قطره آهن کودک | بهترین زمان دادن قطره آهن به نوزاد+میزان آن
استفاده از قطره آهن و قطره مولتی ویتامین نوزاد، از شش ماهگی الزامی است. همانطور که کمبود آهن عوارضی دارد، مصرف نادرست و بیش از حد آن نیز می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. با توجه به انواع قطره آهن موجود در بازار، انتخاب آن برای والدین مشکل است. در این مقاله قصد داریم در مورد انواع قطره آهن، خواص و مشکلات هرکدام بیشتر توضیح دهیم.
با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.
- فواید قطره آهن برای کودکان و لزوم مصرف آن در نوزادان
- بهترین زمان مصرف قطره آهن نوزاد
- میزان مصرف آهن بر اساس طبق دستورالعمل کشوری آهن یاری
- زمان مناسب شروع قطره آهن نوزاد در چند ماهگی است؟
- میزان مناسب دریافت قطره آهن کودک
- تداخلات دارویی قطره آهن در کودکان
- عوارض قطره آهن در کودکان
- نحوه دادن قطره آهن به نوزاد
- بهترین قطره آهن برای کودکان
- انواع قطره‌های آهن موجود در ایران
فواید قطره آهن برای کودکان و لزوم مصرف آن در نوزادان
هر دارویی که برای نوزاد خود تهیه می‌کنید، حتماً تحت نظر پزشک استفاده کنید. فرقی نمی‌کند می‌خواهید از شربت زینک سولفات برای اشتهای نوزاد استفاده کنید یا قطره آهن.
قطره آهن حاوی عنصر آهن است که از عناصر حیاتی بدن به شمار می‌رود. از مهم‌ترین فولید این قطره می‌توان به نوارد زیر اشاره کرد:
- کمک به اکسیژن رسانی به بافت‌ها
- کمک به تولید گلبول‌های قرمز و جلوگیری از کم خونی
- کمک به رشد بهتر سیستم عصبی
- جلوگیری از خستگی و تپش قلب
* مقاله بهترین زمان دادن قطره مولتی ویتامین به نوزاد را مطالعه کنید.
عوارض کمبود آهن در کودک چیست؟
اگر میزان آهن رژیم‌غذایی فرزندتان کافی نباشد، ممکن است بیماری به نام فقر آهن ایجاد شود که یک مشکل شایع در کودکان است. فقر آهن می‌تواند در طیف گسترده‌ای، از کمبود خفیف تا کمخونی فقر آهن رخ دهد و نهایتاً در رشد کودک شما مؤثر باشد. بنابراین از اولین عوارض کمبود آهن، کمخونی و به دنبال آن، انتقال ناکافی اکسیژن به بافت‌های بدن است. از عوارض ناشی از کاهش انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وزن‌گیری غیرطبیعی و کاهش رشد قد
- تنفس سریع برای جبران کمبود اکسیژن
- رنگ‌پریدگی
- سردی دست و پا
- کاهش اشتها
- خستگی مفرط
- کاهش فراگیری و ضریب هوشی که می‌تواند با تاخیر در یادگیری مهارت‌های ارتباطی و گوشه‌گیری همراهی داشته باشد.
- تاخیر در انجام مهارت‌های حرکتی
- ضعف سیستم ایمنی که خود منجر به سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های مکرر در کودک می‌شود.
نکته: کودکانی که تازه متولد شده‌اند و مادرانشان کمخونی داشته‌اند، به احتمال زیاد در اوایل زندگی، به کمخونی فقر آهن مبتلا می‌شوند. این بیماری ممکن است عوارض برگشت ناپذیری در رشد شناختی و جسمانی کودکان داشته باشد. در نتیجه مادران مبتلا به کمخونی، حتماً باید در ارتباط با مصرف مکمل‌های آهن برای خود و فرزندشان، با پزشک مشورت داشته باشند. با توجه به مطالب گفته‌شده، استفاده از قطره آهن برای نوزادان، تا دو سالگی لازم است.
چه کودکانی بیشتر در معرض کمبود آهن هستند؟
- نوزادانی که زودرس (بین هفته 20 تا37) به دنیا می‌آیند یا هنگام تولد وزن پایینی دارند.
