بیماری لوپوس در بارداری | تشخیص نشانه‌ها و علائم لوپوس در بارداری
بیماری لوپوس در بارداری کمتر به گوش خورده و جز افرادی که اطرافیان آن‌ها با این بیماری مواجه شده‌اند دیگران از علائم و عوارض آن بی‌اطلاع هستند. باردار شدن برای خانمی که مبتلا به هر نوع بیماری زمینه‌ای است، میتواند یک چالش مهم باشد. نگرانی در مورد سلامت مادر، بدتر شدن وضع بیماری در بارداری و تاثیر آن بر سلامت جنین از جمله دغدغه‌های این زمان است. یکی از بیماری‌هایی که کمتر برای مردم شناخته شده است و ممکن است خانمی با وجود ابتلا به آن قصد بارداری داشته باشد، لوپوس است. ما قصد داریم در این مقاله شما را با این بیماری آشنا کنیم و در مورد تاثیرات و خطرات لوپوس بر بارداری و جنین صحبت نماییم.
تاثیرات بیماری لوپوس بر بارداری
مطالعات نشان میدهند که یک سوم موارد بیماری لوپوس در بارداری شدت پیدا کرده و بدتر میشود، یک سوم بدون تغییر مانده و نهایتا یک سوم باقیمانده بهبودی در علائم رخ میدهد. لوپوس میتواند هم برای مادر و هم جنین و نوزاد مخاطره آفرین باشد. وجود شرایطی مثل غیرفعال نبودن لوپوس قبل از شروع بارداری، وجود نارسایی کلیه و فشارخون در بارداری با پیامدهای بسیار نامطلوبی برای حاملگی و جنین همراه است.
* تشخیص بیماری پروانه ای در بارداری چگونه انجام میشود
عوارض لوپوس بر روند بارداری و مادر
- پره‌اکلامپسی
- مسمومیت شدید بارداری
- زایمان زودرس
- کم خونی
- آمبولی ریه
- لخته شدن خون در عروق
- دیابت بارداری
- پارگی کیسه آب جنین
- عفونت در بارداری
عوارض بیماری لوپوس بر جنین
- رشد کم
- نامناسب جنین
- نارسی
- سقط و مرده‌زایی
در خون برخی از زنان مبتلا به لوپوس پروتئینی به نام آنتی فسفولیپید وجود دارد، و حضور این پروتئین در بارداری شانس وقوع خطرات را در مادر به مراتب افزایش میدهد. برای بررسی بیشتر تاثیر لوپوس در بارداری ابتدا به ماهیت بیماری در حالت کلی می‌پردازیم.
لوپوس چه نوع بیماری است؟
لوپوس یا (Systematic Lupus Erythematosus) که به اختصار به آن SLE نیز می‌گویند، یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی است که بر روی بسیاری از ارگان‌های بدن تاثیرگذار است. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم دفاعی بدن سلولهای خودی را به اشتباه، دشمن و عامل بیگانه طلقی میکنند و به آن حمله‌ور می‌شوند. در لوپوس سیستم ایمنی خونی دچار این اشتباه میشود و متاسفانه میتواند به ارگان‌های مختلفی در بدن فرد همچون: پوست، مفاصل، کلیه‌ها، مغز، سلولهای خونی، قلب، ریه، چشم و گوارش حمله کند. به طورکلی تخمین زده میشود که از هر صد هزار نفر بین 1 تا 25 نفر به لوپوس مبتلا می‌شوند و احتمال ابتلا در زنان بشدت بیشتر از مردان است به حدی که در زنان بزرگسال احتمال ایجاد لوپوس7 تا 15 برابر مردان می‌باشد.
علت ایجاد بیماری لوپوس
علت اصلی ایجاد بیماری لوپوس در بارداری نامشخص است و عللی چون: ژنتیک، تماس با نورخورشید، استرسها و فشارهای عصبی، سیگارکشیدن، تاثیر برخی هورمون‌ها، مصرف برخی از داروها و عوامل عفونی به عنوان علل مرتبط با بروز لوپوس معرفی شده‌اند. اکثر موارد لوپوس درسنین باروری شروع می‌شوند و مطالعات بیان کردند که، افراد ساکن شهرها بیشتر از افرادی که در روستاها زندگی میکنند، به این بیماری دچار می‌شوند.
