علائم بارداری | ریزترین علائم و نشانه‌های بارداری

عقب افتادن پریود معمولاً مهم‌ترین نشانۀ بارداری است، به‌خصوص اگر پیش ‌از این پریود منظمی داشته‌اید. از دیگر علائم بارداری می‌توان به درد پستان‌ها، تهوع، خستگی، کمردرد، مشکلات گوارشی و ... اشاره کرد. البته لازم به ذکر است که همه زنان، همه علائم بارداری را تجربه نمی کنند و زمان شروع این علائم ممکن است در هر زنی متفاوت باشد. در ادامه بیشتر درباره علائم بارداری خواهید خواند.

پادکست خلاصه مقاله ریزترین علائم بارداری:

ویدئوی نشانه‌ها و علائم بارداری توسط کارشناس مامایی 

با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.

علائم بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟

اولین سوالی که پیش می‌آید این است: علائم بارداری بعد از چند روز ظاهر می‌شود؟ تقریباً 7 تا 14 روز طول می‌کشد تا جنین لانه گزینی کند و پیام قطع قاعدگی صادر شود. آیا در این مدت شاهد علائم بارداری خواهید بود؟ در این مدت همه علائم بارداری بروز نمی‌کند، اما زنان تغییراتی هرچند اندک مانند احساس خستگی، گرفتگی خفیف و لکه بینی را احساس می‌کنند. زیرا بدن برای سازگار شدن با رشد جنین تغییر می‌کند. البته زمان بروز علائم بارداری در افراد مختلف متفاوت است. در ادامه درباره این علائم بیشتر توضیح خواهیم داد. 

* مقاله لانه گزینی کی اتفاق میفته؟ را مطالعه کنید

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

تاثیر علائم در تشخیص بارداری 

مطالعات نشان می‌دهد 60 درصد از زنان بعضی از علائم بارداری را تا هفته 5 و 6 بارداری تجربه می‌کنند، اما بیشتر آنان نشانه‌های بارداری را حدود هفته هشتم بارداری مشاهده می‌کنند. علائم بارداری از هفته اولِ بعد از لقاح شروع می‌شود و احتمالاً با گذشت زمان شدیدتر می‌شود، ولی ممکن است زنی که باردار شده است متوجه آن نشود. 

همانطور که از جدول بالا مشخص است شدت و تنوع علائم تا ماه سوم با گذر زمان افزایش می‌یابد و سپس به‌مرور کم می‌شود. 

 علائم اولیه بارداری کدام‌اند؟

قطع عادت ماهیانه

علاوه‌بر بارداری، بیماری‌هایی مانند سندروم سخمدان پلی‌کیستیک یا اختلالات هورمونی هم سبب قطع شدن عادت ماهیانه می‌شوند. بنابراین قطع شدن پریود نشانۀ صددرصدی بارداری نیست.  خونریزی مختصری معمولاً در اثر لانه گزینی جنین در دیواره رحم رخ می‌دهد و با خونریزی قاعدگی فرق دارد و از ریزترین علائم بارداری در هفته‌های سوم و چهارم است؛ اما تفاوتش را اغلب زنان باردار نمی‌توانند تشخیص دهند.

بعضی علائم در هفته قبل از پریود ممکن است نشانگر باردار بودن فرد باشد، مانند تهوع و تغییر خلق‌وخو، ولی این علائم هم شبیه به علائم سندروم پیش از قاعدگی است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد. توصیه پزشکان این است که در صورت شک داشتن به بارداری، بعد از گذشتنِ حداقل ده روز از تعویق پریود، برای آزمایش‌های بارداری اقدام کنید. 

دردناک و حساس شدن پستان ها 

تغییرات پستان‌ها در بارداری مانند سفت و حساس شدن آنها، می‌تواند یکی از علائم بارداری باشد. از هفته‌های اول بارداری، با شروع ترشح هورمون‌های حاملگی، پستان‌ها حساس و دردناک و اندازه آنها از ماه دوم بزرگتر می‌شود و عروق ظریفی زیر پوست آن دیده می‌شود. از ماه دوم بارداری نیز، هاله‌های اطراف نوک پستان پررنگ‌تر می‌شود. 

