غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال را بشناسید!
نوزادان در زمان تولد هنوز در حال رشد هستند و اندام‌های داخلی آنها در حال پیشرفت و تکامل است. از این رو قدرت اندام‌های درونی آنها با اندام‌های درونی یک فرد بزرگسال تفاوت دارد. یکی از سیستم‌های بسیار مهم در نوزادان سیستم گوارشی است که پس از تولد به رشد و تکامل خود ادامه می‌دهد. از آنجایی که در بدو تولد این سیستم به طور کامل به بلوغ نرسیده است لذا نوزاد به دنیا آمده نمی‌تواند از غذاهایی که بزرگسالان استفاده می‌کنند استفاده کند. به مرور با رشد نوزاد و رسیدن به دوران خردسالی او نیز می‌تواند بسیاری از غذاها را هضم و جذب کند. در این مقاله از وبسایت گهواره قصد داریم انواع غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال را معرفی کرده و توضیح دهیم چرا کودکان در این سن نمی‌توانند از این غذاها استفاده کنند.
در اپلیکیشن گهواره ابزارهای سلامت کودکان، تغذیه و رشد زیر نظر متخصصین، همراه با پیام مشاور در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. اپلیکیشن را از اینجا نصب کنید.
لیست غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر ۲ سال
غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال را می‌توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد. دسته اول غذاهایی هستند که ترکیبات آنها برای کودکان این سن نامناسب، خطرناک و مضر است. دسته دوم غذاهایی هستند که شیوه‌ی سرو و مصرف مرسوم آنها می‌تواند برای کودک خطرناک باشد. در ادامه بیشتر در مورد هر دو گروه توضیح خواهیم داد.
* ممنوعات غذایی نوزاد قبل از یک سالگی چه چیزهایی هستند؟
فست فودها
با وجود آنکه سبک ناسالم زندگی امروزی و مدرن انسان را به مصرف غذاهای آماده و فست فودها سوق می‌دهد اما حقیقت این است که این غذاها برای انسان مضرند. چه برای کودک و چه بزرگسال فست فودها می‌توانند غذاهای مضری باشند که شانس ابتلا به انواع از امراض را افزایش می‌دهند. اما به طور ویژه کودکان کوچک باید از مصرف این گونه مواد خودداری کنند. از این رو ما فست فودها را به عنوان اولین غذا در لیست غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال قرار می‌دهیم.
فست فودها کالری، چربی، شکر و نمک بالایی داشته و فاقد مواد مغذی ضروری مانند فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. کودکانی که به طور منظم فست فود مصرف می‌کنند از میزان کالری و چربی‌های ناسالم توصیه شده روزانه خود فراتر می‌روند و همین موضوع منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود. این غذاها حاوی چربی‌های اشباع یا ترانس و بسیاری از مواد نگهدارنده و فرآوری شده هستند که منجر به بروز طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و مشکلات می‌شوند از جمله:
- مشکلات قلبی عروقی
- کلسترول بالا
- دیابت
- آسیب کلیه
- چاقی
- بیماری کبد
- سرطان
- ایجاد حفره‌های دندانی
- افسردگی
- مشکلات پوستی
* ادویه های مضر برای بارداری را بهتر بشناسید.
محصولات لبنی غیر پاستوریزه
در حالی که شیر و لبنیات از جمله غذاهای سالم هستند اما اگر به شیوه صحیح آماده مصرف نشوند می‌توانند خطرناک باشند. شیر گاو از ۱۲ ماهگی به بعد مجاز است و می‌تواند یک صبحانه مقوی برای کودکان زیر دو سال باشد. اما منظور شیر پاستوریزه است نه شیر محلی که به صورت خام از لبنیاتی‌ها تهیه می‌شود.
