عفونت ادراری در بارداری، علت و بهترین روش‌های درمان آن

مطالعات نشان می‌دهند که بین 6 تا 12 درصد از زنان در طول بارداری، با عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری روبه‌رو هستند. عدم درمان آن نیز سبب گسترش به کلیه شده و حتی خون وارد می‌شود. افراد چاق، دارای سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که مبتلا به دیابت بارداری هستند، بیشتر در خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند. تضعیف سیستم ایمنی در طول بارداری، اصلی‌ترین علت بروز چنین عفونت‌هایی است. در ادامه، بیشتر در مورد علل عفونت ادراری در بارداری و روش‌های درمان آن توضیح خواهیم داد.

پادکست خلاصه مقاله عفونت ادراری در بارداری:

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری چیست؟

سیستم ادراری شامل کلیه‌ها، مثانه، لوله‎های انتقال ادرار از کلیه به مثانه (حالب) و مجرای خروج ادرار (پیشابراه) است. رشد و تجمع میکروب‌های بیماری‌زا درون سیستم ادراری، سبب ایجاد عفونت ادراری می‌گردد. وجود عفونت در قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری (مثانه و پیشابراه) شایع‌تر از قسمت‌های بالایی این دستگاه (حالب‌ها و کلیه‌ها) است.

اگرعفونت مثانه درمان نشود، باکتری‌ها می‌توانند خود را از طریق حالب‌ها به کلیه‌ها برسانند و سبب ایجاد عفونت در کلیه و بیماری کلیوی در بارداری شوند. وجود عفونت در کلیه، خطرناک‌تر از وقوع عفونت در مثانه است؛ به نحوی که عفونت کلیه اگر به خوبی کنترل و درمان نشود، باعث ورود عفونت به داخل جریان خون می‌شود.

گاهی ممکن است عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری، چندین بار عود کند. در چنین مواقعی، پزشک یا ماما مدت درمان با داروها را برای غلبه بر میکروب‌های بیماری‌زا، افزایش می‌دهد و گاهی ممکن است مادر مجبور باشد تا آخر بارداری، از داروهای مناسب برای پیشگیری از عود عفونت ادراری استفاده کند.

*مقاله علائم عفونت ادراری در نوزادان دختر را مطالعه کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری در طول بارداری هستند؟

• کسانی که در زمان غیربارداری هم مکرر دچار عفونت ادراری می‌شدند.
• افراد مبتلا به دیابت از پیش از بارداری و دیابت بارداری
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
• افراد چاق
• افراد دچار ضایعات نخاعی (فلج اندام‌های تحتانی)
• کسانی که از نظر جنسی فعال هستند.
• مادرانی که بارداری دوم به بعد را تجربه می‌کنند.

* مقاله قویترین قرص سوزش ادرار را مطالعه کنید. 

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علت عفونت ادراری در بارداری

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری، در سه ماهه اول شایع‌تر است و در ادامه بارداری کمتر دیده می‌شود اما علت شایع بودن عفونت ادراری در طول بارداری عبارتند از:

1. در طول بارداری، برای این‌که بدن مادر حضور جنین را به عنوان یک جسم خارجی یا مزاحم پس نزند، ایمنی بدن اندکی ضعیف‌تر می‌شود. این موقعیت، شانس رشد میکروب‌های بیماری‌زا و ابتلا به عفونت‌ها را در مادر افزایش می‌دهد. 
2. از طرف دیگر، در بارداری قطر حالب‌ها بزرگتر از حالت غیربارداری می‌شود تا ادرار، راحت‌تر به بیرون از بدن هدایت شود اما همین مسیر بزرگتر انتقال ادرار، باعث انتقال باکتری‌ها نیز از قسمت‌های پائین‌تر دستگاه ادراری به قسمت‌های بالاتر، به راحتی انجام می‌شود و عفونت پیشابراه و مثانه، با سرعت بیشتری باعث عفونی شدن کلیه‌ها می‌شود.
3. عدم رعایت بهداشت نیز نقش مهمی در ابتلا به عفونت ادراری دارد: میکروب‌هایی که باعث ایجاد عفونت در ادرار می‌شوند، عموماً جز همان میکروب‌هایی هستند که توسط دستگاه گوارش و از طریق مدفوع، از بدن دفع می‌شوند. اگر به نحوی، مانند عدم شست‌شوی صحیح هنگام دفع (انجام شست‌وشو از عقب به جلو) میکروب‌ها به مجرای ادرار نزدیک یا وارد شوند، می‌توانند سبب ایجاد عفونت در دستگاه ادراری گردند.
4. داشتن رابطه جنسی بدون تمیز بودن ناحیه تناسلی مرد و زن نیز می‌تواند سبب انتقال میکروب‌ها به ناحیه تناسلی زن و ایجاد عفونت ادراری شود.

