فرزندان بعد از طلاق چه می‌شوند؟
زمانی که بحث طلاق میان زوجین مطرح می‌شود، در صورتی که آن‌ها دارای فرزندانی باشند، مسئله حضانت نیز با آن مطرح خواهد شد. البته حضانت نه تنها در طلاق بلکه هنگام فوت ولی فرزند نیز اهمیت دارد. قانون مقررات و شرایط خاصی را برای موضوع حضانت تعیین کرده است.
با توجه به مواد قانونی گرفتن حضانت، سلب حضانت، سن حضانت، نفقه در دوران حضانت و غیره باید با توجه به شرایط تعیین شده انجام شود. در ادامه به چگونگی حضانت فرزند دختر و پسر و شرایط آن خواهیم پرداخت.
حضانت به چه معناست؟
در لغت حضانت به معنی پرورش دادن و پرودن بوده و در تعریف قانون مدنی به معنای مراقبت، نگهداری و تربیت کودک توسط والدین یا خویشاوندان آن‌ها است. قانونگذار در ماده 1168 قانون مدنی حضانت را به دو نوع حضانت دائمی و موقتی تقسیم کرده و آن را جز حق و تکلیف والدین شمرده است.
یعنی هیچ کدام از والدین نمی‌تواند به خودی خود این حق را از خود سلب نمایند مگر به دلیل شرایط گفته شده در قانون.
تفاوت ولایت با حضانت
حضانت از بعضی جهات شبیه ولایت است اما در ماهیت با همدیگر تفاوت دارند. در ولایت پدر کودک و بعد از او جد پدری‌اش ولی کودک محسوب می‌شوند و مادر و والدین مادری کودک یا خواهر و برادر او ولی‌اش به شمار نمی‌آیند.
ولایت قهری بوده و قابل انتقال به دیگری نیست. اما در حضانت، مادر نیز از این حق برخوردار است و تا زمانی مادر و پدر کودک وجود داشته باشند و شرایط حضانت را نیز دارا باشند، حضانت به جدی پدری کودک داده نمی‌شود.
در حضانت دادگاه با توجه به شواهد و مدارکی که دارد ممکن است حضانت را به پدر یا مادر کودک بدهد.
شرایط مقرر شده در قانون برای گرفتن حضانت فرزند
قانون شرایط مختلفی را برای دریافت حضانت کودک تعیین کرده و پدر یا مادری که قصد گرفتن حضانت را دارند، باید حتما واجد این شرایط باشند:
- دریافت کننده حضانت باید به بلوغ رسیده و قدرت تمییز خوب از بد را داشته باشد. در قانون بلوغ برای دختران 9 سال قمری و برای پسران 15 سال قمری تعیین شده است. اما نهادهایی مانند بانک یا راهنمایی و رانندگی مداخله در امور مالی یا رانندگی را برای افراد زیر 18 سال مجاز نمی‌دانند.
- والدی که قصد گرفتن حضانت را دارد باید عاقل بوده و مجنون یا دیوانه نباشد که تشخیص آن با پزشکی قانونی است.
- پدر یا مادری که برای حضانت کودک درخواست می‌دهد باید از لحاظ رفتاری و روانی توانایی مدیریت زندگی و رفع احتیاجات کودک را داشته باشند و بتوانند از او مراقبت کنند.
- همچنین والد کودک در صورتی می‌تواند حضانت او را بگیرد که شایستگی اخلاقی داشته باشد.
- عدم ابتلا به بیماری‌های واگیرداری مثل سل یا بیماری‌هایی که سلامت کودک را تهدید می‌کنید نیز از موانع دریافت حضانت است.
- اگر مادر کودک قصد دریافت حضانت را داشته باشد، شرط عدم ازدواج با شخص دیگر نیز برای او وجود دارد. البته در برخی موارد خاص ممکن است دادگاه با توجه به مصلحت کودک، رویه دیگری را انتخاب نماید.
سن دریافت حضانت
یکی از مواردی که در هنگام دریافت حضانت باید به آن توجه کرد، سن حضانت است. در قوانین حضانت چندین رده سنی وجود دارد که هر کدام قوانین خاص خود را دارند.
مطابق وبلاگ بنیاد وکلا با این قوانین:
- حضانت فرزند دختر و پسر تا سن 7 سالگی با مادر است. زیرا در این سن وابستگی کودک به مادر بیشتر از پدر است.
