کلاستاز بارداری چیست؟علائم و درمان کلستاز داخل کبدی حاملگی
کلاستاز بارداری یک اختلال کبدی است که در اواخر دوران حاملگی ممکن است رخ دهد و باعث خارش شدید بدون راش در بدن مادر می‌شود. این بیماری می‌تواند برای مادر و جنین عواقب نامطلوبی داشته باشد، از جمله زایمان زودرس، مشکلات ریوی و مرگ نوزادی. علت دقیق کلاستاز بارداری هنوز مشخص نیست، اما احتمال می‌رود که ژن‌ها، هورمون‌ها و جریان صفرا در آن نقش داشته باشند. در این مقاله از گهواره، ما به بررسی علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری از کلاستاز بارداری می‌پردازیم.
بیماری کلستاز چیست؟
بیماری کلستاز یک اختلال کبدی است که در آن جریان صفرا از کبد به روده کوچک کاهش‌یافته یا مسدود می‌شود. صفرا یک مایع زردرنگ است که توسط کبد تولید می‌شود و به هضم چربی‌ها و دفع مواد زائد از بدن کمک می‌کند. کلستاز می‌تواند علائمی مانند زردی پوست و چشم‌ها، خارش پوست، ادرار تیره و مدفوع روشن را ایجاد کند. علت کلستاز ممکن است درون کبدی یا خارج کبدی باشد.
در کلستاز درون کبدی، مشکل در سلول‌های کبدی است که صفرا را تولید می‌کنند. این نوع کلستاز می‌تواند ناشی از عفونت، دارو، بیماری ژنتیکی، اثرات هورمونی یا بارداری باشد. در کلستاز خارج کبدی، مشکل در مجاری صفراوی است که صفرا را از کبد به روده کوچک منتقل می‌کنند. این نوع کلستاز می‌تواند ناشی از انسداد فیزیکی مانند سنگ صفرا، کیست، تومور یا التهاب باشد. درمان کلستاز بستگی به علت آن دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارت‌اند از: تغییر دارو، مصرف داروهای کاهنده خارش و کاهنده آلودگی صفرا، جراحی برداشتن مانع از مجاری صفراوی، تغذیه مناسب و مکمل‌های ویتامین.
علائم کلستاز بارداری چیست؟
علامت شایع کلستاز بارداری خارش شدید بدون راش در بدن مادر است. خارش معمولاً در دست‌ها و پاها شروع می‌شود و ممکن است به شکم، پشت، سینه و صورت منتشر شود. خارش معمولاً در شب بدتر می‌شود و ممکن است خواب مادر را مختل کند. برخی از مادران ممکن است علائم دیگری هم داشته باشند، مانند:
- ادرار تیره
- مدفوع روشن
- احساس خستگی
- ازدست‌دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- زردی پوست و چشم‌ها
علائم کلستاز بارداری معمولاً در سه‌ماهه آخر حاملگی ظاهر می‌شوند، اما ممکن است زودتر یا دیرتر هم رخ دهند. علائم ممکن است تا چند هفته بعد از زایمان ادامه داشته باشند و سپس از بین بروند.
تشخیص کلستاز بارداری
اگر شما علائم کلستاز یا سایر بیماریهای کبدی در بارداری دارید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک ممکن است تاریخچه پزشکی شما را بپرسد و آزمایش‌هایی انجام دهد. آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که آیا سطح آنزیم‌های کبدی یا صفرا در خون شما بالا است یا نه. این موارد می‌توانند نشانه‌هایی از کلستاز بارداری باشند. پزشک ممکن است همچنین آزمایش‌های دیگری را برای بررسی سلامت جنین انجام دهد، مانند:
- آزمایش تشخیصی آمنیوسنتز: در این آزمایش، پزشک با استفاده از سونوگرافی، یک سوزن را از شکم مادر وارد کیسه آب جنین می‌کند و نمونه‌ای از مایع آمنیوتیک را برای آزمایش برمی‌دارد. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا جنین مشکلات تنفسی یا عفونت دارد یا نه.
- آزمایش غربالگری نوزادی: در این آزمایش، پزشک با استفاده از سونوگرافی، سطح فعالیت، ضربان قلب و حرکات جنین را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا جنین استرس دارد یا نه.
