قرص پریناتال در شیردهی و نحوه مصرف
در دوران شیردهی بدن شما همچنان به مولتی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد. قرص پریناتال یک قرص مولتی ویتامین بسیار پرخاصیت و معروف است که شامل موادی از جمله کلسیم، آهن، ویتامین آ، منیزیم و... است. مصرف قرص پریناتال در شیردهی با نظارت پزشک مجاز است. در ادامه بیشتر در مورد فواید و مضرات پریناتال در شیردهی توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما می‌توانید به ابزارهای کاربردی فرزند پروری مانند مشاوره با پزشک دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که در اختیارتان قرار می‌گیرد.
ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری در دوران شیردهی
بر اساس توصیه‌های وزارت بهداشت، مادران شیرده باید ویتامین‌ها، کلسیم، آهن، مس، روی، فسفر و ید کافی دریافت کنند. برخی مواد معدنی موجود در شیر مثل ید رابطه مستقیم با تغذیه مادر دارد که ضرورت استفاده از نمک یددار تصفیه‌شده در مادران شیرده را نشان می‌دهد. اما بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، آهن و روی بدون دخالت تغذیه مادر، از ذخیره بدن او جبران می‌شود. به بررسی مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز مادران شیرده می‌پردازیم:
کلسیم در مادران شیرده
بارداری و شیردهی می‌توانند موجب کاهش توده استخوانی مادر می‌شوند که معمولا درصورت تغذیه مناسب، شش ماه پس از پایان شیردهی جبران می‌شود. تمام مادران قبل و حین بارداری و در دوران شیردهی باید حداقل 1000 میلی‌گرم (مادران شیرده زیر 19 سال 1300 میلی‌گرم) کلسیم در روز دریافت کنند. شیر و سایر محصولات لبنی مثل پنیر و ماست و گیاهان سبز مثل اسفناج از منابع غذایی طبیعی کلسیم هستند. در جدول زیر میزان کلسیم برخی مواد غذایی آورده‌شده‌است:
| میزان کلسیم (میلی‌گرم) | 300 | 250 | 195 تا 335 | 100 | 60 تا 80 | 50 تا 135 |
| مواد غذایی | شیر (240 میلی-لیتر) | ماست (170 گرم) | پنیر (30 گرم) | بستنی (نصف فنجان) | دانه‌ها (نصف فنجان) | گیاهان سبز پخته (نصف فنجان) |
مصرف قرص پریناتال در شیردهی برای چه مادرانی لازم است؟
مصرف مکمل‌های کلسیم تنها در صورتی ضرورت می‌یابد که نتوانید کلسیم مورد نیازتان را از طریق مواد غذایی کسب کنید. برای‌مثال مصرف قرص پریناتال نیچرمید یک‌چهارم مقدار نیاز به کلسیم در شیردهی را تامین می‌کند. مابقی را میتوان از طریق مصرف مواد غذایی کسب کرد.
ویتامین دی در مادران شیرده
ویتامین دی سطح کلسیم و فسفات را در بدن تنظیم می‌کند که نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، دندان‌ها و سیستم ایمنی بدن دارند. مادران زیر بیشتر از سایرین مستعد کمبود ویتامین دی هستند :
- مادران باردار و شیرده
- مادرانی خیلی کم در معرض نور خورشید هستند.
- BM یا شاخص توده بدنی بیشتر از 30
- برخی مناطق جغرافیایی و نژادها که ایران را هم شامل می‌شود.
میزان نیاز روزانه مادران شیرده به ویتامین دی حدود 400 واحد بین‌المللی (15 میکروگرم) است. برخلاف کلسیم، این‌مقدار باید کاملا از طریق مکمل‌ها جایگزین شود. برای‌مثال مصرف قرص پریناتال نیچرمید بیشتر از دوبرابر نیاز روزانه مادران شیرده به ویتامین دی را تامین می‌کند. همچنین میتوان مقدار کمی ویتامین دی از طریق تابش نور خورشید به پوست و مصرف مواد غذایی مثل روغن ماهی، گوشت قرمز، جگر، زرده تخم‌مرغ و مواد غذایی غنی‌شده با ویتامین دی کسب کرد.