راه‌های تشخیص عفونت ادراری 

وجود عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری، باتوجه به علائم و نشانه‌های بالینی که مادر ذکر می‌کند و همچنین با نتیجه تست آنالیز و کشت ادراری تشخیص داده می‌شود. با توجه به این‌که بعضی از موارد عفونت ادراری، بدون نشانه خاصی ایجاد می‌شوند، تست‌های بررسی ادرار به صورت دوره‌ای، در طول چکاپ‌های معمول حاملگی برای مادر درخواست می‌شوند. 

علایم عفونت ادراری دربارداری

در بسیاری از موارد عفونت ادراری بدون علامت است! در سایر موارد علائم زیر دیده می‌شوند که عبارتند از:

• درد و سوزش هنگام دفع ادرار
• تکرر ادرار (در مورد تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین در این مقاله بیشتر بخوانید)
• نیاز به دفع سریع ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار تیره یا کدر
• ادرار بدبو
• تب
• درد پهلو

در عفونت کلیه علاوه بر علائم بالا نشانه‌های دیگری نیز وجود دارند که عبارتند از:

• لرز
• تب شدید
• تهوع و استفراغ
• ضعف
• بی اشتهایی

در سیستم ادراری هرچه عفونت به قسمت بالاتری برود علائم شدیدتر و بیشتر می شوند.

 آیا عفونت ادراری باعث لکه بینی در بارداری می‌شود؟

وجود ترشحات قهوه‌ای و سرخ که به آن لکه‌بینی می‌گویند، ارتباطی به عفونت ادراری ندارد اما عفونت ادراری می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی تا قرمز گردد.

* مقاله عفونت در بارداری چه علائمی دارد؟ را مطالعه کنید.

عفونت ادراری بدون علامت در بارداری

در طول بارداری، در بسیاری از موارد ممکن است میکروب‌ها در دستگاه ادراری شروع به رشد و تکثیر کنند اما چون مقدار میکروب‌ها و شدت عفونت بسیار خفیف است، مادر علامت خاصی را احساس نمی‌کند. این اتفاق در 2 تا 12 درصد بارداری‌ها رخ می‌دهد. از آن‌جایی که هر نوع عفونت حتی اگر خفیف باشد، در بارداری مهم است؛ در صورتی که علامتی نداشته باشد هم باید درمان شود، چرا که ممکن است سبب ورود باکتری‌های بیماری‌زا به کلیه و حتی خون شوند که شرایط بسیار خطرناکی را برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. به همین خاطر، اگر شما هیچ‌کدام از علائم عفونت ادراری را نداشتید و پزشک یا ماما، با مشاهده آزمایش ادرار شما تشخیص عفونت ادراری را مطرح کردند، به او اطمینان کنید و حتما داروهای تجویز شده را به درستی مصرف نمایید.

