زیر دیافراگم لگن قرار دارد و شامل دهانه‌ها و عملکردهای اسفنکتر مجرای ادرار، واژن و مقعد می‌شود. بین دهانه واژن و مقعد، جسم پرینه‌ای قرار دارد که نقطه اتصال مرکزی برای لایه‌های سطحی و عمیق کف لگن است.
در طول زایمان، لازم است این بافت‌های سطحی و عمیق انعطاف‌پذیری لازم برای کشش و عبور کودک از کانال زایمان را داشته باشند اما اگر این امر محقق نشود در برخی شرایط، اپیزیوتومی انجام می‌شود که پس از آن، روند بهبودی در این ناحیه ممکن است هفته‌ها طول بکشد. پرینه عملکردهای مهمی را ایفا می‌کند و به همین دلیل سالم و قوی بودن آن اهمیت زیادی دارد.
* روش صحیح شسشتوی واژن چیست؟ + بهترین صابون برای این کار
اپیزیوتومی در چه شرایطی انجام می‌شود؟
اکنون که می‌دانید اپیزیوتومی چیست لازم است بدانید این جراحی قبلا بخشی از زایمان طبیعی بود اما استفاده از این روش در سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته است. در گذشته، برای پیشگیری از پارگی شدید واژن در هنگام زایمان از اپیزیوتومی استفاده می‌شد و از سوی دیگر، اعتقاد بر این بود که برش ناشی از اپیزیوتومی بهتر از پارگی طبیعی یا خودبه‌خود، ترمیم می‌شود.
بااین‌حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که معایب اپی زیاتومی بیشتر از مزایای آن است. این روش می‌تواند منجر به عفونت و سایر عوارض شود و همچنین، روند بهبودی آن طولانی و دردناک است. به همین دلیل، معمولا برای زایمان از اپیزیوتومی استفاده نمی‌شود. تنها در برخی شرایط، پزشک ممکن است انجام این روش را توصیه کند که این شرایط در ادامه مطرح شده‌اند.
- احتمالا در زمان زایمان، پارگی بزرگی را در واژن تجربه می‌کنید.
- فرزندتان در وضعیتی غیرطبیعی قرار دارد.
- فرزندتان بزرگتر از اندازه طبیعی است.
- فرزندتان باید زودتر از موعد به دنیا بیاید.
اپیزیوتومی شامل دو نوع میدلاین و مدیولترال می‌شود که هر یک از آن‌ها مزایا و معایب متفاوتی دارند. ممکن است نحوه انجام این نوع زایمان از قبل از طریق مولاژ زایمان طبیعی به شما آموزش داده شود. همچنین، اگر در مورد این روش می‌خواهید اطلاعات بیشتری کسب کنید مطالعه کتاب اپیزیوتومی می‌تواند برای شما مفید باشد. در ادامه با انواع اپیزیوتومی آشنا می‌شوید.
اپیزیوتومی میدلاین چیست؟
در اپیزیوتومی میانی یا میدلاین، برش در وسط دهانه واژن و مستقیما به سمت پایین مقعد ایجاد می‌شود. از مزایای این روش می‌توان به ترمیم آسان و بهبودی سریع‌تر آن اشاره کرد. این نوع اپیزیوتومی درد کمتری را نیز به دنبال دارد و کمتر احتمال دارد که منجر به حساسیت طولانی‌مدت یا ایجاد درد در طی رابطه جنسی شود.
از سوی دیگر، در این روش اپیزیوتومی در زایمان طبیعی، خون کمتری نیز از دست می‌رود. ایراد اصلی اپیزیوتومی میدلاین این است که با افزایش خطر پارگی در عضلات مقعد همراه است که این نوع آسیب می‌تواند باعث برخی مشکلات طولانی‌مدت ازجمله بی‌اختیاری مدفوع یا عدم توانایی در کنترل حرکات روده شود.
اپیزیوتومی مدیولترال چیست؟
در اپیزیوتومی مدیولترال، برش از وسط دهانه رحم آغاز می‌شود و با زاویه 45 درجه به سمت پایین باسن ادامه می‌یابد. مزیت جانبی اصلی اپیزیوتومی مدیولترال این است که در این روش، خطر پارگی عضلات مقعد بسیار کاهش می‌یابد اما این روش معایب بسیار بیشتری نیز دارد که این معایب عبارت‌اند از:
- افزایش از دست دادن خون
- درد شدیدتر
- ترمیم دشوارتر
- احتمال بالاتر ناراحتی طولانی‌مدت به‌ویژه در رابطه جنسی
شدت اپیزیوتومی چگونه مشخص می‌شود؟
اپی زیاتومی بر اساس درجه‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود. این درجه‌ها بر اساس شدت یا میزان اپیزیوتومی و پارگی پرینه مشخص می‌شوند. در ادامه با طبقه‌بندی شدت اپیزیوتومی زایمان طبیعی آشنا می‌شوید.
