شربت سرماخوردگی کودکان زیر 1 سال و 2 سال + نحوه مصرف

شربت سرماخوردگی کودکان یکی از رایج‌ترین داروهایی است که پزشکان برای کاهش علائم سرماخوردگی مانند تب، آبریزش بینی، سرفه یا احتقان تجویز می‌کنند. شربت‌هایی مانند استامینوفن کودکان، سیتریزین، دیفن‌هیدرامین یا شربت دکسترومتورفان از جمله داروهای پرمصرف در این گروه هستند. با این حال، نوع شربت مناسب برای کودک کاملاً به سن به‌ویژه در کودکان زیر یک سال یا زیر دو سال و وزن دقیق او بستگی دارد و ممکن است دوز مصرفی برای هر کودک متفاوت باشد.

مصرف خودسرانه این داروها، بدون نظر پزشک، می‌تواند خطرناک باشد و حتی موجب بروز عوارض جدی شود. اگر چه بسیاری از سرماخوردگی‌ها با استراحت، مایعات کافی و مراقبت‌های خانگی برطرف می‌شوند، اما در برخی موارد نیاز به دارو وجود دارد. در ادامه این مقاله از مجله سلامت گهوراه، به‌ طور کامل درباره انواع شربت‌های سرماخوردگی کودکان، دوز مناسب، موارد مصرف و نکات مهمی که والدین باید بدانند صحبت خواهیم کرد.

پادکست خلاصه مقاله شربت سرماخوردگی کودکان:

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

انواع و بهترین شربت سرماخوردگی کودکان

به‌طور کلی، رایج‌ترین شربت‌های سرما‌خوردگی کودکان به انواع زیر دسته‌بندی می‌شوند:

۱. شربت‌های تب‌بر قوی برای کودکان و مسکن

این گروه شامل استامینوفن کودک و ایبوپروفن کودک است و معمولاً برای کاهش تب، دردهای بدن، گلودرد و بی‌قراری ناشی از سرماخوردگی استفاده می‌شود. ایبوپروفن فقط برای کودکان بالای سن مشخص تجویز می‌شود و برای نوزادان مناسب نیست.

• استامینوفن کودک
• ایبوپروفن کودک (از یک سن مشخص)

۲. شربت‌های ضداحتقان (گرفتگی بینی)

فنیل‌افرین و سودوافدرین به کاهش گرفتگی بینی، آبریزش و پف بینی کمک می‌کنند. با این حال، بسیاری از این داروها برای کودکان خردسال توصیه نمی‌شوند و حتماً باید با نظر پزشک مصرف شوند

• برای آبریزش، گرفتگی و پف بینی:
• فنیل‌افرین
• سودوافدرین (در کودکان کم‌سن معمولاً توصیه نمی‌شود.)

۳. شربت‌های آنتی‌ هیستامین

داروهایی مثل شربت سیتریزین برای کودکان، لوراتادین و کلرفنیرامین علائمی مانند عطسه، خارش و آبریزش بینی را کاهش می‌دهند. برخی از آن‌ها اثر خواب‌آلودگی دارند و باید با احتیاط مصرف شوند.

• سیتریزین
• لوراتادین
• کلرفنیرامین

۴. شربت‌های ضد سرفه کودکان

دکسترومتورفان یکی از رایج‌ترین داروهای کنترل سرفه خشک و آزاردهنده است. برای کودکان کم‌سن فقط با تجویز پزشک مجاز است.

• دکسترومتورفان

توجه: برای کودکان خردسال فقط با تجویز پزشک.

۵. شربت‌های خلط‌ آور

گایافنزین، برم‌هگزین و استیل‌سیستئین به رقیق شدن خلط و تخلیه راحت‌تر آن کمک می‌کنند و معمولاً برای سرفه‌های خلط‌ دار استفاده می‌شوند.

• گایافنزین
• برم‌هگزین
• استیل‌سیستئین

۶. شربت‌های ترکیبی سرماخوردگی

این داروها ترکیبی از تب‌بر، آنتی‌هیستامین و ضداحتقان هستند و برای کنترل همزمان چند علامت سرماخوردگی استفاده می‌شوند؛ مانند سرماخوردگی دکسپکت یا کلداستاپ کودک.