نشانه های لوپوس در بارداری
از آنجایی که بیماری لوپوس میتواند اعضای مختلف بدن را درگیر نماید، با بروز علائم و نشانه‌های متفاوت و گسترده‌ای همراه است که با توجه به درگیری هر ارگان ایجاد میگردد، این علائم لوپوس در بارداری عبارتند از:
علائم عمومی بدن مانند:
- احساس ضعف و خستگی
- کاهش وزن
- تب
علائم سیستم عضلانی و اسکلتی :
- درد عضلانی
- درد در مفاصل و ایجاد سفتی در آن‌ها
- التهاب مفاصل
علائم سیستم خونی :
- کم خونی
- تغییرات غیرطبیعی در تعداد سلولهای خونی
علایم پوستی:
ایجاد ضایعات پوستی پروانه‌ای شکل بر روی بینی و سینه، بعد از قرار گرفتن در معرض آفتاب
- حساسیت پوست به آفتاب
- ریزش مو و کم شدن حجم موها
- بروزکبودی در پوست
- ایجاد زخم در دهان
علائم سیستم عصبی:
- سردرد
- تشنج
- مشکلات خلقی
علایم سیستم قلبی و ریوی:
- احساس درد در سینه
- تنگی نفس
- عفونت ریه
علایم گوارشی:
- تهوع
- درد شکم
- اسهال
علایم سیستم ادراری:
- ادرار قهوه‌ای و کف آلود
- نارسایی کلیه
- دفع پروتئین در ادرار
و سایر علایم مثل:
- ایجاد تورم در دست، پا، شکم یا اطراف چشم
- انگشتان سرد
- التهاب و عفونت در چشم
لوپوس بیماری است که میتواند به صورت فعال و شعله‌ور خود را در شدت‌های متفاوتی نشان دهد. به مرحله فعال و علامتدار لوپوس اصطلاحا حمله و به مرحله کنترل و قطع علامتها، مرحله خاموشی بیماری گفته میشود. حملات لوپوس میتواند سخت باشد و همچنین چون میتواند در افراد مختلف علایم متفاوتی داشته باشد، تشخیص آن در برخی از موارد دشوار است
علائم لوپوس در بارداری
نشانه‌های بیماری لوپوس در بارداری مشابه شرایط غیربارداری است و عموما خودش را علایم عمومی همچون: تب، خستگی، بدن درد، ریزش مو، مشکلات پوستی، کلیوی و درد و التهاب مفاصل نشان میدهد. اما از آنجایی که میتواند علایمی مشابه سایر بیماریها داشته باشد، ممکن است در بارداری دیرتر تشخیص داده شود. مادرانی که پیش از بارداری لوپوس داشته‌اند حتما باید نسبت به بروز این علایم حساس باشند.
راه‌های تشخیص لوپوس در بارداری
شناسایی بیماری لوپوس در بارداری براساس علائم بالینی فرد و نتایج آزمایش لوپوس در بارداری است. وجود تعدادی از علایم ذکر شده در بالا به خصوص مشکلات پوستی و درگیری‌های سیستم ادراری پزشک را مشکوک به وجود لوپوس میکند. از جمله آزمایش‌های تشخیصی وجود لوپوس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شمارش سلولهای خونی
- آنالیز ادرار
- الکتروفورز پروتئین
- کراتینین
- تست ادرار 24 ساعته
- آنتی‌بادی ضد هسته
- آنتی‌بادی آنتی فسفولیپید
- سرعت رسوب گلبول قرمز
- تست‌های عملکرد کبد
- پروتئین فعال C
- و بررسی سایر فاکتورهای ایمنی
که بسیاری از این آزمایشات به صورت روتین برای تمامی مادران باردار درخواست میگردد و درصورت وجود نتایج غیرطبیعی، بررسیهای تخصصی‌تر برای فرد انجام میشود.
روش درمان و داروی لوپوس در بارداری
متاسفانه بیماری لوپوس در بارداری درمان قطعی ندارد اما با داروهای مختلف میتوان شدت علایم را کاهش داد. پزشکان عموما سعی میکنند با کم کردن قدرت سیستم ایمنی با استفاده از کورتیکواستروئیدها از وقوع حملات لوپوس پیشگیری کرده و بارداری را با حداقل عوارض و مشکلات به انتها برسانند. همچنین چون لوپوس باعث ایجاد التهاب در قسمتهایی مثل مفاصل میگردد از داروهای ضد التهاب برای کاهش این علائم استفاده میشود. کنترل فشار خون و درمانهای پیشگیرانه از وقوع مسمومیت بارداری نیز در این افراد انجام میشود.
نکته بسیار مهم آن است که چون بارداری با بیماری لوپوس، یک بارداری پرخطر محسوب میشود نیاز به پایش‌های مداوم سلامت جنین و مادر در طول حاملگی بشدت وجود دارد. داشتن تغذیه سالم، طبیعی و کم نمک و عدم مصرف سیگار و قلیان نیز به کنترل بهتر بیماری کمک میکند.