اگرچه بسیاری از افراد ممکن است تصور کنند که با جوشاندن شیر خام در منزل آن را پاستوریزه می‌کنند اما حقیقت این است که جوشاندن و از بین بردن میکروب‌های شیر یک عمل تخصصی است و به راحتی ممکن است در انجام آن اشتباه کنید و لذا شیر به دست آمده مناسب مصرف کودک نباشد. از مشکلات فوری ناشی از مصرف شیر خام یا اشتباه پاستوریزه شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسهال
- گرفتگی معده
- استفراغ
- علائم آنفولانزا مانند تب، سردرد و بدن درد
شیر خام می‌تواند حامل میکروب‌های مضر مانند کمپیلوباکتر، کریپتوسپوریدیوم، ای کولای، لیستریا، بروسلا و سالمونلا باشد. این میکروب‌ها می‌توانند خطرات جدی برای سلامتی کودک داشته باشند و از این رو جزو غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال هستند. ابتلا به بعضی از این باکتری‌ها می‌تواند مشکلات عدیده‌ای برای کودکان به وجود آورد. مثلا عفونت‌های مربوط به coli (EHEC) که در اثر مصرف پنیر تهیه شده از شیر خام بدست می‌آید می‌تواند بسیار خطرناک باشد. در حالی که برخی از باکتری‌ها می‌توانند علائم گاستروانتریت ایجاد کنند (Salmonella spp. و Staphylococcus aureus)، برخی دیگر می‌توانند عواقب بسیار جدی‌تری مانند نارسایی کلیه (EHEC) یا حتی مرگ (L. monocytogenes، EHEC) داشته باشند. از سایر بیماری‌هایی که در اثر مصرف شیر خام ممکن است ایجاد شود می‌توان به خطر کم خونی فقر آهن در نوزادان، کمبود لاکتاز، آلرژی به پروتئین‌های شیر، ASDs، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 1، و ... اشاره کرد.
نوشیدنی‌های گازدار
در مورد عوارض و مشکلات مصرف نوشیدنی‌های الکلی زیاد گفته شده است اما این بدان معنا نیست که نوشیدنی‌های غیر الکلی کاملاً ایمن هستند. نوشیدنی‌های گازدار از جمله غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال هستند. افزودنی‌های موجود در نوشابه‌ها می‌توانند باعث بیماری کلیوی، آسیب به دندان‌ها، تاثیر بر معده و روده شوند. در کودکانی که بیش از حد نوشابه‌های گازدار مصرف می‌کنند، دفع کلسیم از طریق ادرار افزایش پیدا کرده و همین موضوع منجر به کمبود کلسیم می‌شود، در نتیجه ذخایر کلسیمی آنها برای افزایش قد و رشد مناسب، کافی نخواهد بود.
همچنین مشکل دیگر ماهیت اسیدی این نوشیدنی‌ها است. نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه، آب گازدار و آب‌میوه‌های گازدار اغلب حاوی اسیدهای قوی مانند اسید سیتریک و فسفریک هستند. این اسیدها مینای دندان کودک شما را فرسایش داده و منجر به پوسیدگی می‌شوند.
میزان قند این نوشیدنی‌ها نیز بسیار زیاد است. شواهد گسترده نشان می‌دهد که نوشابه‌های رژیمی و شیرین شده با شکر می‌توانند در افزایش وزن، پوسیدگی دندان، دیابت نوع ۲ و مشکلات قلبی عروقی نقش داشته باشند. بهتر است از جایگزین‌های مناسب شامل آب، شیر و آب میوه‌های طبیعی در حد اعتدال استفاده کنید.
غذاهای فراوری شده و آماده
یکی دیگه از غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال غذاهای آماده و فرآوری شده مانند انواع کنسرو است. غذاهای فرآوری شده تحت درجه بالایی از پردازش صنعتی قرار گرفته و معمولاً کالری، نمک، چربی اشباع شده و قند بالایی دارند. مطالعات این غذاها را با چاقی و سایر خطرات سلامتی مرتبط دانسته‌اند. خوردن غذاهای فرآوری شده مصرف سدیم، قند یا چربی اشباع شده را افزایش می‌دهد. همچنین خوردن بیش از حد سدیم، قندها یا چربی‌های اشباع شده می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را نیز افزایش دهد. به طور کلی مصرف این گونه غذاها می‌تواند بر عملکرد اندام‌های بدن نیز تاثیر منفی بگذارد. مثلاً تحقیقات نشان داده است که مصرف غذاهای فرآوری شده با افزایش خطر بیماری عروق مغزی مرتبط است. این غذاها بر رگ‌های خونی مغز کودک نیز تأثیر می‌گذارد.