استامینوفن + آنتی‌هیستامین + ضداحتقان

نکته کلیدی: شربت‌های سرماخوردگی کودکان، به هیچ عنوان خود بیماری را درمان نمی‌کنند؛ بلکه با کاهش علائم سرماخوردگی، تحمل دوره بیماری را آسان‌تر می‌کنند. همچنین دوره بیماری با مصرف شربت سرماخوردگی نوزاد، کوتاه‌تر از حالت معمول نمی‌شود.

* مقاله آیا شربت کتوتیفن برای سرماخوردگی خوب است را مطالعه کنید.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

بهترین شربت سرماخوردگی کودکان زیر 1 سال

نیازی نیست به دنبال بهترین شربت سرماخوردگی کودکان خارجی باشید زیرا اکنون بسیاری از شربت‌های سرماخوردگی موثر، با همان کیفیت در کشور خودمان نیز تولید می‌شوند. شربت سرماخوردگی کودکان با اسامی دیگری مانند شربت پدی‌ کلد (Pedicold)، شربت پدیاتریک گریپ (Pediatric Grippe)، شربت کوریزان سرماخوردگی کودکان (Children Corizan Grippe)، شربت کیدی کلد (KidiCold) و شربت گریفن (Griphen) نیز شناخته می‌شود. اما برای کودکان زیر یک سال، در ۹۰٪ موارد سرماخوردگی نیازی به شربت نیست و فقط مراقبت خانگی توصیه می‌شود. اما درصورتی که پزشک دارو تجویز کند، معمولاً شامل موارد زیر است:

• استامینوفن مخصوص نوزادان

تنها داروی نسبتاً ایمن برای تب در نوزادان است و دوز آن فقط طبق وزن تعیین می‌شود.

• شربت‌های گیاهی سبک مثل کامی‌کاف یا شربت‌های حاوی عصاره آویشن مخصوص نوزادان

فقط در برخی موارد و با نسخه پزشک مجاز است و مقدار آن طبق وزن نوزاد محاسبه می‌شود.

نکته مهم : شربت‌های ضداحتقان، آنتی‌هیستامین، ضدسرفه شیمیایی و اغلب داروهای ترکیبی برای زیر ۱ سال کاملاً ممنوع است.

 شربت سرماخوردگی کودکان زیر 2 سال

در کودکان زیر دو سال، پزشک معمولاً فقط از داروهای ایمن و سبک استفاده می‌کند و بسیاری از شربت‌های ضداحتقان و ضدسرفه بزرگسالان برای آن‌ها ممنوع است. شربت‌هایی که به‌صورت محدود و فقط با تجویز پزشک ممکن است استفاده شوند شامل:

• استامینوفن کودکان (قطره یا شربت)

برای کاهش تب و بی‌قراری استفاده می‌شود و دوز دقیق آن کاملاً بر اساس وزن کودک تعیین می‌شود.

• ایبوپروفن کودکان

فقط برای کودکان بالای ۶ ماه مجاز است و دوز آن بر اساس وزن تعیین می‌شود.

• شربت‌های گیاهی ضدسرفه (مثل آویشن مخصوص کودکان یا کامی‌کاف)

معمولاً برای سرفه‌های خفیف تجویز می‌شوند اما دوز آنها نیز طبق وزن و سن کودک تعیین می‌شود.

نکته مهم : مصرف هرگونه شربت ضداحتقان مانند فنیل‌افرین یا سودوافدرین برای زیر ۲ سال ممنوع است.

دوز مصرف شربت سرماخوردگی کودکان بر اساس وزن

پزشک برای تعیین مقدار دارو ابتدا وزن کودک را در نظر می‌گیرد. معمولاً:

• دوز داروهای تب‌بر مانند استامینوفن و ایبوپروفن بر اساس میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین می‌شود.
• شربت‌های گیاهی نیز بسته به وزن، سن و شدت علائم تنظیم می‌شوند.
• برای کودکان زیر یک سال، به‌خصوص زیر ۶ ماه، هرگونه دارو فقط با نظر پزشک مجاز است.