نوزاد مادران مبتلا به لوپوس
اکثر نوزادان متولد شده از مادران لوپوسی، سالم هستند و تنها حدود 3 درصد از نوزادان این مادران شرایطی را تجربه میکنند که به آن لوپوس نوزادی گفته میشود. لوپوس نوزادی با بیماری لوپوس سیستماتیک بزرگسالان متفاوت بوده و یک شرایط گذرا است. علایم بالینی این بیماری شامل: بثورات پوستی در زمان تولد، میزان غیرطبیعی سلولهای خونی، مشکلات کبد و گاها مشکلات قلبی میگردد که این شرایط ظرف 3 تا 6 ماه بعد از تولد رفع میگردد. البته در بعضی از این کودکان مشکلات قلبی میتواند باقی مانده و منجر به بلوک قلبی مادرزادی (نوعی بیماری قلبی)شود.
لوپوس پس از زایمان
متاسفانه در 6 تا 12 ماه بعد از زایمان خطر وقوع حمله لوپوس برای مادر وجود دارد. به همین دلیل پیگیری پایش‌ها و درمان در این افراد بسیار با اهمیت است. همچنین اکثریت مادران لوپوسی با توجه به داروهای مصرفی و شرایط نوزاد میتوانند با شیرخود نوزاد را تغذیه کنند اما حتما باید با توجه به شرایط خود و داروهای مصرفی در مورد ایمن بودن شیردهی با پزشک خود مشورت نمایند.
در مجموع باید گفت پزشکان به افراد دچار لوپوس توصیه میکنند با توجه به عوارض لوپوس در بارداری و خطراتی که میتواند مادر و جنین را تهدید نماید، تعداد فرزندان کمی داشته باشند و از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری به این خاطر استفاده کنند و در صورت تمایل به باردار شدن حتما با مشورت و اجازه متخصص روماتولوژی و پریناتولوژی اقدام به بارداری نمایند.
اقدامات پیش از بارداری در فرد مبتلا به لوپوس
این مادران حتما قبل از اقدام به بارداری باید با متخصص روماتولوژی خود و یک متخصص طب مادر و جنین(پریناتولوژیست) مشورت داشته باشند، تا قبل از شروع بارداری لوپوس خاموش و تحت کنترل باشد. همچنین گاهی لازم است قبل از بارداری با صلاحدید متخصص میزان و نوع داروهای درمانی مادر، تغییر کند.
باید دانست قطع سرخودانه‌ی داروهای لوپوس، خطر شعله‌ور شدن بیماری را به دنبال دارد.
آیا لوپوس با نازایی ارتباط دارد؟
مطالعات نشان میدهند که جدا از ارتباط بیماری لوپوس و بارداری، این بیماری میتواند بر روی قدرت باروری، چه در مردان و چه در زنان تاثیرمنفی بگذارد. چرا که هم روند بیماری لوپوس و هم درمانهای کنترل کننده آن میتوانند بر روی سیستم تولید مثل فرد و غدد جنسی او تاثیرگذار باشند. همچنین مسایل روانی ناشی از بیماری(مانند افسردگی) هم درصد باروری را کم میکند. به علاوه باید اضافه کرد امکان سالم به پایان رساندن یک بارداری در فرد مبتلا به لوپوس کمتر از افراد غیرمبتلا است و این مهم نیز باعث کم بودن قدرت فرزندآوری در این افراد است.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که:
بارداری موفق لوپوس ممکن است؟
بله میتواند با داشتن بیماری لوپوس در بارداری با موفقیت وضع حمل کند، اما حتما باید قبل از تصمیم‌گیری برای بارداری تحت نظر متخصصین بوده و با کنترل شرایط و شدت علائم بیماری لوپوس در بارداری اجازه پزشک اقدام به حاملگی را بگیرد. در کل بارداری برای افراد لوپوسی به نسبت افراد سالم وضعیتی همراه با خطر برای مادر و جنین است. یکی از حداقل شرایط الزامی برای افراد مبتلا به لوپوسی که قصد بارداری دارند، عدم وقوع حملات لوپوس در 6 ماه گذشته است، یعنی مادر حداقل برای 6 ماه نباید علامتی از لوپوس داشته باشد. اگر لوپوس به صورت خاموش در نیامده باشد و بارداری رخ بدهد احتمال عواقب نامطلوب بارداری مثل: سقط، زایمان زودرس و مسمومیت بارداری به شدت بالا میرود.
منبع:
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.