بعلاوه غذاهای فرآوری شده می‌توانند منجر به التهاب در سراسر بدن و مغز شوند که ممکن است به اختلالات خلقی از جمله اضطراب و افسردگی دامن بزند. تحقیقات نشان داده کودکانی که رژیم‌های غذایی سالمتری دارند و میوه‌ها و سبزیجات بیشتری می‌خورند، از سلامت روانی و تندرستی بهتری برخوردارند، که می‌تواند مستقیماً بر سطح اضطراب، الگوی خواب و موارد دیگر تأثیر بگذارد. از جمله مشکلات غذاهای فراوری شده برای کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش خطر چاقی
- خطر بالاتر بیماری قلبی
- افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2
- افزایش خطر ابتلا به سرطان
- تاثیر منفی بر سلامت روان
تخم مرغ و گوشت خام یا نیمه پخته
گروه دیگر در لیست غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال انواع گوشت و تخم مرغ خام و نیم پخته است. ممکن است فکر کنید کسی از این مواد به صورت خام استفاده نمی‌کند اما چنین نیست بسیاری از غذاها مانند سوشی یا انواع دسر حاوی این مواد به صورت خام هستند. همچنین بعضی از شیوه‌های سرو اینگونه غذاها مانند تخم مرغ عسلی نیز برای این کودکان خطرساز است. انواع گوشت چه مرغ ماهی و گوشت قرمز و تخم مرغ باید به صورت کامل پخته شود در غیر این صورت می‌تواند برای کودک مضر باشد.
این غذاها می‌توانند به ویژه برای کودکان زیر پنج سال خطرناک باشند، زیرا سیستم ایمنی در حال رشد آنها بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های ناشی از غذا است. غذاهای نپخته یا خام مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ و غذاهای دریایی می‌توانند حاوی باکتری‌های مضر از جمله سالمونلا، E. coli و لیستریا باشند.
کودکان نباید گوشت خام یا نیم پز، مرغ یا فرآورده‌های گوشتی (از جمله هات داگ خام) بخورند. کودکان نباید صدف خام بخورند. برخی از کارشناسان در مورد خوردن هر گونه ماهی خام هشدار داده‌اند. همچنین تمام میوه‌ها و سبزیجات باید قبل از مصرف شسته شوند.
جوجه‌ها و سایر طیور زنده می‌توانند ناقل باکتری سالمونلا باشند. این میکروب‌ها می‌توانند از پرندگان به تخم آنها سرایت کنند. اگر تخم مرغ خام یا نیم‌پز بخورید، ممکن است بیمار شوید. برای جلوگیری از بیماری، همیشه تخم‌مرغ‌ها را به‌درستی نگهداری کنید و بپزید. تخم‌مرغ‌های تازه، حتی آنهایی که پوسته‌شان تمیز و ترک نخورده است، ممکن است حاوی باکتری‌هایی به نام سالمونلا باشد که می‌تواند باعث بیماری‌های ناشی از غذا شود که اغلب به آن «مسمومیت غذایی» می‌گویند.
خوردن تخم مرغ خام در صورتی که حاوی سالمونلا باشد به طور بالقوه خطرناک است. تقریباً از هر 20000 تخم مرغ، یک عدد این مشکل را دارد. سالمونلا یک باکتری است که معمولا در غذا یافت می‌شود و باعث اسهال، تب، گرفتگی عضلات و استفراغ می‌شود.