بنابراین با توجه به نکات می‌توان گفت هیچ دوز ثابتی برای همه کودکان قابل ارائه نیست و مصرف خودسرانه می‌تواند بسیار خطرناک باشد. از این رو به والدین توصیه می‌شود برای اطلاع از مقدار دقیق دوز، با پزشک مشورت کنند تا بر اساس وزن کودک انتخاب درستی انجام دهند.

موارد منع مصرف شربت سرماخوردگی در کودکان

همان‌طور که می‌دانید، دارو دادن به کودکان در سنین مختلف، قوانین خود را دارد. مثلاً شربت سرماخوردگی کودکان زیر ۲ سال، با شربت کودکان بزرگتر متفاوت است. نکته مهم این است که نباید به نوزادان و کودکان کم سن و سال، بدون تجویز پزشک دارو بدهید. به‌طور کلی، در زمان دارو دادن به کودکان زیر دو سال، باید موارد زیر را رعایت کنید:

• استفاده از هر گونه داروی ضدسرفه و شربت سرماخوردگی کودکان، بدون نسخه و تجویز پزشک در کودکان زیر ۶ ماه ممنوع است. 
• اگر کودک شما دچار بیماری کبدی، کلیوی و ریوی همانند آسم، آمفیزم ریوی و... است، حتماً قبل از تجویز و مصرف دارو، در این باره به پزشک او اطلاع دهید.
• در مورد مقدار مصرف شربت سرماخوردگی کودکان زیر 2 سال حتماً با پزشک مشورت کنید.

توصیه‌های کاربردی

• بیش از پنج روز، از این دارو برای کودکتان استفاده نکنید. اگر علائم کودک بعد از پنج روز درمان، بهبود نیافت یا اگر تب همراه با سردرد یا بثورات پوستی بود، با پزشک مشورت کنید.
• برای کاهش علائم گوارشی ناشی از مصرف شربت سرماخوردگی کودکان، می‌توانید دارو‌ را همراه با شیر مصرف کنید.
• همانطور که برای درمان انواع بیماری ها در بارداری از پزشک کمک می‌گیرید، حتماً برای درمان سرماخوردگی کودک خود نیز به پزشک مراجعه کنید.
• به‌هیچ عنوان به کودک زیر شش ماه (نوزاد) هیچ‌گونه شربتی ندهید. 
• دوز دارو‌هایی که در این مقاله آمده است، باید با نظر پزشک باشد و هرگز خودسرانه به کودک دارویی ندهید؛ هرچند که فروش آن‌ها در دارو‌خانه‌ها آزاد است.
• سواد پزشکتان را با میزان دارو‌یی که تجویز می‌کند، نسنجید و به دارو‌های تجویزی وی اعتماد کنید.

به نقل از WebMD

هرگز از شربت سرفه برای کودکان زیر ۶ سال استفاده نکنید مگر اینکه پزشک آن را توصیه کرده باشد.

Never use a cough medicine in kids under age 6 unless the doctor suggests it.

عوارض احتمالی شربت‌های سرماخوردگی کودکان

عوارض شربت‌های سرماخوردگی کودکان بسته به نوع دارو، سن کودک و مقدار مصرف متفاوت است، اما برخی از رایج‌ترین عوارض که ممکن است هنگام مصرف این داروها دیده شود عبارت‌اند از:

• خواب‌آلودگی یا بی‌قراری

مخصوصاً در آنتی‌هیستامین‌ها مانند کلرفنیرامین یا سیتریزین دیده می‌شود و می‌تواند ریتم خواب کودک را تغییر دهد.

• مشکلات گوارشی

تهوع، استفراغ، درد شکم یا اسهال ممکن است در اثر مصرف شربت‌های تب‌بر، ضدسرفه یا خلط‌آور ایجاد شود.

• خشکی دهان و بینی

معمولاً پس از مصرف آنتی‌هیستامین‌ها رخ می‌دهد و در کودکان کم‌سن ناراحت‌کننده است.

• تپش قلب و بی‌قراری شدید

در صورت مصرف شربت‌های ضداحتقان مانند فنیل‌افرین یا سودوافدرین دیده می‌شود که برای کودکان زیر ۲ سال کاملاً ممنوع است.