*مقاله درد نوك سينه در اوايل بارداری را مطالعه کنید.

تکرر ادرار بدون سوزش ادرار

بعد از صورت گرفتن لقاح، به‌مرور زمان، حجم خون مادر افزایش می‌یابد. به همین سبب زنان باردار دچار تکرر ادرار می‌شوند. بنابراین تکرر ادرار ممکن است از نشانه‌های بارداری باشد، اما نباید آن را با علائم عفونت ادراری، مانند سوزش و ترشح‌های غیرعادی، یکی گرفت.

خستگی و بی‌حالی شدید

خستگی را می‌توان از علائم بارداری در ماه اول دانست. وقتی بارداری شروع می‌شود، بدن به‌یک‌باره باید از پس کارهای اضافه‌ای چون حفظ بارداری، و رساندن غذا و اکسیژن به رحم، جنین و جفت بربیاید. این شرایط باعث افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود و می‌تواند باعث احساس خستگی در دوران بارداری شود.

حالت تهوع

هورمون‌های بارداری سبب ایجاد تهوع می‌شوند که معمولاً در صبحگاه رخ می‌دهد و غالباً با سرگیجه همراه است. تهوع صبحگاهی یکی از شایع‌ترین علائم بارداری در هفته اول است که حتی قبل از قطع شدن قاعدگی خودش را نشان می‌دهد.. این تهوع ممکن است همراه استفراغ یا تنفر از بعضی غذاها و بوها باشد و ممکن است نباشد. تهوع خفیف و متوسط با مصرف دارو و رعایت کردن توصیه‌های پزشکی کنترل می‌شود، اما برای کنترل کردن تهوع و استفراغ‌های شدید داروهای وریدی لازم است.

نشانه‌های با احتمال کمتر:

کمردرد

کمردرد در بارداری یکی از شایع‌ترین علائم این دوران است؛ تا جایی که تقریباً 70 درصد زنان، آن را تجربه می‌کنند. با بیشتر شدن سن حاملگی و بزرگ شدن جنین و شکم، این درد بیشتر هم می‌شود. کمردرد و دردهای انقباضی در زیر شکم و کمر در روزهای پیش از قاعدگی هم رخ می‌دهد. به همین دلیل تشخیص تفاوت  کمردرد حاملگی از کمردرد پیش از قاعدگی تقریباً ناممکن است. 

مشکلات گوارشی

هورمون‌های بارداری، و تغییراتی که در عملکرد دستگاه گوارش ایجاد می‌کند، می‌تواند سبب انواعی از مشکلات گوارشی شود، مانند یبوست، نفخ و سوزش سر دل. یبوست و نفخ شکم از علائم اولیه بارداری است، اما چون از نشانه‌های وقوع قاعدگی نیز هست، قابل اعتنا و اعتماد نیست.  

گرفتگی بینی

یکی دیگر از علائم بارداری که شیوع بالایی هم دارد، آبریزش و گرفتگی بینی است. برخی از مادران از همان ابتدای بارداری دچار گرفتگی بینی می‌شوند تا جایی که حدود یک‌ سوم مادران از ماه دوم بارداری آن را تجربه می‌کنند. علت گرفتگی بینی در بارداری افزایش مخاط بینی است که عامل اصلی آن هم هورمون‌های بارداری هستند. 

تنگی نفس

بارداری سبب افزایش کار ریه‌ها می‌شود. این موضوع هم، به نوبه خود، باعث بالا رفتن تعداد تنفس خواهد شد. هورمون‌های بارداری عملکرد تنفسی را تغییر می‌دهند تا جنین در طول بارداری از خون حاوی اکسیژن بهره‌مند شود. با افزایش هفته‌های بارداری، رحم بزرگ‌تر می‌شود و وزن مادر هم بیشتر می‌شود. درنتیجه فشار بیشتری به ریه‌ها وارد می‌شود. به همین دلیل است که تنگی نفس در اواخر بارداری شدیدتر از اوایل آن است. 

