رژیم کتوژنیک در بارداری مجاز است؟ + فواید و مشکلات آن
دوران باردار از نظر تغذیه بسیار حساس است و شما باید مواد غذایی مصرفیتان را کاملاً در کنترل داشته باشید. اما دوران بارداری زمان گرفتن رژیم‌های لاغری یا رژیم‌های با سبک خاص مثل رژیم کتوژنیک نیست. رژیم کتوژنیک رژیمی است که در آن مصرف کربوهیدرات به شدت محدود می‌شود. اما این کار شما را از طیف وسیعی از غذاهای پرخاصیت محروم می‌کند که می‌تواند عوارض و مشکلاتی از جمله مشکلات رشدی جنین را به همراه داشته باشد. به طور کلی داشتن هرگونه رژیم لاغری در طول بارداری مجاز نیست اما شما می‌توانید با داشتن رژیم وزنگیری تحت نظر متخصص تغذیه در طول بارداری، اضافه وزن خود را کنترل کنید و احتمال ابتلا به مشکلاتی مانند دیابت بارداری و فشار خون بارداری را کاهش دهید. در ادامه بیشتر در مورد عوارض و مشکلات رژیم کتوژنیک و بهترین رژیم غذایی در دوران بارداری توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.
رژیم کتوژنیک چیست؟
رژیم کتوژنیک یک رژیم کاهش وزن براساس محدودیت گروه‌های غذایی خاص است. مصرف چربیهای زیاد، پروتئین متوسط و کربوهیدرات کم، اساس این رژیم را تشکیل می‌دهند. در اصل این نوع رژیم غذایی عمدتاً برای درمان صرع که به سختی قابل کنترل است در کودکان استفاده می‌شود. این رژیم غذایی بدن را مجبور به سوزاندن چربی‌ها به جای کربوهیدرات‌ها می‌کند.
* مهمترین عوارض رژیم لاغری در دوران شیردهی چیست؟
در رژیم کتو چی بخوریم؟ غذاهایی که می‌توانید در رژیم کتو مصرف کنید شامل ماهی و غذاهای دریایی، گوشت و مرغ، سبزیجات غیر نشاسته‌‌‌ای مانند فلفل دلمه ای، بروکلی و کدو سبز، آووکادو، انواع توت ها، آجیل و دانه ها، تخم مرغ، محصولات لبنی پرچرب، روغن زیتون و سایر روغن‌ها و شکلات پر کاکائو یا تلخ است.
برای دریافت نمونه رژیم کتوژنیک ایرانی باید به کارشناس تغذیه مراجعه کنید. در حالی که خوردن غذاهایی مانند حلیم در رژیم کتوژنیک ممنوع است، خوردن کباب کوبیده در رژیم کتوژنیک، بادمجان سرخ شده در رژیم کتوژنیک یا کره در رژیم کتوژنیک آزاد است.
تحقیقات انجام شده بر روی این رژیم نشان می‌دهد که سرعت کاهش وزن در آن نسبت به رژیم کالری شماری بسیار سریع‌تر است. از این رو عده آن را به عنوان یک روش کاهش وزن و یک رژیم تغذیه‌ای موثر برای لاغری سریع می‌دانند. این در حالی است که عوارض رژیم کتوژنیک در بلند مدت مشخص خواهد شد. در ادامه بیشتر در مورد عوارض رژیم کتوژنیک در بارداری توضیح خواهیم داد.
دلیل ممنوعیت رژیم در بارداری
قبل از انکه به مشکلات رژیم کتوژنیک در بارداری بپرداریم باید بدانید کاهش وزن در دوران بارداری ممنوع است؛ زیرا خطرات جبران ناپذیری برای بارداری و جنین دارد. و این مسئله فقط مختص رژیم کتو در بارداری نیست که راجع به همه رژیم‌های کاهش وزن صدق می‌کند.
گرفتن رژیم های کاهش وزن مانند رژیم کتوژنیک برای بارداری می‌تواند جنین شما را از مواد مغذی مورد نیاز برای رشد و تکاملش محروم کند. عوارض، کاهش وزن در دوران بارداری شما را در معرض خطر داشتن نوزادی بسیار کوچک (کم وزن نسبت به سن حاملگی یا SGA) و زایمان زودرس قرار می‌دهد.
در بالا گفتیم که در رژیم کتوژنیک به طور ویژه مصرف کربوهیدرات‌ها محدود و قطع می‌شود. این در حالی است که شما برای رشد جنین به کربوهیدرات‌ها نیاز دارید. مغز به گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی نیاز دارد. گلوکز به راحتی از طریق جفت حرکت می‌کند و برای رشد و متابولیسم بافت‌های مادر و جنین لازم است. گلوکز تامین شده توسط کربوهیدرات‌ها سوخت بهینه برای حفظ عملکرد مغز مادر و جنین را تامین می‌کند.
