مصرف آهن در بارداری | دوز مصرف قرص آهن در حاملگی
مصرف آهن در بارداری برای سلامت مادر و جنین لازم است. در دوران بارداری نیاز به آهن تا دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. بدن شما از آهن برای ساخت هموگلوبین استفاده می‌کند. بیشترین مقدار دریافت آهن با تغذیه تامین می‌شود ولی مکمل‌ها نیز منبع تامین کننده آهن هستند که مصرفشان از هفته 20 بارداری آغاز می شود. در ادامه در مورد مشکلات کمبود آهن و دوز مورد نیاز آهن در بارداری توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما به ابزارهای کاربردی دوران بارداری از جمله مراقبت بارداری دسترسی پیدا کرده و می‌توانید با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که در اختیارتان قرار می‌گیرد.
- خطرات پایین بودن میزان آهن خون در بارداری چیست؟
- کدام مادران بیش از بقیه در معرض خطر کمبود آهن قرار دارند؟
- علائم کم خونی فقر آهن در دوران بارداری چیست؟
- راه درمان کم خونی فقر آهن در بارداری چیست؟
- چگونه جذب آهن را در بارداری افزایش دهیم؟
- بهترین زمان مصرف مکمل آهن
- دوز مصرف قرص آهن در بارداری چقدر است؟
- مصرف قرص آهن در بارداری از چه ماهی آغاز می‌شود؟
- بالا بودن آهن خون در بارداری چه خطراتی دارد؟
خطرات پایین بودن میزان آهن خون در بارداری چیست؟
اگر میزان آهن خون در بارداری کافی نباشد، ذخایر آهن بدن شما با گذشت زمان تخلیه می‌شوند و اگر دیگر آهن کافی برای ساخت هموگلوبین مورد نیاز خود نداشته باشید، ممکن است دچار کم خونی یا آنمی شوید. کم خونی شایع ترین بیماری خونی است که در زنان باردار ایجاد می‌شود.
کم خونی در دوران بارداری می‌تواند شما و نوزادتان را در معرض برخی از عوارض بارداری قرار دهد، از جمله:
- محدودیت رشد داخل رحمی
- تولد نوزادان کم وزن
- زایمان زودرس
- خونریزی‌های پس از زایمان
- کاهش ذخایر آهن نوزاد
- افزایش خطر عفونت
- افزایش خطر مرگ و میر در مادران
- افزایش خطر مرگ و میر در جنین
- افزایش احتمال افسردگی پس از زایمان
نوزادانی که با این شرایط متولد می‌شوند، بیش از سایر نوزادان مستعد ابتلا به عفونت، نارسایی‌های تنفسی، زردی نوزادی، کم خونی، هیپوترمی (کاهش دمای بدن) و بسیاری عوارض دیگر هستند. وقتی کودکتان در رحم شماست خیلی خوب از عهده‌ٔ برآوردن نیاز آهن خود برمی‌آید، به این شکل که او سهم خود را از آنچه وجود دارد قبل از شما برمی‌دارد. با این حال، اگر کم‌خونی شدید داشته باشید، ممکن است ذخایر آهن کودکتان در بدو تولد را دچار مشکل کند و ریسک ابتلای او به کم‌خونی در دوران نوزادی را بالا ببرد و احتمالاً به رشد و تکامل شناختی او آسیب برساند.
* میزان نرمال هموگلوبین در بارداری چقدر است؟ + رژیم غذایی مناسب کم خونی
کدام مادران بیش از بقیه در معرض خطر کمبود آهن قرار دارند؟
شرایط زیر خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را در بارداری افزایش می‌دهند:
- اگر دو بارداری نزدیک به هم داشته باشید.
- اگر دو قلو یا چند قلو باردارید.
- اگر به دلیل بیماری صبحگاهی، بطور مداوم استفراغ می‌کنید.
- اگر آهن کافی مصرف نمی‌کنید.
- اگر قبل از بارداری یک خونریزی قاعدگی سنگین داشته باشید.
- اگر قبل از بارداری سابقه کم خونی داشته باشید.
علائم کم خونی فقر آهن در دوران بارداری چیست؟
شایعترین علائم کاهش میزان آهن خون در بارداری و افزایش خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- رنگ پریدگی پوست یا زرد شدن آن
- ضربان قلب نامنظم
- تنگی نفس
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
- دست و پاهای سرد
- سردرد
به خاطر داشته باشید که علائم کم خونی اغلب با علائم عمومی بارداری شباهت دارند. صرف نظر از اینکه شما این علائم را دارید یا خیر، پزشکتان برای شما درخواست آزمایش خون خواهد کرد تا ببیند کم خونی فقر آهن دارید یا نه.
راه درمان کم خونی فقر آهن در بارداری چیست؟
مکمل‌های دوران بارداری معمولا حاوی آهن نیز هستند که می‌تواند به پیشگیری و درمان کم خونی مینور در بارداری کمک کند. همچنین تغذیه مناسب می‌تواند از کم خونی فقر آهن در دوران بارداری جلوگیری کند. منابع غذایی حیوانی آهن شامل گوشت قرمز، مرغ و ماهی بدون چربی است. گزینه‌های دیگر شامل غلات صبحانه غنی شده با آهن، آلو، لوبیا و نخود فرنگی می‌شود.