* مقاله تنگی نفس در بارداری پسر و دختر را مطالعه کنید.

علائم بارداری از روی ناف

به‌مرور زمان و با بزرگ‌تر شدن شکم زنان باردار، ناف آنان هم برجسته‌تر می‌شود. 

هوس‌های غذایی

علت اصلی ویار بارداری مشخص نیست، ولی داشتن ویار یکی از شایع‌ترین نشانه‌های حاملگی است. کمبود برخی مواد ضروری، مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی، سبب میل زنان باردار به بعضی خوراکی‌های عجیب، مانند خاک و یخ ، می‌شود. هوس‌های غذایی یا بیزاری از برخی خوراکی‌ها از ریزترین علائم هفته سوم بارداری هستند.

تغییر خلق و خو

تغییرات خلق و خو در بارداری بسیار شایع است. هورمون‌های بارداری، علاوه‌بر جسم، بر روح و روان مادر نیز اثر می‌گذارند. درواقع، هورمون‌های بارداری شرایط شیمیایی مغز را تغییر می‌دهند. به همین دلیل ممکن است در دوران بارداری بسیار حساس و تحریک‌پذیر شوید و طوفانی از احساسات متناقض را تجربه کنید. البته بسیاری از زنان در دوران پیش از قاعدگی نیز وضعیت مشابهی دارند. 

اختلالات خواب

خواب از دیگر علائم بارداری است که ممکن است در تمام طول بارداری همراه فرد باشد، اما در سه ماهه اول و سوم بارداری شایع‌ترند. علت اصلی این مشکلات در اوایل بارداری تغییرات هورمونی بدن است، اما با نزدیک شدن به پایان بارداری مشکلاتی نظیر تنگی نفس و بزرگ شدن شکم باعث تشدید  انواع اختلالات خواب در بارداری می‌شوند. 

احساس ضعف و سرگیجه

در طول بارداری افزایش سوخت‎‌و‌ساز و فعالیت بدن ممکن است سبب افت ناگهانی قند خون مادر شود. علاوهبراین، فشار خون به سبب گشاد شدن رگ‌ها در اوایل بارداری کاهش می‌یابد.سبک شدن سر، سیاهی رفتن چشم، ضعف و غش کردن از نتایج افت قند و کاهش فشار خون است.

* مقاله علائم بارداری از روی ناف را مطالعه کنید.

تغییرات در پوست 

هورمون‌های بارداری بر پوست هم اثر می‌گذارند.  و سبب پررنگ شدن خط ناف، هاله اطراف پستان، دستگاه تناسلی و خال‌ها می‌شوند. بر اثر تغییرات هورمونی ممکن است بر صورت و گردن زنان باردار لک‌های حاملگی ظاهر شود. تغییرات پوستی در بارداری‌ اول بیشتر است و از بارداری دوم به بعد کمتر می‌شود. همچنین ممکن است رنگ پوست صورت تیره شود، پوست بدن خشک شود و در صورت و گردن آکنه و جوش ظاهر شود. 

ترشحات رحمی

با شروع بارداری، رحم کم‌کم شروع به رشد می‌کند و از 12 هفتگی از لگن خارج می‌شود. میزان ترشحات رحمی در بارداری تحت تاثیر هورمون‌های حاملگی افزایش پیدا می‌کند که ممکن است برای زنان باردار آزاردهنده باشد.