- درجه اول: اپیزیوتومی درجه اول شامل یک پارگی کوچک است که تنها در پوشش واژن گسترش می‌یابد و بافت‌های زیرین را در برنمی‌گیرد.
- درجه دوم: متداول‌ترین اپیزیوتومی، اپیزیوتومی درجه دوم است که علاوه بر اینکه به پوشش واژن گسترش می‌یابد شامل بافت واژن نیز می‌شود. بااین‌حال، پوشش مقعدی یا اسفنکتر مقعدی را شامل نمی‌شود.
- درجه سوم: اپیزیوتومی درجه سوم شامل پوشش واژن، بافت واژن و بخشی از اسفنکتر مقعدی است.
- درجه چهارم: شدیدترین نوع اپیزیوتومی، اپیزیوتومی درجه چهارم است و شامل پوشش واژن، بافت‌های واژن، اسفنکتر مقعدی و پوشش مقعدی می‌شود.
شدت اپیزیوتومی با بروز عوارض طولانی‌مدت، رابطه مستقیمی دارد. هرچقدر درجه این روش بیشتر باشد احتمال بروز عفونت، درد و سایر مشکلات نیز بیشتر می‌شود.
نحوه بخیه زدن اپی زیاتومی چگونه است؟
انجام اپیزیوتومی میدلاین و مدیولترال آسان است. اگر سه یا چهار سانتی‌متر از سر کودک مشخص باشد پزشک برش را ایجاد می‌کند. قبل از انجام این مل، داروی بی‌حسی به شما داده می‌شود تا دردی احساس نکنید. ابتدا ناحیه موردنظر با صابون تمیز می‌شود و سپس پزشک برای محافظت از سر کودک، دو انگشت خود را در دهانه واژن قرار می‌دهد و سپس بسته به نوع اپیزیوتومی، برش را ایجاد می‌کند. پس از زایمان، پرینه و واژن به‌دقت بررسی و تمیز می‌شوند. سپس ممکن است ناحیه برش اپیزیوتومی با آب استریل یا یک محلول صابون ضدباکتری شسته شود.
پس از انجام این مراحل، پارگی زخم اپیزیوتومی بخیه زده می‌شوند که نخ بخیه در این روش از نوع قابل‌جذب است و نیازی به کشیده شدن ندارد. بخیه‌های نازک برای بستن پوشش داخلی مقعد استفاده می‌شوند اما بخیه‌های بزرگتر و قوی‌تر برای ترمیم اسفنکتر مقعدی استفاده می‌شود. پس از ترمیم پوشش مقعدی و اسفنکتر مقعدی، پزشک قسمت باقی‌مانده اپیزیوتومی برش حین زایمان طبیعی را بخیه می‌زند. برای جمع کردن بافت‌های عمیق زیر پوشش واژن ممکن است به زدن چندین بخیه نیاز باشد.
زایمان با فورسپس چیست؟
زایمان با فورسپس نوعی زایمان طبیعی است که گاهی اوقات در حین زایمان واژینال، انجام آن لازم می‌شود. در این روش، پزشک برای کمک به هدایت کودک از کانال تولد، یک ابزار به نام پنس که به شکل یک جفت قاشق بزرگ یا انبر سالاد است را در اطراف سر کودک قرار می‌دهد. او این کار را معمولا زمان وقوع انقباضات و زمانی که مادر در حال فشار دادن است انجام می‌دهد. زایمان با فورسپس ممکن است با دوختن اپیزیوتومی نیز همراه باشد.
اگر زایمان به‌خوبی پیش نرود یا سلامت کودک در معرض خطر قرار گیرد پزشک ممکن است در مرحله دوم زایمان، روش زایمان با فورسپس را توصیه کند. اگرچه این روش ممکن است توسط پزشک شما توصیه شود اما لازم است بدانید استفاده از آن می‌تواند با خطراتی همراه باشد و درصورتی‌که موفقیت‌آمیز پیش نرود زایمان سزارین انجام می‌گردد.
ترمیم اپیزیوتومی چگونه است؟
هر بخیه‌ای که برای ترمیم اپی زیاتومی زده می‌شود معمولا به‌خودی‌خود جذب می‌شود. ممکن است برای اپیزیوتومی بعد از زایمان، پزشک برای شما دارو تجویز کند یا لازم باشد برخی داروهای بدون نسخه را مصرف کنید. همچنین، ممکن است لازم باشد داروهای نرم‌کننده مدفوع و مسهل مصرف کنید. بااین‌حال، به نظر نمی‌رسد کرم‌ها یا پمادهای تسکین‌دهنده درد برای زخم‌های اپیزیوتومی موثر باشند.
لازم است بدانید ترمیم اپیزیوتومی به‌تدریج اتفاق می‌افتد و زمان معمول برای بهبودی آن، بسته به اندازه برش و نوع بخیه زایمان مورداستفاده برای بستن زخم اپیزیوتومی، بین 4 تا 6 هفته متغیر است. اگر اپیزیوتومی، درجه سوم یا چهارم باشد بهبودی آن ممکن است بیشتر طول بکشد. همچنین، در صورت شدت یافتن درد، ایجاد تب یا زخم و ترشحات حاوی چرک لازم است با پزشک خود تماس بگیرید. این موارد می‌تواند نشانه عفونت باشد و نیاز به درمان دارد.