- نوزادانی که قبل از یک سالگی از شیر گاو یا شیر بز تغذیه می‌شوند.
- نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ولی پس از 6 ماهگی غذاهای مکمل حاوی آهن دریافت نمی‌کنند.
- کودکان 1 تا 5 ساله که بیش از 710 میلی‌گرم شیر گاو ، شیر بز یا شیر سویا در روز مصرف می‌کنند.
- کودکانی که شرایط جسمانی خاصی دارند؛ مانند عفونت‌های مزمن یا رژیم‌های غذایی محدود.
- کودکانی که در معرض سرب قرار گرفته‌اند.
- کودکانی که به اندازه کافی غذاهای غنی از آهن نمی‌خورند.
- کودکانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند.
بهترین زمان مصرف قطره آهن نوزاد
قطره آهن نوزاد را چه زمانی بدهیم؟ بهتر است که قطره آهن با معده خالی، یعنی ابتدای صبح داده شود یا حداقل زمانی که از شیر خوردن نوزاد می‌گذرد. این مطلب برای همه انواع برند قطره آهن صدق می‌کند. بهترین زمان خوردن قطره لیپوزوفر و... با معده خالی است. با این حال اگر فراموش کردید، دادن قطره آهن به نوزاد، در شب قبل از خواب نیز گزینه مناسب بعدی است.
میزان مصرف آهن بر اساس طبق دستورالعمل کشوری آهن یاری
همه نوزادان با میزانی از ذخایر آهن در بدنشان متولد می‌شوند. نوزادان نارس، سهم کمتری از این ذخایر دارند، لذا میزان نیاز آن‌ها به دریافت آهن بیشتر است. میزان نیاز کودکان به آهن، در سنین مختلف، متفاوت بوده و به صورت زیر است. توجه داشته باشید که مقادیر زیر، میزان نیاز روزانه به قطره آهن را در کودک شما تعیین نمی‌کند بلکه توسط پزشک متخصص کودکان تعیین می‌شود؛ لذا به هیچ عنوان خودتان درباره این موضوع مهم تصمیم نگیرید.
| از شش ماهگی در کودکان با تولد به موقع | ۱ میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن تا نهایت ۱۵ میلی‌گرم |
| از دو ماهگی در شیرخواران نارس با وزن کم | ۲ میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن تا نهایت ۱۵ میلی‌گرم |
| از دو هفتگی تا دو ماهگی در نوزادان نارس با وزن بسیار کم | ۳ تا ۴ میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن تا نهایت ۱۵ میلی‌گرم |
زمان مناسب شروع قطره آهن نوزاد در چند ماهگی است؟
شروع قطره آهن برای نوزاد در دو دسته زیر انجام می‌شود:
- کودکانی که بهموقع به دنیا می‌آیند: زایمان بهموقع، به معنی تولد نوزاد بعد از هفته 38 بارداری است. این کودکان اگر از شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید از زمان 2 برابر شدن وزنشان نسبت به تولد (معمولاً 4 ماهگی) یا از 6 ماهگی، قطره آهن را زیر نظر پزشک متخصص کودکان شروع کنند؛ همچنین در صورت تغذیه کودک با شیر خشک، باید از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده کنند و اگر نیاز باشد، به تشخیص پزشک، قطره آهن جداگانه نیز مصرف کنند.
- کودکان نارس: دادن قطره آهن به نوزاد زیر شش ماه، برای کودک نارس انجام می‌شود. زایمان زودرس، به معنی تولد نوزاد نارس بین هفته 20 تا 37 بارداری است. این کودکان اگر از شیر مادر تغذیه می‌شوند، باید از زمان دو برابر شدن وزنشان و معمولاً از هفته دوم بعد از تولد، قطره آهن را زیر نظر پزشک متخصص کودکان شروع کنند؛ همچنین در صورت تغذیه کودک با شیر خشک، باید از شیر خشک غنی شده با آهن استفاده کنند و اگر نیاز باشد، به تشخیص پزشک، قطره آهن جداگانه نیز مصرف کنند.