لکه بینی

چسبیدن رویان به دیوارۀ داخلی رحم، و لانه گزینی در آن، سبب پاره شدن عروق جداره رحم می‌شود. در بعضی از افراد، این پارگی عروق با لکه‌بینی یا خونریزی‌های مختصر خودش را نشان می‌دهد. یکی از علائم بارداری قبل از عقب افتادن پریود همین لکه‌بینی است. لکه بینی در بارداری یا خونریزی مدت کوتاهی، در حد چند ساعت تا یکی دو روز، به طول می‌انجامد و با خونریزی حاصل از عادت ماهیانه، که حجیم و طولانی‌مدت است، تفاوت دارد. البته در افرادی که عادات ماهیانه نامنظم دارند گاهی تشخیص تفاوت بین این دو نوع خونریزی مشکل است. 

افزایش ضربان قلب

در حدود هفته‌های 8 تا 10 بارداری، ممکن است قلب سریع‌تر و سخت‌تر بتپد. تپش قلب در بارداری شایع است. این اتفاق هم معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی بدن است. همچنین در ادامه بارداری، به دلیل افزایش جریان خون به جنین نیز، این وضعیت قدری تشدید خواهد شد.

ریزترین علائم بارداری در هفته اول

علائم صددرصدی بارداری در هفته اول چیست؟ قبل از هر چیز لازم به ذکر است که چیزی تحت عنوان علائم بارداری حتمی وجود ندارد. زنان ممکن است بسیاری از این علائم را در بدن خود ببینند، ولی باردار نباشند یا ممکن است باردار باشند و علائمی نداشته باشند. ضمن اینکه تشخیص علائم بارداری کمتر از یک ماه حتی با تشخیص بارداری در روزهای اول به روش خانگی کار دشواری است. علائم و نشانه‌های بارداری در هر زنی متفاوت است و معمولاً یک نفر همه علائم بارداری را ندارد.

* مقاله اولین نشانه های بارداری قبل از پریود را مطالعه کنید.

بنابراین نباید به علائم ظاهری بارداری اکتفا کرد. اولین علائم بارداری بعد از انتقال جنین فریز شده به روش IVF نیز مشابه علائم بارداری طبیعی هستند.  از طرف دیگر برخی زنان دچار بارداری پنهان می‌شوند. معمولاً این افراد قاعدگی‌های نامنظم دارند. برای همین عقب افتادن یا قطع شدن پریود را متوجه نمی‌شوند. برخی نیز بعد از باردار شدن همچنان پریود می‌شوند. در این افراد سایر علائم بارداری مانند دیگر زنان باردار است، ولی ممکن است به آن دقت نکنند. 

همه علائم بارداری را می‌توان در دو دسته زیر جای داد: 

علائم فوری بارداری

به علائمی می‌گویند که نشانه قطعی بارداری است. نشانه‌های قطعی و درواقع مهم‌ترین علائم بارداری یا ریزترین علائم بارداری قبل از پریود عبارتند از:

• آزمایشات بارداری شامل ارزیابی سطح بتا HCG در خون یا ادرار فرد
• تست خانگی یا همان بی بی چک
• استفاده از سونوگرافی واژینال یا شکمی
• تشخیص جنین و یا مشاهده فعالیت قلب جنین در سونوگرافی
• شنیدن صدای قلب جنین توسط دستگاه سنجش ضربان قلب جنین
• لمس قسمت‌های مختلف جنین در معاینه (بعد از 24 هفته این امکان وجود دارد)
• لمس حرکات جنین در معاینه (بعد از 22 هفته این شرایط وجود دارد)

انجام آزمایش خون بارداری سریع‌تر و دقیق‌تر از سایر روش‌ها، بارداری را تشخیص می‌دهد. بهترین زمان انجام این تست، بعد از به تعویق افتادن قاعدگی است.