- آزمایش داپلر: در این آزمایش، پزشک با استفاده از سونوگرافی، جریان خون در ناف جنین را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا جنین کافی اکسیژن می‌گیرد یا نه.
این آزمایش‌ها ممکن است چندین بار در طول حاملگی تکرار شوند تا وضعیت مادر و جنین را نظارت کنند.
درمان کلستاز بارداری
درمان کلستاز بارداری به چند دسته تقسیم می‌شود: دارویی، غذایی و سبک زندگی. درمان دارویی شامل تجویز داروهایی است که می‌توانند خارش را کاهش دهند، غلظت اسیدهای صفراوی را کم کنند و به بلوغ ریه‌های جنین کمک کنند. این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند و باید تحت‌نظر پزشک مصرف شوند. درمان غذایی شامل انتخاب غذاهای سالم و متنوع است که حاوی پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشند. از خوردن غذاهای تند، پرادویه، الکل و کافئین باید پرهیز شود. درمان سبک زندگی شامل انجام فعالیت‌هایی است که می‌توانند خارش را کم کنند و آرامش را افزایش دهند. مثلاً استفاده از لباس‌های نخی و گشاد، حمام‌کردن با آب خنک، استفاده از لوسیون‌ها و مرطوب‌کننده‌های بدون عطر، خواب کافی و استراحت مناسب.
در کلستاز بارداری چی بخوریم؟
بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به کلستاز بارداری و سایر مشکلات دوران حاملگی، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل است. برخی از غذاهای مفید برای کلستاز بارداری عبارت‌اند از:
- آجیل، دانه‌ها و روغن‌های سالم مانند روغن زیتون
- میوه‌ها و سبزیجات تازه
- گوشت لخم - گوشت کم‌چربی
- غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، نان و ماکارونی سبوس‌دار، جو، گندم سیاه، ارزن، جو دوسر و سایر غلات
- لوبیا و سایر حبوبات
- از خوردن غذاهای تند، پرادویه، الکل و کافئین باید پرهیز شود. همچنین مصرف محصولات ارگانیک که کمتر در معرض آفت‌کش‌ها هستند، توصیه می‌شود.
عوارض کلستاز بارداری بر جنین
کلستاز بارداری یک اختلال کبدی است که می‌تواند برای جنین خطراتی را به همراه داشته باشد. برخی از عوارض کلستاز بارداری بر جنین عبارت‌اند از:
- زایمان زودرس: کلستاز بارداری می‌تواند باعث شود که جنین قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا بیاید. این ممکن است برای جنین مشکلات تنفسی، گوارشی، خونی و عفونی را ایجاد کند.
- مرگ نوزاد: کلستاز بارداری می‌تواند در موارد نادری منجر به مرگ جنین در رحم یا بعد از زایمان شود. علت دقیق این عارضه مشخص نیست، اما ممکن است به‌خاطر کاهش جریان خون به جفت، افزایش سطح اسیدهای صفراوی در خون جنین یا اختلال در عملکرد قلب جنین باشد.
- مشکلات ریوی: کلستاز بارداری می‌تواند باعث شود که ریه‌های جنین کاملاً بلوغ نیابند و در نتیجه بعد از زایمان با مشکلات تنفسی مواجه شوند. این مشکل معمولاً با داروهایی که به مادر تجویز می‌شوند و به بلوغ ریه‌های جنین کمک می‌کنند، قابل‌پیشگیری و درمان است.
- کمبود ویتامین K: کلستاز بارداری می‌تواند باعث شود که جنین کمبود ویتامین K داشته باشد. ویتامین K برای انعقاد خون مهم است و کمبود آن می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکل، مادر و جنین ممکن است نیاز به تزریق ویتامین K داشته باشند.
علت بالارفتن آنزیم کبدی در بارداری
بالارفتن آنزیم کبدی در بارداری ممکن است نشانه‌ای از بیماری یا آسیب کبدی باشد. برخی از علل ممکن برای این افزایش عبارت‌اند از:
- کلستاز داخل کبدی حاملگی (IHCP): یک اختلال کبدی که باعث می‌شود صفرا به‌درستی جریان نیابد و در نتیجه خارش شدید، زردی پوست و چشم‌ها و افزایش خطر زایمان زودرس و مرگ نوزادی شود.