اگر با وجود مصرف قرص آهن در بارداری و خوردن غذاهای غنی از آهن، باز هم میزان آهن خون در بارداری شما پایین باشد، ممکن است پزشکتان با تجویز خوردن دو قرص آهن در بارداری سعی کند که میزان نرمال آهن در بارداری را تامین کند. اگر سابقه بای پس معده یا سایر جراحی های لاغری را دارید یا قادر به تحمل آهن خوراکی نیستید، ممکن است پزشکتان آهن داخل وریدی را برای شما تجویز کند.
منابع غذایی آهن کدام است؟
آهن موجود در مواد غذایی به دو نوع «هِم» (heme) و «غیر هِم» (non heme) تقسیم می شود. درواقع، آهن موجود در غذاهای حیوانی که دارای هموگلوبین است، از نوع آهن «هم» هستند که از آن جمله می توان به آهن موجود در گوشت قرمز، پرندگان و ماهی اشاره کرد. آهن موجود در غذاهای گیاهی که فاقد هموگلوبین هستند، از نوع آهن «غیرهم»
محسوب می شوند که از لحاظ بیولوژیک ارزش بسیار پایینی دارند.
جذب آهن «هم» در حدود 15 تا 30 درصد است و دیگر مواد غذایی مصرفی (مانند لبنیات و چای) در جذب آهن نوع «هم» تاثیری ندارند. در عوض، جذب آهن «غیرهم» بسیار کمتر و در حدود 2 تا 20 درصد است و تحت تاثیر مصرف مواد غذایی از جمله لبنیات، چای، فیبر و… میزان جذب آهن کاهش پیدا می کند.
آهن موجود در بیشتر مکمل ها از نوع «غیرهم» بوده و جذب آن ها تحت تاثیر رژیم غذایی و دارویی قرار می گیرد، به همین دلیل تداخلات غذایی آن باید مورد توجه قرار گیرد و به دقت رعایت شود.
* بهترین مکمل بارداری در ماه های مختلف کدام است؟
چگونه جذب آهن را در بارداری افزایش دهیم؟
برای دریافت مقدار کافی آهن، نیازی به خوردن یک قطعه‌ٔ بزرگ گوشت ندارید، بلکه اضافه کردن فقط کمی گوشت یا ماهی به یک وعدهٔ غذایی معمولی، به بدن شما کمک می‌کند تا بیشتر آهن موجود در سایر غذاهای موجود در بشقابتان را جذب کند. در ادامه چند نکته‌ٔ مهم برای جذب آهن خون در بارداری از رژیم غذایی شما آورده شده است:
ویتامین C را فراموش نکنید: ویتامین C به ویژه هنگام خوردن منابع گیاهی آهن مانند آب‌پرتقال طبیعی، توت‌فرنگی یا کلم بروکلیمی‌تواند به شما در جذب آهن تا شش برابر بیشتر کمک کند.
مکمل آهن را با چای و قهوه نخورید: خوردن مکمل با آب‌پرتقال طبیعی که حاوی ویتامین C و‌در نتیجه تقویت‌کنندهٔ جذب آهن است، می‌تواند باعث افزایش جذب آن شود. اما قرص آهن خود را با شیر، قهوه یا چای مصرف نکنید، زیرا اینها می‌توانند در جذب آهن اختلال ایجاد کنند.
به مهارکننده‌های آهن دقت کنید: بسیاری از غذاهای سالم، حاوی «مهارکننده‌های آهن»هستند. مهارکننده‌های آهن موادی طبیعی هستند که می‌توانند در جذب آهن اختلال ایجاد کنند. نمونه‌هایی از مهارکننده‌های آهن شامل فیتات‌های موجود در غلات سبوس‌دار و حبوبات، پلی‌فنول‌های موجود در قهوه و چای، اگزالات موجود در غذاهای تهیه‌شده از سویا و اسفناج و کلسیم موجود در محصولات لبنی است. اگر کمبود آهن یا کم‌خونی ناشی از فقر آهن دارید، برخی از متخصصان معتقدند که شما نباید غذاهای مهارکنندهٔ آهن را همزمان با غذاهای غنی از آهن مصرف کنید. برخی دیگر بر این باورند که تا زمانی که رژیم غذایی کلی شما حاوی مقدار زیادی از مواد غذایی سرشار از آهن و سرشار از ویتامین C باشد، خوردن این غذاها با هم ایرادی ندارد. متخصص تغذیه می‌تواند یک رژیم غذایی بارداری برای شما تعیین کند که سطح آهن سالمی را در بدن ایجاد کند.