علائم احتمالی بارداری

به علائمی گفته می‌شود که نشانه قطعی بارداری نیستند. اینها علائم ثانویه بارداری هستند که ممکن است در همه زنان دیده نشود. بسیاری از بارداری‌ها، جز قطع شدن عادت ماهیانه، علامت دیگری ندارد. از طرف دیگر، بسیاری از علائم احتمالی بارداری به علائم قاعدگی شباهت دارند؛ به همین دلیل ممکن است فرد تا زمانی که پریودش عقب نیافتد، به بارداری خود پی نبرد. شاید برایتان جالب باشد بدانید که برخی از مادران که قاعدگی نامنظمی ندارند، ممکن است حتی تا ماه دوم و سوم بارداری، از حضور جنین در وجودشان بی‌اطلاع باشند! بنابراین بهترین کار برای اطمینان از باردار شدن مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیص بارداری است. بااین‌حال، در ادامه درباره علائمی که ممکن است نشانه بارداری باشد بیشتر توضیح می‌دهیم.

تفاوت علائم بارداری و سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

علائم اولیه بارداری بسیار به علائم سندروم پیش از قاعدگی نزدیک است. از این رو گاهی تمیز دادن آنها از یکدیگر دشوار است. در جدول زیر در مورد بعضی تفاوت‌های بین این دو شرایط بیشتر توضیح داده‌ایم:

علائم بارداري بعد از 48 ساعت نزديكی 

در بیشتر مواقع، آنچه بعد از رابطه جنسی دیده می‌شود، مانند لکه‌بینی یا افزایش ترشح واژن، ربطی به بارداری ندارد و روز اول بارداری نشانه خاصی ندارد. از طرف دیگر، چنانکه گفته شد، علائم بارداری به نشانه‌های دوران پریود و سندروم پیش از قاعدگی(PMS) بسیار شبیه است و ممکن است با هم اشتباه گرفته شود. 

علائم لانه گزینی

لانه گزینی در بعضی زنان نشانه‌های آشکاری دارد اما در برخی دیگر قابل تشخیص نیست. این علائم همان علائم بارداری بعد از ده روز هستند. در زمان تخمک گذاری، اگر لقاح به درستی انجام شود، در حدود 8 تا 10 روز بعد، لانه گزینی اتفاق می‌افتد. علائم آن بسیار شبیه به علائم پیش از قاعدگی است. در این شرایط، شاهد گرفتگی و درد خفیفی در رحم و خونریزی بسیار ضعیفی خواهید بود که به رنگ صورتی یا قهوه‌ای است و با خون پریود، که قرمز رنگ است، تفاوت دارد. در بعضی زنان این علائم ظهور نمی‌کند. 

علائم بارداری و جنسیت جنین

بسیاری از افراد معتقدند که علائم بارداری پسر با علائم بارداری دختر متفاوت است، ولی هیچ پژوهش علمی این نظریه را تایید نمی‌کند. برای مثال بیشتر افراد معتقدند حالت تهوع در بارداری پسر کم است یا اصلاً وجود ندارد و برعکس از علائم صددرصدی بارداری دختر است، اما در عمل چنین نیست و شدت تهوع به جنسیت جنین ربط ندارد. 

علائم بارداری دو قلو

علائم بارداری دوقلو نسبت به بارداری تک قلو متفاوت است. در بارداری دو قلو، سطح هورمون‌ها بیشتر از بارداری تک قلو است. درنتیجه، زنانی که بارداری چندقلو دارند ممکن است علائم متنوع‌تری را با شدت بیشتری داشته باشند.  

علائم بارداری خارج از رحمی

علائم بارداری خارج رحمی تا حد زیادی مشابه علائم بارداری سالم است. در این بارداری، هم پریود عقب می‌افتد و حالت تهوع و درد سینه حس می‌شود، اما نشانه‌های دیگری هم دیده می‌شود که طبیعی نیست. برای مثال، در بارداری خارج رحمی خونریزی و دردهای زیاد شکمی و ناحیه‌ی لگن دیده می‌شود. همچنین در این شرایط تپش قلب ممکن است ضعیف شود تا حدی که فرد دچار غش و بی‌حالی شود. بنابراین، توصیه می‌شود  با مشاهده این علائم فوراً به پزشک مراجعه شود.