- بعد از سن 7 سالگی دادگاه تصمیم می‌گیرد که حضانت طفل به کدام یک از والدین داده شود.
- مورد بعدی خروج از حضانت است. یعنی کودک به سنی می‌رسد که می‌تواند خودش تصمیم بگیرد که با پدر یا مادرش زندگی کند و نیازی به حکم دادگاه ندارد. در این مورد اختلافاتی وجود دارد. برخی خروج از حضانت برای دختران را رسیدن به 9 سال قمری و برای پسران 15 سال قمری می‌دانند. اما عده‌ای نیز خروج از حضانت را برای فرزند دختر و پسر رسیدن به سن 18 سالگی ذکر می‌کنند.
حضانت فرزند دختر و پسر در طلاق
یکی مهم‌ترین موارد اختلافی میان زوجین در هنگام طلاق، بحث حضانت است. طلاق چه از طرف زن باشد چه از طرف مرد، قوانین حضانت درباره سن و شرایط آن یکی است.
طلاق باعث سلب حق حضانت نمی‌شود و یکی از والدین نمی‌تواند جز با دلایل قانونی، دیگری را حضانت یا دیدار فرزند محروم کند. همچنین زن نمی‌تواند با شرط سلب حضانت طلاق بگیرد. زیرا این حق قابل سلب شدن نیست.
همچنین حق خروج فرزند از کشور به اجازه دادگاه و با رعایت مصلحت کودک ممکن نیست.
حضانت فرزند دختر و پسر در طلاق توافقی
در طلاق توافقی مرد و زن باید قبل از حضور در دادگاه، درباره همه چیز از جمله حق حضانت به توافق رسیده باشند. اگر غیر از این باشد، قاضی با توجه به قوانین موجود حکم آن را صادر می‌کند. همچنین درباره میزان نفقه، نحوه پرداخت و چگونگی ملاقات فرزندان نیز باید به توافق رسیده باشند.
تنها تفاوت حضانت در طلاق توافقی با حضانت در شرایط دیگر این است اگر مادر عهده‌دار حضانت باشد، شرط عدم ازدواج دیگر برای او اعمال نمی‌شود و فرزندان بعد از ازدواج نیز می‌توانند همچنان تحت حضانت او باشند.
نفقه فرزند در حضانت به عهده کیست؟
قانون مدنی پرداخت نفقه و تامین نیازهای اولیه همسر و فرزند را به عهده پدر خانواده گذاشته است. قانون نفقه در مورد حضانت بعد از طلاق نیز همچنان جاری است. یعنی اگر حضانت حتی به عهده مادر هم باشد، باز نفقه او بر عهده پدر است.
اگر پدر فرزند از پرداخت نفقه خودداری کند، زن می‌تواند از او شکایت کرده و بر اساس ماده 642 قانون مجازات اسلامی ممکن است به حبس از 91 روز تا 5 ماه محکوم شود.
اما اگر پدر قادر به پرداخت نفقه نباشد، می‌توان آن را از جد پدری فرزند مطالبه کرد. اگر او نیز در قید حیات نباشد، نفقه با مادر کودک خواهد بود.
موارد سلب حضانت
همان‌طور که گفته شد، هیچ کدام از والدین نمی‌توانند حق حضانت را از خود یا دیگری سلب کرده یا آن را به شخص ثالثی انتقال دهند. سلب حضانت جز با اجازه قانون و در مواردی که پیش بینی شده، مقدور نخواهد بود.
ماده 1173 درباره شرایط سلب حضانت از والدین می‌گوید: «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند»
بنابراین به گفته بنیاد وکلا و با توجه به ماده فوق، مواردی که باعث سلب حضانت می‌شود عبارتند از:
- اعتیاد والد به مواد مخدر، الکل و قمار.
- مشهور بودن به فساد اخلاقی یا ارتکاب فحشا. یعنی دیگران او را به این عنوان می‌شناسند.
- مبتلا شدن والد به یکی از بیماری‌های روانی که زندگی کودک را در کنار او به خطر می‌اندازد.
- سوءاستفاده پدر یا مادر از فرزند خود مجبور کردن او با تهدید و کتک به مشاغل غیر اخلاقی، فساد، فحشا، تکدیگری و قاچاق.
- کتک زدن کودک و ضرب و جرح او خارج از حد متعارف.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.