پیروی از یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات در دوران بارداری خطر تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی جدی را در زنان افزایش می دهد.
رژیم غذایی بدون کربوهیدرات‌های پیچیده کافی، رژیمی است که دارای کمبود مواد مغذی حیاتی برای جنین است - از جمله اسید فولیک همیشه مهم، در میان سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی، و همچنین فیبر مفید برای مادر (که با یبوست مبارزه می‌کند) و ویتامین‌های B (که مبارزه با بیماری صبحگاهی).
* از مشکلات گیاهخواری در بارداری چه می دانید؟
علاوه بر این، رژیم غذایی کم کربوهیدرات معمولاً سرشار از پروتئین است، و در حالی که مصرف متوسط پروتئین برای رشد جنین مفید است، اما خیلی بیشتر از آن منجر به بروز مشکلاتی می‌شود. مثلا، مصرف زیاد پروتئین در رژیم غذایی مادر می‌تواند منجر به محدودیت رشد داخل رحمی و مرگ جنینی شود، به دلیل اسید آمینه بیش از حد، و همچنین سمیت آمونیاک، هموسیستئین و H2S که از کاتابولیسم اسیدهای آمینه تولید می‌شوند.
مضرات رژیم کتوژنیک در بارداری
رژیم کتوژنیک در بارداری برای مادران بسیار خطرناک است. آنچه در دوران بارداری می‌خورید بسیار مهم است زیرا بدن شما هم برای حفظ وزن سالم تلاش می‌کند و هم می‌خواهد مواد مغذی مورد نیاز برای رشد جنین را تامین کند. به طور متوسط، یک جنین برای رشد سالم روزانه به 340 کالری نیاز دارد. ترکیب غذایی این کالری‌ها بسیار مهم است و شامل مواد مغذی توصیه شده زیر است:
- کلسیم
- آهن
- ید
- کولین
- ویتامین D
- ویتامین B6
- ویتامین B12
- اسید فولیک
پیروی از رژیم کتو در دوران بارداری دو خطر عمده دارد:
خطر اول: کمبود اسید فولیک و سایر مواد مغذی
رسیدن به حالت چربی سوزی (کتوز) در رژیم کتوژنیک در بارداری آنقدرها هم که به نظر می‌رسد ساده نیست. حتی اگر باردار نیستید، پیروی صحیح از رژیم کتو یا حتی تشخیص اینکه آیا در کتوزیس هستید، می‌تواند دشوار باشد.
حذف و محدودیت شدید کربوهیدرات‌ها در این رژیم غذایی بسیار مهم است - از جمله میوه‌ها و بیشتر سبزیجات که دارای قند طبیعی هستند.
اما زنان باردار برای تغذیه جنین در حال رشد خود به میوه‌ها و سبزیجات با رنگ روشن – سرشار از ویتامین ها، آهن و فولات – نیاز دارند. سبزیجات همچنین دارای فیبر هستند - کمبود احتمالی شناخته شده در حین مصرف کتو - که می‌تواند به یبوست بارداری کمک کند. به طوری که برخی از متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که هر کسی که رژیم کتو دارد باید مکمل مصرف کند. مهمترین تاثیر رژیم کتوژنیک در بارداری سطوح پایین موارد زیر است:
- منیزیم
- ویتامین‌های گروه B
- ویتامین A
- ویتامین C
- ویتامین D
لازم است این ویتامین‌ها و مواد معدنی را در غذاها دریافت کنید. در دوران بارداری شما به دوزهای بالاتری از این مواد مغذی نیاز دارید زیرا شما و کودکتان به سرعت رشد می‌کنید.
عدم دریافت کافی برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند منجر به مشکلاتی در رشد و تکامل کودک شما شود. مواد مغذی حیاتی برای کودک شما عبارتند از:
- ویتامین D برای استخوان‌ها و دندان‌های سالم
- ویتامین E برای ماهیچه‌ها و خون سالم
- ویتامین B-12 برای سلامت نخاع و اعصاب
- اسید فولیک برای داشتن طناب نخاعی سالم (و همچنین برای جلوگیری از بیماری لوله عصبی در نوزادان به نام اسپینا بیفیدا)
خطر دوم: افزایش دریافت چربی اشباع شده
پروتئین بخشی از رژیم کتو است، اما بیشتر رژیم‌های کتو بین پروتئین سالم و بدون چربی و انواع حاوی چربیهای اشباع شده مانند گوشت گاو و گوسفند تفاوتی قائل نمی‌شوند. در واقع، از آنجایی که دریافت چربی زیاد در این رژیم تشویق می‌شود، این موضوع می‌تواند افراد را به سمت خوردن بیشتر گوشت ناسالم و همچنین روغن، کره و گوشت قرمز سوق دهد.