میزان مناسب دریافت قطره آهن کودک
دادن قطره آهن بالای یکسال ادامه دارد. گرچه استفاده از شیاف استامینوفن 125 در مواردی خاص ضرورت دارد، اما قطره آهن، حتماً باید تا پایان دو سالگی به کودک داده شود. میزان دریافت آهن کودک، هنگامی کافی است که کودک آهن روزانه مورد نیاز خود را مطابق جدول مذکور در بالا دریافت کند؛ رشد مناسب داشته باشد و علائمی از کمخونی ناشی از فقر آهن نشان ندهد.
از آن‌جا که میزان کم‌خون ناشی از فقر آهن، در کودکان 1 تا 3 سال جامعه ما شایع است؛ پزشکان متخصص کودکان، دریافت آهن به صورت قطره خوراکی را منحصر از میزان آهن غذا یا شیر خشک کودک تا 24 ماهگی یا دو سالگی توصیه می‌کنند. بهتر است برای بررسی فقر آهن، در سنین 9 تا 12 ماهگی و مجدد بین 15 تا 18 ماهگی، آزمایش خون انجام شود. در صورت وجود کمخونی، می‌توان با تجویز میزان مناسب آهن، کودک را درمان کرد.
توصیه‌های غذایی برای جلوگیری از فقر آهن کودک
همراهی قطره آهن، همزمان با استفاده از مواد‌غذایی، به تأمین بهتر آهن مورد نیاز او کمک می‌کند. دراین‌صورت احتمال ابتلا به کمخونی ناشی از فقر آهن کاهش می‌یابد. مواد‌غذایی با میزان آهن بالا شامل موارد زیر هستند:
- جگر، تخم مرغ، بوقلمون، مرغ، ماهی، گوسفند وگاو.
- غلات: غلات غنی شده با آهن، نان غلات سبوس‌دار، ماکارونی و برنج.
- حبوبات: نخود، عدس، نخود فرنگی و لوبیا.
- سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی، نخود سبز، لوبیا سبز.
نکته: دقیقا همانطور که در دوران شیردهی فقط باید از دارو‌های مجاز شیردهی استفاده کنید، این مواد غذایی نیز حتماً باید در سن مناسب و با مشورت پزشک به کودک داده شوند.
ویتامین سی موجود در بعضی میوه‌ها و غذاها به جذب سریع آهن کمک می‌کند. بهتر است ویتامین C همراه با قطره آهن به کودکان داده شود. مادر می‌تواند با خلاقیت خود، مواد‌غذایی حاوی آهن را با مواد‌غذایی حاوی ویتامین C (مانند گوجه فرنگی، کلم بروکلی، پرتقال و توت فرنگی) همراه کند و به جذب بهتر آهن کمک کند؛ مثلاً:
- پخت ماکارونی با گوشت همراه با سس گوجه فرنگی خانگی و تازه.
- قطره آهن را با آب میوه‌هایی مانند پرتقال که جذب آن را هم بالاتر می‌برد مخلوط کنید و به کودک خود بدهید.
تداخلات دارویی قطره آهن در کودکان
زمان مصرف قطره آهن برای کودکان، نباید با زمان شیر دادن به آن‌ها تداخل داشته باشد؛ برای مثال یک ساعت بعد یا یک ساعت قبل از شیر دادن به نوزاد، می‌توانید به او قطره آهن بدهید. همچنین حتماً برای جلوگیری از سیاه یا زرد شدن دندان‌های نوزاد، به موضوع بهداشت دهان نوزادان نیز توجه کنید و حتما از ابزارهای مناسب برای این منظور استفاده کنید.
همچنین مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار بلافاصله بعد از قطره آهن، جذب آن را کاهش می‌دهد.
عوارض قطره آهن در کودکان
گاهی مکمل‌های آهن دارای عوارضی هستند که موجب نگرانی والدین کودک می‌شود. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دل پیچه
- تغییر غلظت و تیره‌شدن رنگ مدفوع
- یبوست
- استفراغ
- تغییر رنگ و سیاه شدن دندان‌ها
انواع مختلفی از قطره‌های آهن در بازار موجود است که در بعضی ترکیبات با هم متفاوت هستند؛ در صورت مشاهده هر یک از علائم مذکور، از پزشک متخصص فرزندتان بخواهید تا نوع دیگری از قطره آهن را برای کودک شما تجویز کند.