علائم بارداری پوچ

بارداری پوچ یکی از انواع بارداری‌های غیرطبیعی است که در زنان رخ می‌دهد. این حاملگی زمانی رخ می‌دهد که سلول جفت رشدی غیرطبیعی داشته باشد و به‌صورت توده‌ درآید. علائم این بارداری در ابتدا بسیار شبیه به بارداری طبیعی است، اما با افزایش سن بارداری علائم جدیدی ظاهر می‌شود، ازجمله خونریزی به رنگ قهوه‌ای تیره تا قرمز روشن  در سه ماه اول بارداری،  تهوع شدید، درد و فشار لگن، افزایش فشار خون، دفع کیست، پرکاری تیروئید و ... 

علائم بارداری در شیردهی

برخلاف تصور غالب، در دوران شیردهی نیز باردار شدن امکان‌پذیر است. علائم بارداری در شیردهی هم تا حد زیادی مانند دیگر بارداری‌های طبیعی است.

بارداری کاذب

بارداری کاذب شرایطی روانشناختی است که در آن فرد احساس می‌کند باردار است و علائم بارداری را نیز دارد. بارداری کاذب در زنانی پیش می‌آید که مدتی طولانی باردار نشده‌اند یا دچار شرایط روحی خاصی هستند. علائم بارداری کاذب بسیار شبیه به علائم بارداری است، ولی  تست بارداری نشان می‌دهد که فرد باردار نیست.

علائم بارداری بعد از سقط جنین

در اولین تخمک‌گذاری، بعد از سقط جنین، امکان باردار شدن وجود دارد، اما بهتر است که بدن زنی که سقط جنین داشته است سه تا شش ماه استراحت کند و باردار نشود تا قوایش را به دست آورد. بااین‌حال، اگر بارداری اتفاق بیافتد، علائمش شبیه به بارداری‌های طبیعی است، با این تفاوت که هرچه زمان بارداری به سقط نزدیک‌تر باشد هم علائمش شدیدتر است و هم ممکن است برای مادر سختی‌هایی به همراه داشته باشد، زیرا هنوز سطح هورمون‌ها به حالت عادی برنگشته است که دوباره تغییرات هورمونی آغاز می‌شود. به ویژه اگر بلافاصه بعد از سقط باردار شوید این علائم می‌تواند شدیدتر هم باشد زیرا تعادل هورمونی هنوز کامل به شرایط عادی برنگشته است. علائم بارداری ناخواسته نیز به همین صورت مشابه با سایر بارداری‌ها است.

سوالات پرتکرار کاربران و پاسخ متخصص

تست بیبی‌چک انجام دادم که خط دوم کمرنگ بود. مدام حالت تهوع خیلی خفیف دارم. آیا باردار هستم؟

خط دوم حتی اگر کمرنگ باشد، نشان‌دهنده وجود هورمون بارداری (hCG) است و احتمال بارداری وجود دارد. برای اطمینان بیشتر، آزمایش خون (بتا hCG) انجام دهید.

دو روز مانده به پریودم سردرد شدید دارم. آیا باردارم؟

سردرد می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی پیش از پریود (PMS) یا اوایل بارداری باشد. برای اطمینان، چند روز پس از تأخیر پریود، تست بارداری خون انجام دهید.

دو هفته بعد از انتقال علائم پریود دارم، اما خبری از پریود نیست. آیا باردارم یا دارم پریود می‌شوم؟

علائمی مشابه پریود (مثل درد شکمی یا حساسیت سینه‌ها) می‌تواند نشانه بارداری یا آماده شدن بدن برای پریود باشد. اگر خونریزی شروع نشده است، آزمایش بتا hCG انجام دهید تا وضعیت بارداری مشخص شود.

در روز چهاردهم انتقال هنوز علائم بارداری ندارم. آیا باردار نیستم؟

عدم وجود علائم لزوماً به معنای عدم بارداری نیست. برخی افراد تا هفته‌های بعد از بارداری نیز علائمی ندارند. بهترین راه تعیین بارداری، آزمایش خون در روز چهاردهم یا بیشتر انتقال است.