• حساسیت دارویی (آلرژی)

به‌صورت بثورات پوستی، تورم، خس‌خس سینه یا تنگی نفس؛ یک وضعیت اورژانسی است و باید سریع به پزشک مراجعه کرد.

• تداخل با داروهای دیگر

شربت‌های ترکیبی ممکن است با داروهایی که کودک قبلاً مصرف می‌کند تداخل داشته باشند و عوارض ایجاد کنند.

نکته مهم :

اکثر این عوارض زمانی رخ می‌دهند که دارو بدون تجویز پزشک یا در مقدار اشتباه مصرف شود؛ به‌خصوص در کودکان زیر ۱ سال و ۲ سال خطر بیشتر است. بنابراین همیشه قبل از مصرف هر نوع شربت سرماخوردگی برای کودک، با پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید.

نحوه مصرف شربت سرماخوردگی کودکان

شربت کوریزان سرماخوردگی کودکان، دارای کلروفنیل‌آمین به عنوان ترکیب آنتی‌هیستامینی بوده که موجب کاهش موقتی علائم حساسیتی نظیر عطسه، ‌ریزش اشک، خارش چشم‌ها و آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی و آلرژی‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود. این شربت سرماخوردگی ترکیبی، به‌خاطر داشتن فنیل‌پروپانول‌آمین و فنیل‌افرین، به عنوان یک داروی ضداحتقان عمل می‌کند. همچنین با تنگ‌کردن عروق ناحیه بینی، باعث بازشدن راه ‌هوایی و تسهیل تنفس می‌شود.

موارد مصرف شربت سرماخوردگی اطفال

• علائم ناشی از سرماخوردگی مانند سرفه، عطسه، خارش و آبریزش بینی و چشم
• رینیت آلرژیک

زمان و دوز مصرف شربت سرماخوردگی کودکان هر چند ساعت یکبار باشد؟

از آن‌جا که این شربت، ترکیبی از دارو‌های مختلف است، تجویز دوز دقیق آن باید توسط پزشک صورت گیرد.

* خواندن مقاله شربت سیتریزین برای کودکان هر چند ساعت می‌تواند برای شما مفید باشد.

شربت کوریزان سرماخوردگی و آنفولانزا

شربت کوریزان سرماخوردگی و آنفولانزا، در ترکیبات، کمی با شربت سرماخوردگی کوریزان اطفال که کمی پیش‌تر مورد بحث قرار گرفت، متفاوت است. این شربت به نام‌های بیبی‌ کلد (Baby Cold) و تریپل‌ کلد (Triple Cold) نیز شناخته می‌شود. شربت سرماخوردگی و آنفولانزا برای کودکان، حاوی استامینوفن بیشتری نسبت به شربت کوریزان است. ترکیبات آن مانند شربت دیفن‌ هیدرامین کامپاند برای کودکان به‌عنوان ‌دارو آنتی‌هیستامین و فنیل‌افرین به‌‌عنوان دارو ضداحتقان است. (در مورد شیاف استامینوفن 125 در کودک بیشتر بخوانید). شربت کوریزان سرماخوردگی و آنفولانزا در درمان آبریزش بینی نوزاد، گرفتگی بینی، سردرد، تب و سایر علائم سرماخوردگی و علائم آنفولانزا در کودکان کاربرد دارد.

• زمان مناسب و دوز مصرف: از آن‌جا که این شربت، ترکیبی از دارو‌های مختلف است، تجویز دوز دقیق آن باید توسط پزشک صورت گیرد.
• عوارض جانبی شربت سرماخوردگی کودکان شامل افزایش یا کاهش فشار خون، سرگیجه، بی‌قراری، خواب‌آلودگی، تحریک‌پذیری و خشکی دهان است.