نحوه دادن قطره آهن به نوزاد
برای جلوگیری از تغییر رنگ دندان، قبل از مصرف، فرآورده را با مقداری آب یا آب‌میوه رقیق نمایید. قطره چکان را در انتهای زبان بچکانید. قطره‌چکان را قبل و بعد از هر بار مصرف بشویید.
تغییر رنگ دندان‌های کودک، محدود به دندان‌های شیری کودک است. در نهایت تأثیری بر رنگ دندان‌های اصلی او نداشته و جای نگرانی ندارد.
می‌توان با راهکارهایی، عوارض گوارشی قطره آهن را تا حدی کنترل کرد. شما می‌توانید میزان مصرف قطره را در هر وعده کاهش دهید و به جای آن، تعداد دفعات مصرف را بیشتر نمائید؛ بدین ترتیب دوره درمان را طولانی‌تر کنید تا عوارض گوارشی آن به حداقل برسد. توصیه می‌شود در طول درمان با مکمل‌های آهن‌دار، از مایعات و سبزیجات (البته در صورتی که کودکان از نظر سنی مجاز به دریافت سبزیجات باشد) استفاده نمائید.
میزان بسیار بالا و بیش از حد آهن، عوارضی جدی ایجاد می‌کند. مسمومیت با آهن، یک ضرورت پزشکی محسوب می‌شود. بنابراین هیچ‌گاه بدون مشاوره با متخصص کودکان، به کودک مکمل آهن ندهید. نشانه‌های مصرف بیش از حد آهن در ادامه آورده شده است. در صورت شک به مسمومیت با قطره آهن، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید :
- استفراغ شدید
- اسهال
- رنگ‌پریدگی یا کبود شدن (سیانوز) پوست و ناخن‌ها
- ضعف
بهترین قطره آهن برای کودکان
به جز سوال بعد از زایمان چه بخوریم؟ پرسش «بهترین قطره آهن برای نوزاد چیست؟» هم بسیار مطرح می‌شود. گاهی وجود تنوع زیاد در انواع قطره‌های آهن، موجب سردرگمی والدین می‌شود. بعضی از والدین گمان می‌کنند نمونه‌های خارجی قطره آهن، بهتر از نمونه ایرانی آن است، در حالی که تنها برتری قطره آهن خارجی، کمتر سیاه شدن دندان کودک و طعم بهتر آن است. در ادامه به معرفی چند نمونه از قطره‌های آهن موجود در بازار می‌پردازیم؛ توجه داشته باشید که درباره نوع قطره آهن و میزان درست مصرف آن، حتماً با متخصص کودکان فرزند خود مشورت نمایید.
انواع قطره‌های آهن موجود در ایران
قطره آهن سیدرال گوچه (Sideral Gocce)
سیدرال گوچه یک قطره آهن حاوی آهن لیپوزومال و ساخت کشور ایتالیا است.
مزایا:
- قطره آهن سیدرال طعم مطبوعی داشته و دندان‌های کودک را سیاه نمی‌کند.
- مصرف قطره آهن سیدرال علاوه بر جبران کمبود آهن، باعث تحریک اشتهای کودک می‌شود.
- در بیماری‌های گوارشی، سلیاک و بیماری‌های التهابی روده جذب بسیار مناسبی دارد.
- به دلیل جلوگیری از تماس مستقیم آهن با مخاط دستگاه گوارش، عوارضی مانند درد معده و تهوع کاهش می‌یابد.
نکات:
- برای جذب بهتر قطره آهن، توصیه می‌شود آن را بین دو وعده شیردهی به کودک خود بدهید.
- لازم است قبل از هر بار مصرف بطری را به خوبی تکان دهید.
- این مکمل را می‌توان مستقیما در دهان کودک چکاند و یا با نصف لیوان آب مخلوط کرده و کم‌کم به نوزاد یا کودک خوراند.
- در صورت مصرف هرگونه دارو یا مکمل دیگر برای کودک، قبل از مصرف قطره آهن با پزشک مشورت کنید.
- این مکمل باید در یخچال نگهداری شود.
قطره فروزومال ویواکیدز (VivaKids Ferosis)
قطره فروسیس ویواکیدز جهت تامین آهن، اسید فولیک و ویتامین B12 برای کودکان زیر یک سال تهیه شده و ساخت کشور سوئیس است.