اشتباه نکنید: چربیهای سالم و به اندازه برای جنین در حال رشد شما ضروری هستند. اما چربی اشباع بیش از حد می‌تواند باعث مشکلات سلامتی مانند کلسترول بالا برای شما شود که به قلب و در نتیجه بارداری شما فشار وارد می‌کند.
* رژیم غذایی مناسب در زمان اقدام برای بارداری چه رژیمی است؟
همچنین رژیم کتو شما را از خوردن گوشت‌های فرآوری شده مانند کالباس و سوسیس در بارداری، هات داگ، بیکن و... منع نمی‌کند. این گوشت‌ها مواد شیمیایی و رنگ‌های اضافه دارند که ممکن است برای جنین و در حال رشد شما - یا برای بدنتان مفید نباشد.
سایر عوارض نمونه رژیم کتوژنیک در بارداری
برای برخی افراد، رژیم کتو عوارض جانبی زیادی ایجاد می‌کند که از جمله مهمترینشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- کم آبی بدن
- نفخ
- درد معد
- یبوست
- اسهال
- کلسترول بالا
- سردرد
- بوی بد دهان
- گرفتگی عضلات
بارداری عوارض جانبی (بسیار طبیعی) خود را دارد که می‌تواند شامل تهوع، استفراغ، خستگی، گرفتگی بینی و درد باشد. قطعاً نیازی نیست که با گرفتن رژیم کتوژنیک در بارداری این عوارض را بدتر کنید.
بهترین رژیم غذایی در بارداری
گفتیم که رژیم فستینگ یا رژیم کتوژنیک در بارداری مجاز نیست. اما اگر زنی اضافه وزن داشته باشد باید در بارداری چه کار کند؟
وقتی قصد بارداری دارید به شما توصیه می‌شود که وزن خود را کاهش دهید کاهش وزن قبل از بارداری نه تنها شانس باروری را افزایش می‌دهد بلکه بارداری سالمی نیز در پی خواهد داشت.
اما اگر با وزن بالا باردار شوید مشکلات زیادی ممکن است در طول مسیر برایتان پیش بیاید. جدا از تحمیل وزن زیاد به زانوها و درد کمر و پا مشکلات دیگری مانند دیابت بارداری فشار خون بارداری خطر زایمان زودرس و در کمین زنان باردار با اضافه وزن است. از این رو اگرچه رژیم کاهش وزن برای این زنان تجویز نمی‌شود. این زنان باید از ابتدای بارداری تحت نظر متخصص تغذیه، رژیم کنترل وزنگیری در بارداری داشته باشند.
بهترین رژیم غذایی برای دوران بارداری رژیمی است که بر پایه مصرف به اندازه غذاهای سالم حذف غذاهای مضر مانند فست فودها قند و شیرینی افزوده و نوشیدنی‌های صنعتی است. این مواد مضر به ندرت حاوی مواد مورد نیاز برای بارداری هستند و در نتیجه به راحتی قابل هضم می‌باشند. اما شما برای رشد جنین به همه مواد غذای اصلی یعنی کربوهیدرات‌ها پروتئین‌ها و چربی‌ها نیاز دارید.
و حذف هر کدام از این‌ها می‌تواند برای جنین مشکلاتی ایجاد کند. بهتر است به جای هر رژیم‌های حذفی بر رژیم‌هایی تکیه کنید که در آن غذای مصرفی مادر کنترل می‌شود.
به هیچ عنوان رژیم خودسرانه نگیرید و برای کنترل وزن در این دوران حتماً به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
سخن پایانی
فواید رژیم کتوژنیک در بارداری در مقایسه با مضرات آن بسیار اندک است. داشتن این رژیم می‌تواند از جنبه‌های مختلف رشد جنین را با اختلال همراه کند. شما به همه غذاهای اصلی در حد اعتدال نیاز دارید. و حذف هر گروه به منزله حذف گروهی از ویتامین‌ها مواد معدنی و مواد ضروری رشد جنین و سلامت خودتان است. گرفتن رژیم کتوژنیک قبل از بارداری حین بارداری و حتی در دوران شیردهی مجاز نیست. اگر به دنبال کاهش وزن هستید توصیه می‌کنیم برای دریافت یک رژیم اصولی و مفید به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.