چند سی سی شربت سرماخوردگی کودکان معادل چند میلی لیتر است؟

نحوه مصرف شربت سرماخوردگی کودکان بسیار مهم است. یکی از بزرگترین دغدغه‌های مادران، معادل کردن سی سی با ابزارهای اندازه‌گیری روزمره مانند قاشق است. در ادامه چند معادل حجمی کاربردی معرفی می‌شود اما موارد زیر برای زمانی است که شما پیمانه دقیقی برای مصرف شربت به‌همراه ندارید. سعی کنید تا جایی که امکان دارد، از سرنگ درجه‌بندی‌شده که ( سوزن آن را به روشی ایمن دور انداخته‌اید) یا پیمانه همراه شربت استفاده کنید. مصرف دقیق دارو، از نظر ساعت و حجم، در میزان تاثیر‌گذاری آن بسیار مهم است.

• یک سی‌سی همان یک میلی‌لیتر است.
• یک قاشق چای‌خوری معادل تقریباً پنج سی‌سی است.
• یک قاشق غذا‌خوری معادل تقریباً ۱۰ سی‌سی است.
• یک سی‌سی معادل ۲۵ قطره از قطره‌چکان استاندارد است. 

نکته: موارد فوق یک معیار کلی است و ممکن است با توجه به اندازه قاشق یا قطره‌چکان، معادلی متفاوت داشته باشد. جواب سوال یک سی سی چند قطره است؟ را مطالغه کنید.

نکات مهم برای مراقبت خانگی در کنار مصرف شربت سرماخوردگی کودکان

در بیشتر موارد، سرماخوردگی نیاز به درمان دارویی ندارد. تنها با مراقبت‌های ساده و درمان حمایتی بهبود می‌یابد. درمان خانگی سرماخوردگی کودکان، شامل موارد زیر است:

• دریافت مایعات کافی
• تخلیه ترشحات بینی با استفاده از قطره سدیم کلرید و پوآر
• تغذیه مناسب با مایعات گرم و غذا‌های مقوی

در چه صورتی برای درمان سرماخوردگی کودکان به پزشک مواجعه کنیم؟

در صورتی که مراقبت‌های فوق را انجام می‌دهید ولی با یکی از موارد زیر مواجه شده‌اید، به پزشک مراجعه کنید تا دارو تجویز شود:

• تب 38 درجه سانتی‌گراد در کودکان زیر سه ماه
• افزایش تب یا تب بیش از دو روز در هر سنی
• علائم کودک بهبود نمی‌یابند یا پیوسته بدتر می‌شوند.
• علائم کودک باعث بی‌قراری و اختلال در خواب او شده است.
• علائم شدید؛ مانند سرفه زیاد
• درد گوش یا خروج ترشح از آن
• خواب آلودگی غیرمعمول
• کاهش‌ شدید اشتها 
• طول‌کشیدن دوره بیماری به بیش از 14 روز

نکات مهم و پایانی

در پایان، هنگام استفاده از شربت‌های سرماخوردگی کودکان به نکات زیر توجه کنید تا درمان ایمن‌تر و مؤثرتر باشد:

• هیچ‌یک از شربت‌های سرماخوردگی نباید خودسرانه مصرف شوند، به‌خصوص در کودکان زیر ۱ تا ۲ سال؛ زیرا می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند.
• دوز دارو باید دقیقاً بر اساس وزن و سن کودک و طبق دستور پزشک باشد؛ مصرف بیشتر دارو به معنای بهبود سریع‌تر نیست و حتی می‌تواند خطرناک باشد.
• شربت‌های ترکیبی را بدون نسخه استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است چند دارو با هم تداخل داشته باشند یا برای سن کودک مناسب نباشند.
• اگر علائم کودک بعد از ۳ تا ۵ روز بهتر نشد، یا تب بالا، بی‌حالی شدید، مشکل تنفس یا کاهش اشتها داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• برای بهبود سریع‌تر، دارو تنها بخشی از درمان است؛ استراحت کافی، مصرف مایعات، شست‌وشوی بینی با سرم فیزیولوژی و رطوبت مناسب اتاق بسیار کمک‌کننده‌اند.
• شربت را دور از دسترس کودکان و در دمای مناسب نگهداری کنید، و تاریخ انقضا را حتماً بررسی کنید.

با رعایت این نکات، درمان سرماخوردگی کودک ایمن‌تر و مؤثرتر پیش می‌رود و احتمال بروز عوارض دارویی به حداقل می‌رسد.