مزایا:
- محتوی آهن به فرم فریک‌دی‌فسفات، ویتامین B12 و اسید فولیک جهت خونسازی بهتر
- طعم دلپذیر میوه انگور سیاه فرنگی (بلک کارنت)
- فاقد گلوتن
- فاقد لاکتوز
- فاقد هرگونه طعم‌دهنده مصنوعى و مواد نگهدارنده
- حاوی شیرین‌کننده کم‌کالری مناسب کودکان دیابتی
نکات:
- بهتر است نیم ساعت بعد از شام و با رعایت بهداشت دهان و دندان (نوشاندن کمی آب پس از مصرف) مصرف شود.
- در جای خشک و خنک، دور از دسترس اطفال باشد. پس از باز شدن، در یخچال نگهداری شود.
قطره آهن لیپوزوفر (Liposofer)
قطره خوراکی آهن لیپوزومال (لیپوزوفر) مکمل غذایی حاوی آهن برای تامین نیاز روزانه آهن نوزادان و کودکان بوده و ساخت کشور ایران است.
مزایا:
- پایداری آهن در فرمول لیپوزومال بهتر است؛ بنابراین آهن درون ساختار لیپوزومی به‌راحتی از طریق سلول‌های دیواره روده جذب می‌شود.
- به علت عدم تماس مستقیم مولکول‌های آهن با دستگاه گوارش، فاقد عوارض گوارشی شایع آهن همانند استفراغ، طعم بد و خاصیت سیاه‌کردن دندان‌ها است.
- آهن به فرم لیپوزومال تداخل کمتری با غذا دارد و می‌توان آن را با فرآورده‌های لبنی مصرف کرد.
نکات:
- برای اطمینان از برداشتن مقدار مشخص و صحیح فراورده، از قطره چکان مدرج داخل جعبه استفاده نمایید.
- در نوزادان نارس با سطح پایین ویتامین E قبل از مصرف با پزشک معالج مشورت شود.
- افراد با میزان طبیعی آهن نباید مکمل آهن را به طور دائم استفاده کنند.
- بهترین زمان مصرف قطره آهن لیپوزوفر با معده خالی است.
قطره آهن فروزمال (Ferrosomal)
این قطره آهن ساخت کشور ایران است.
مزایا:
- افزایش تحمل گوارشی دارو به دلیل پیشگیری از تماس آهن با مخاط دستگاه گوارش و کاهش عوارضی مانند درد معده و تهوع.
- جذب بسیار مناسب در بیماری‌های گوارشی، سلیاک و بیماری‌های التهاب روده.
- فرمولاسیون سوکروزومیال دارو باعث فراهم زیستی بالای دارو می‌شود.
- این فرآورده باعث تغییر رنگ لثه دندان‌ها و مخاط دهان نمی‌شود.
نکات:
- به طور مستقیم در دهان چکانده شود و یا در نصف لیوان آب حل شود.
- قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
- دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
- فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.
قطره آهن سان‌اکتین (SunActin)
این قطره آهن ساخت کشور ایران است.
مزایا:
- بدون اثر بر روی سلامت و رنگ دندان‌های کودک
- بدون طعم فلزی، با طعم شکلات و مطلوب کودکان
- بدون تحریک گوارش کودک
نکات:
- قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
- دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
- فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.
قطره آهن فروگلوبین (Feroglobin)
قطره خوراکی فروگلوبین حاوی آهن و ویتامین C است.
مزایا:
- همراهی ویتامین C با آهن، به جذب بهتر آهن کمک می‌کند.
- دارا بودن طعم توت فرنگی و مطلوب کودکان
- تحریک گوارشی بسیار پایین
نکات:
- دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
- فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.
قطره آهن آیروفیکس (Irofix)
این قطره آهن ساخت کشور ایران است.
مزایا:
- بدو اثر بر روی سلامت و رنگ دندان‌های کودک
- بدون طعم فلزی و مطلوب کودکان
- بدون تحریک گوارشی کودک
نکات:
- قبل از مصرف، قطره را به خوبی تکان دهید.
- دور از نور، رطوبت و در دمای زیر ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود.
- فرآورده را از دسترس اطفال دور نگه‌دارید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.