آدامس
جویدن منظم، یا در مورد بچه‌های کوچکتر، بلعیدن آدامس، می‌تواند منجر به برخی مشکلات دندانی و سلامت کلی شود. این موارد شامل مشکلات دستگاه گوارش، درد شکم، زخم‌های دهان، درد فک ناشی از حرکت مکرر جویدن، پوسیدگی دندان و حفره‌ها می‌شود از این رو این خوراکی نیز در دسته غذاهای ممنوعه قرار می‌گیرد.
غذاهایی که خطر خفگی دارند
همانطور که در بالا نیز اشاره شد بعضی از مواد حاوی ترکیبات مضر برای کودکان نیستند اما شکل آنها یا شیوه سروشان به گونه‌ای است که آنها را در لیست غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال قرار می‌دهد. از جمله این مواد می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد توجه داشته باشید که اگرچه تغییر در شیوه سرو ممکن است بعضی از این مواد را برای کودکان ایمن کند اما در مورد همه این موارد چنین اتفاقی نمی‌افتد:
- میوه‌های کوچک ریز و گرد: میوه‌هایی از جمله آلبالو، گیلاس و انگور که ظاهری گرد و صاف دارند خطر خفگی برای کودک دارند و نباید به طور کامل به کودک داده شوند. این میوه‌ها می‌توانند جزو غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال باشند مگر در مواقعی که شیوه سرو صحیح رعایت شود. برای دادن این میوه‌ها به کودکان باید آنها را از وسط یا به صورت چهارتایی نصف کنید.
- کره بادام زمینی: کره بادام زمینی و سایر کره‌ها و هرگونه ماده که شکل ظاهری شبیه کره بادام زمینی دارند نباید به صورت یک قاشق کامل به کودک داده شود. زیرا می‌تواند به دلیل چسبندگی ایجاد خفگی کند. اگر می‌خواهید از این کره‌ها به کودک بدهید ذره ذره و به کمک نان یا دیگر مواد به کودک بدهید و از فرو کردن قاشق حاوی این کره به دهان کودک خودداری کنید.
- شکلات‌های سفت: بعضی از شکلات‌ها حالت شیشه‌ای و مکیدنی دارند که ذره ذره در دهان آب می‌شوند. و این‌ها جزو غذاهای ممنوع برای کودکان زیر ۲ سال محسوب می‌شوند. زیرا ممکن است کودک آنها را به طور کامل نخورد و تکه‌های آنها را به صورت درسته قورت دهد که منجر به خفگی می‌شود.
- پف فیل و چیپس: پف فیل حالت سفت و گرد دارد و چیپس می‌تواند لبه‌های تیز و برنده داشته باشد. هر دوی این مواد در لیست غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال قرار دارند زیرا خطر خفگی دارد.
- مغزها و دانه‌ها به صورت کامل: مغزیجات غذاهای بسیار مقوی برای کودک هستند اما باید به صورت خرد شده به کودک داده شوند. دانه کامل این مغزها می‌تواند خطر خفگی داشته باشد همچنین بعضی از مغزها مانند بادام زمینی که دارای یک پوسته نازک هستند حتی خطرسازترند زیرا این پوسته نازک می‌تواند در دهان جدا شود و منجر به خفگی شود.
کلام آخر
غذاهای ممنوع برای کودکان زیر دو سال که در بالا نام برده شد بخشی از این لیست هستند. به طور کلی به عنوان یک والد آگاه باید متوجه باشید که غذاهای پر ادویه، پر نمک، غذاهای بسیار چرب، غذاهای بسیار شیرین، غذاهای فرآوری شده و آماده و .... می‌توانند برای کودک خردسال شما مضر باشند. شما می‌توانید در مورد طرز تهیه غذا برای کودکان زیر دو سال با کارشناسان اداره بهداشت یا پزشک مربوطه مشورت کنید. آنها می‌توانند به شما توضیح دهند که هر کدام از مواد غذایی از چند ماهگی مجاز است یا مثلاً در مورد غذاهای مضر و میوه‌های حساسیت زا برای کودکان زیر یک سال آموزش‌های لازم را به شما بدهند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.