درمان عفونت‌های ادراری در بارداری

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری، به‌وسیله آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها با کشتن میکروب‌های تولیدکننده عفونت، سبب پاک شدن سیستم ادراری از میکروب‌های بیماری‌زا می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها، معمولاً برای بار اول عفونت، به مدت 3 تا 7 روز تجویز می‌شوند. نوع دارو با توجه به نوع میکروبی که باعث عفونت شده و توسط کشت ادرار مشخص می‌گردد. به همین خاطر، اگر قبلاً عفونتی داشته‌اید و پزشک برایتان دارویی برای از بین بردن عفونت تجویز کرده، به هیچ عنوان نباید آن را برای عفونت دیگر استفاده کنید چرا که:

• باعث مقاومت میکروب و بی‌تاثیر شدن دارو بر روی آن و پایدار ماندن عفونت می‌گردد.
• هر نوع دارویی که در شرایط غیربارداری کم خطر است، ممکن است در بارداری برای جنین شما مضر باشد. 
• همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها را باید با دقت و سر ساعت مصرف کرد تا بتواند به اندازه کافی در از بین بردن عفونت موثر باشد.

در زمانی که کلیه‌ها دچارعفونت می‌شوند، به منظور انجام مراقب‌های بیشتر از مادر و جنین و درمان عفونت با داروهای قوی‌تر از طریق رگ، نیاز به بستری مادر در بیمارستان وجود دارد.

 لزوم انجام آزمایش ادراری بعد از درمان عفونت ادرار

این نکته را به خاطر بسپارید که حتماً یک هفته بعد از درمان عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری، باید جهت اطمینان از نابودی عفونت، مجددا آزمایش ادرار را انجام دهید.

پیشگیری از وقوع عفونت ادراری در طول بارداری 

• آب بنوشید.

در طول روز حداقل 8 لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب و مایعات زیاد به دفع سریع‌تر میکروب‌ها از بدن کمک می‌کند. حتماً در کنار آب، از مایعات دیگری مثل آبمیوه طبیعی نیز استفاده کنید.

• بهداشت را رعایت کنید.

شستشو صحیح در زمان دستشویی: برای پیشگیری از انتقال میکروب‌های موجود در مقعد به مجرای ادرار، حتما ابتدا مجرای ادراری را شسته و سپس مقعد را تمیز کنید (جهت شستشو از جلو به عقب). در هنگام خشک کردن ناحیه تناسلی نیز حتما از سمت جلو به عقب دستگاه تناسلی را خشک کنید.

1. قبل از نزدیکی حتما ادرار کنید و دستگاه تناسلی را تمیز نمایید.
2. از لباس زیر نخی و تمیز استفاده کنید.
3. از سرویس‌های بهداشتی عمومی کمتر استفاده کنید.
4. اگر مجبور به استفاده از این سرویس ها هستید حتما قبل از استفاده سر شلنگ و شیر آب را بشویید.

• مواد غذایی سالم و طبیعی را بیشتر وارد رژیم غذایی خود کنید و روزانه از میوه، سبزی و ماست استفاده نمایید.
• از مواد دارای ویتامین سی مثل انواع مرکبات، کیوی، گوجه فرنگی استفاده نمایید.
• همچنین مطالعات نشان دادند که استفاده از ذغال اخته و شربت آن، در پیشگیری از وقوع عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری موثر است.

سوالات پرتکرار کاربران و پاسخ متخصص 

آیا عفونت ادراری برای جنین خطرناک است؟

عفونت ادراری در بارداری خطرناک است؟ اگر مادر به موقع و خوب درمان شود، معمولاً هیچ خطری جنین و ادامه بارداری را تهدید نمی‌کند اما عفونت‌ها به خصوص عفونت کلیه، می‌توانند خطر وقوع زایمان زودرس را اندکی افزایش دهند.

آیا عفونت در بارداری باعث لکه بینی می‌شود ؟

وجود ترشحات قهوه‌ای و سرخ که به آن لکه‌بینی می‌گویند، ارتباطی به عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری ندارد اما عفونت ادراری می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی تا قرمز گردد. در صورت لکه‌بینی در ادرار و در دوران بارداری، حتماً به پزشک اطلاع دهید.