کلسیم را با آهن مصرف نکنید: مصرف قرص کلسیم در بارداری مانع از جذب آهن می‌شود، بنابراین اگر مراقب شما توصیه کرده است که هم مکمل آهن و هم مکمل کلسیم یا آنتی‌اسیدهایی که حاوی کلسیم هستند مصرف کنید، از او در مورد چگونگی بهترین شکل فاصله گذاشتن بین خوردن آنها در طول روز مشورت بخواهید یا خودتان به شکلی برنامه‌ریزی کنید که آنها را با هم نخورید. در ادامه در مورد زمان مصرف قرص فروفورت گاین در بارداری و میزان آهن مورد نیاز در بارداری توضیح خواهیم داد.
بهترین زمان مصرف مکمل آهن
برای جذب بهتر آهن غذا، باید از مصرف چای، قهوه و دمكرده‌های گیاهی یك ساعت قبل از غذا و حداقل ۲ ساعت پس از غذا و نیز از مصرف چای پررنگ خودداری شود. همچنین به منظور كاهش اختلالات گوارشی و جذب بهتر آهن، بهترین زمان مصرف قرص آهن پس از غذا یا شب قبل از خواب است. انتخاب بهترین قرص اهن برای زنان باردار را به عهده متخصص بگذارید.
دوز مصرف قرص آهن در بارداری چقدر است؟
میزان مصرف قرص آهن در بارداری چقدر است؟ به طور میانگین مقدار مصرف آهن در بارداری تقریباً دو برابر قبل از بارداری، خواهد بود. مقدار توصیه شده روزانه آهن برای خانم‌هایی که باردار نیستند، حدود 18 میلی گرم در روز است که مقدار مصرف آهن در بارداری به حداقل 27 میلی گرم در روز افزایش می‌یابد. در صورتی که‌خانم باردار دچار کم‌خونی شدید باشد باید بر‌اساس تجویز پزشک، دوز درمانی یعنی 5-4 میلی گرم مصرف کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) به زنان باردار توصیه می‌کند که در دوران بارداری بین 30 تا 60 میلی گرم آهن در روز مصرف کنند. این مقادیر مربوط به میزان نرمال آهن در بارداری بود؛ در زنانی که سابقه کم خونی دارند یا به هر دلیلی، در معرض خطر کم خونی فقر آهن قرار دارند، شرایط متفاوت است. از پزشک یا رژیم درمانگر خود در مورد بهترین مقدار مصرف آهن در بارداری سوال کنید.
مصرف قرص آهن در بارداری از چه ماهی آغاز می‌شود؟
قرص اهن از هفته چندم بارداری مصرف شود؟ معمولا ﻣﻘﺪار آﻫﻦ ﺟـﺬبﺷـﺪه از طریق رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ و ذخایر بدن مادر، برای تامین آهن مورد نیاز در بارداری کافی نیست. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ معمولا ﻻزم اﺳـﺖ که برای پیشگیری از کم خونی ﻓﻘـﺮ آﻫـﻦ، از قرص آهن در بارداری استفاده کنید. با این وجود، تجویز قرص آهن در بارداری با پزشک است و شما نباید خودتان اقدام به مصرف آن کنید.
تصمیم گیری در مورد زمان شروع مصرف قرص آهن در بارداری نیز بر عهده پزشک است. گاهی ممکن است لازم باشد که از قبل از بارداری، مصرف قرص آهن را آغاز کنید؛ گاهی از ابتدای بارداری و گاهی در سه ماهه دوم یا سوم بارداری. مصرف منظم و روزانه مكمل آهن از شروع هفته شانزدهم بارداری تا 6 ماه پس از زایمان توصیه می‌شود.
بالا بودن آهن خون در بارداری چه خطراتی دارد؟
همانطور که پایین بودن میزان آهن خون در بارداری خطرناک است، بالا بودن افراط در مصرف آهن در بارداری نیز می‌تواند باعث یکسری عوارض بارداری مانند زایمان زودرس یا دیابت حاملگی شود. علاوه بر این، در طولانی مدت می‌تواند به کلیه‌ها و سایر اندامهای شما آسیب برساند. برخی از علائمی که ممکن است نشانه بالا رفتن سطح آهن در بدن شما باشد، عبارتند از:
- اسهال و درد شدید معده
- استفراغ خونی
- تنفس سریع و کم عمق
- رنگ پریدگی و سرد شدن دستها
- ضعف و خستگی
اگر کم‌خونی دارید و با مکملی که آهن کمتری دارد شروع کنید و به تدریج آن را به دز مورد نیاز خود برسانید، ممکن است بتوانید از مشکلات معده جلوگیری کنید. همچنین می‌توانید آهن را در طول روز و در چند دز کوچک‌تر مصرف کنید. در دوران بارداری نسبت به کلیه علائم خود حساس باشید و در صورت بروز هر علامت غیر عادی، با پزشک خود تماس بگیرید. هرگز بدون هماهنگی با پزشک، دارویی را مصرف یا قطع نکنید. برخی از مادران خودسرانه اقدام به خوردن دو قرص آهن در بارداری می‌کنند که این کار می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. در آخر نیز، نگران نباشید اگر وقتی شروع به مصرف مکمل آهن می‌کنید، مدفوع شما تیره‌تر به نظر می‌رسد، چون این یک عارضهٔ جانبی طبیعی و بی‌ضرر است.
منبع:
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.