راه‌های مراقبت از اپیزیوتومی چیست؟
اگر برای شما اپیزیوتومی در زایمان انجام شود احتمالا وقتی به خانه برمی‌گردید در ناحیه خود، التهاب را احساس می‌کنید. همچنین، ممکن است درد مداوم یا احساس ضربان را تجربه کنید یا اینکه گاهی اوقات کشش یا ضعف را در این ناحیه احساس کنید. شما می‌توانید به‌منظور انجام مراقبتهای آن، این ناراحتی‌ها را در روز اول یا دوم اغلب با استفاده از کمپرس کاهش دهید. این راهکار به‌خصوص در شرایطی مهم است که زخم شما هنوز متورم یا قرمز باشد.
مهم‌ترین نکته در مورد بهبودی از اپیزیوتومی و مراقبتهای آن این است که ناحیه پرینه را تمیز نگه دارید. برای درمان اپیزیوتومی، به‌محض اینکه به خانه برمی‌گردید هر بار که دستشویی می‌روید از یک بطری فشاری حاوی آب گرم برای تمیز کردن ناحیه پرینه استفاده کنید. همچنین، برای اینکه بخیه‌ها کشیده نشوند ناحیه پرینه را با ضربه‌های آرام خشک کنید و آن را پاک نکنید. در ادامه با سایر نکات مراقبت اپیزیوتومی آشنا می‌شوید.
- در شش هفته اول پس از زایمان از تامپون استفاده نکنید.
- یک وان کوچک کم‌عمق به نام حمام سیتز بخرید که روی صندلی توالت قرار می‌گیرد و به شما امکان می‌دهد بخیه‌های اپیزیوتومی در آب قرار بگیرد و درد آن کاهش یابد. به یاد داشته باشید که تا 24 ساعت پس از زایمان نباید بخیه‌های خود را در آب گرم قرار دهید.
- پد خود را هر دو تا چهار ساعت عوض کنید.
- می‌توانید از پدهای دارویی خنک‌کننده که برای بواسیر استفاده می‌شوند برای تسکین درد خود استفاده کنید. محصولی را انتخاب کنید که ضدآلرژی و بدون عطر باشد.
- از اسپری‌های بی‌حسی که مخصوص بعد از زایمان هستند استفاده کنید. ژل لیدوکائین نیز می‌تواند مفید باشد.
- با افزایش مصرف آب و فیبر از ابتلا به یبوست جلوگیری کنید.
- برای کاهش ناراحتی خود می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مثل ایبوپروفن استفاده کنید.
- قبل از تمیز کردن ناحیه اپیزیوتومی پرینه، دست‌های خود را با یک ضدعفونی‌کننده ضدباکتری تمیز کنید تا زخمتان آلوده نشود.
- برای کاهش تحریک ناشی از اصطکاک، به‌جای دستمال توالت، از دستمال مرطوب کودک استفاده کنید.
- اگر در خشک کردن زخم خود با مشکل مواجه هستید می‌توانید از سشوار کم‌فشار استفاده کنید و آن را حداقل 20 سانتی‌متر از پوست خود دور کنید.
- وقتی می‌خواهید خودتان را پاک کنید، این کار را از جلو به عقب انجام دهید.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید؟
مانند سایر روش‌های جراحی، امکان وقوع عفونت بعد از اپیزیوتومی نیز وجود دارد. بنابراین، اگر علائم عفونت را مشاهده کردید لازم است به‌سرعت با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم عبارت‌اند از:
- تب 100 درجه فارنهایت یا بیشتر
- ترشحات بدبو یا ترشحات مایل به سبز
- قرمزی و تورم در اطراف ناحیه بخیه‌ها
- درد شدید در محل برش
- مشاهده چرک در داخل یا اطراف زخم
به یاد داشته باشد که اپیزیوتومی علاوه بر عفونت می‌تواند منجر به عوارض دیگری نیز بشود که برخی از آن‌ها جدی هستند. بنابراین، اگر علائم غیرمعمول یا نگران‌کننده‌ای دارید حتما با پزشک تماس بگیرید.
درنهایت، عمل اپیزیوتومی برشی است که بین واژن و مقعد به‌منظور افزایش اندازه دهانه واژن و تسهیل زایمان ایجاد می‌شود. اگرچه این عمل، قبلا در زایمان، کاربرد زیادی داشت اما به دلیل عوارضی که دارد استفاده از آن کاهش یافته است. بااین‌حال، در برخی شرایط، پزشک ممکن است انجام اپیزیوتومی را توصیه کند. بهبودی ناراحتی‌های ناشی از این عمل، معمولا چهار تا شش هفته طول می‌کشد و برخی راهکارها می‌تواند به بهبود درد و ناراحتی‌های بخیه‌ها کمک زیادی کند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.