- کبد چرب حاد بارداری (AFLP): یک اختلال نادر که باعث می‌شود چربی در کبد تجمع کند و عملکرد کبد را مختل کند. این بیماری معمولاً در سه ماه آخر بارداری اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود مادر احساس خستگی، تهوع، استفراغ، درد شکم، زردی پوست و چشم‌ها و اختلالات خونی شود.
*علائم کبد چرب چیست و چطور میتوان آن را درمان کرد
- هپاتیت: یک عفونت ویروسی که باعث التهاب کبد می‌شود. انواع مختلف هپاتیت می‌توانند باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند. هپاتیت می‌تواند از طریق خون، مایعات بدن، آب و غذا یا تماس جنسی منتقل شود. علائم هپاتیت ممکن است شامل تب، خستگی، ازدست‌دادن اشتها، تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال، زردی پوست و چشم‌ها و ادرار تیره باشند.
*در این مقاله بخوانید مدت زمان جواب آزمایش هپاتیت چقدر است
- بیماریهای خودایمنی: بیماری‌هایی که باعث می‌شوند سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه بافت‌های سالم بدن حمله کند. برخی از بیماریهای خودایمنی می‌توانند کبد را آسیب بزنند و باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند. مثلاً هپاتیت خود ایمنی، یک بیماری که باعث التهاب مزمن کبد می‌شود و ممکن است باعث سیروز یا نارسایی کبدی شود.
- داروها و مکمل‌ها: برخی از داروها و مکمل‌های گیاهی و ویتامینی می‌توانند باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند. مثلاً استامینوفن، داروهای کاهش‌دهنده کلسترول، چای کامفری، چاپارال، آهن و ویتامین A1.
آزمایش کلستاز بارداری
آزمایش کلستاز بارداری یک روش تشخیصی است که برای بررسی وضعیت کبد و جریان صفرا در زنان باردار انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً زمانی توصیه می‌شود که زن باردار علائمی مانند خارش شدید بدون بثورات پوستی، ادرار تیره، مدفوع روشن یا یرقان داشته باشد. این علائم ممکن است نشانه‌ای از کلستاز بارداری باشند که یک اختلال کبدی است که می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی را به همراه داشته باشد.
آزمایش کلستاز بارداری شامل اندازه‌گیری سطح اسیدهای صفراوی و آنزیم‌های کبدی در خون است. این آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که آیا کبد به‌درستی کار می‌کند یا خیر و آیا صفرا به طور طبیعی جریان دارد یا خیر. اگر سطح اسیدهای صفراوی یا آنزیم‌های کبدی بالاتر از حد طبیعی باشند، ممکن است نشانه‌ای از کلستاز بارداری باشند. در این صورت، پزشک ممکن است درمان‌هایی را برای کاهش خارش، کنترل سطح اسیدهای صفراوی و جلوگیری از عوارض برای مادر و جنین تجویز کند.
جمع‌بندی
کلستاز بارداری یک اختلال کبدی است که در اواخر دوران حاملگی اتفاق می‌افتد و باعث خارش شدید بدون ظهور راش یا قرمزی روی پوست می‌شود. این خارش معمولاً در کف دست‌ها و پاها شروع می‌شود و می‌تواند به تمام بدن گسترش یابد. علت دقیق کلستاز بارداری مشخص نیست، اما ممکن است ژن‌ها، هورمون‌ها و جریان صفرا در آن نقش داشته باشند. کلستاز بارداری می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی را به همراه داشته باشد، مانند زایمان زودرس، مشکلات ریوی، کمبود ویتامین K و افزایش خطر مرگ نوزادی؛ بنابراین، مراقبت‌های مناسب و مراجعه به پزشک ضروری است.
سؤالات متداول
کلستاز چیست؟
کلستاز بارداری یک اختلال کبدی است که در اواخر دوران حاملگی اتفاق می‌افتد و باعث خارش شدید بدون ظهور راش یا قرمزی روی پوست می‌شود.
خارش بدن در هفته اول بارداری نشانه چیست؟
خارش بدن در هفته اول بارداری ممکن است یکی از علائم اولیه بارداری باشد. این خارش معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش خون‌رسانی به پوست ایجاد می‌شود. خارش بدن در این دوره معمولاً خفیف و موقت است و نیاز به درمان خاصی ندارد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.