ذکر این نکته ضروریست که مصرف ویتامین دی توسط مادر، برای تامین نیاز نوزاد به ویتامین دی کافی نیست و نوزاد نیز حتما باید از بدو تولد قطره ویتامینA+D مصرف کند. کمبود ویتامین دی در نوزاد، او را در خطر راشیتیسم قرار می‌دهد و وزن‌گیری نوزاد را در سال اول زندگی مختل می-کند.
آهن در مادران شیرده
فقر آهن شایع‌ترین علت کم‌خونی در بین مادران است. مقدار مورد نیاز آهن برای مادران شیرده 10 میلی‌گرم در روز است. مادرانی که بعد از زایمان خونریزی شدیدی نداشته و نوزادشان را شیر می‌دهند، در دوران شیردهی به آهن کمتری نیاز دارند. دلیل این امر قطع سیکل قاعدگی و ازدست‌نرفتن آهن در چهار تا شش ماه اول دوران شیردهی است. پس به‌طور طبیعی و با تغذیه مناسب، مادران شیرده نیازی به مکمل آهن ندارند اما باتوجه به تغذیه نادرست مادران ایرانی، وزارت بهداشت توصیه کرده تا سه ماه بعد زایمان مکمل آهن ادامه داده شود. مادرانی که بعد از زایمان دچار کم‌خونی می‌شوند، باید مدت بیشتری مکمل آهن مصرف کنند.
مصرف مکمل آهن ممکن‌است عوارضی مانند تهوع، درد معده، اسهال، یبوست و مدفوع تیره ایجاد کند. توصیه می‌شود این قرص همراه غذا مصرف شود تا عوارض آن کاهش یابد. بهترین زمان مصرف شب قبل خواب است. از مصرف همزمان فراورده‌های دارای کلسیم (لبنیات) و تانن (چای و قهوه) همراه مکمل آهن خودداری شود. زیرا جذب آهن را می‌کاهد.
برای تامین آهن موردنیاز می‌توانید از قرص مولتی‌ویتامین مثل قرص پریناتال یا قرص آهن ساده (فروس سولفات) استفاده کنید. برای‌مثال قرص پریناتال نیچرمید سه برابر مقدار مورد نیاز مادران شیرده آهن دارد. مصرف این برند قرص پریناتال در شیردهی، به‌دلیل بالا بودن مقدار آهن ممکن است عوارض گوارشی ایجاد کند. پس میتوان از برندهای حاوی آهن کمتر استفاده کرد.
امگا 3 در مادران شیرده
طبق توصیه‌های آکادمی اطفال آمریکا مادران شیرده باید روزانه 200 تا 300 میلی‌گرم اسیدهای چرب امگا 3 مصرف کنند. این‌مقدار نیاز به امگا 3 را میتوان با مصرف 2-1 نوبت ماهی در هفته تامین کرد. همچنین میتوان برای تامین مقدار امگا 3 موردنیاز در شیردهی از مکمل امگا 3 یا قرص پریناتال حاوی امگا 3 استفاده کرد.
ویتامین A و E در مادران شیرده
میزان نیاز بدن مادر به ویتامین A و E در شش ماه اول شیردهی به دلیل ترشح این‌ویتامین‌ها به شیر افزایش می‌یابد. میزان نیاز روزانه بدن مادر شیرده به ویتامین A، 1300 میکروگرم و به ویتامین E، 19 میلی‌گرم است. بنابراین بهتراست از مکمل‌ها استفاده شود. برای‌مثال مصرف قرص پریناتال نیچرمید همه نیاز بدن مادر به ویتامین E و حدود نیمی از نیاز بدن مادر به ویتامین A را تامین می-کند.
روی در مادران شیرده
میزان نیاز بدن مادر به روی در دوران شیردهی به دلیل ترشح این ماده معدنی به شیر افزایش می‌یابد. مقدار روزانه روی مورد نیاز مادران شیرده 12 میلی‌گرم است. پس بهتراست از مکمل‌ها استفاده شود. برای‌مثال مصرف قرص پریناتال نیچرمید همه مقدار روی مورد نیاز بدن مادر شیرده را تامین می‌کند.
قرص پریناتال در شیردهی چه کاربردی دارد؟
پریناتال را میتوان بهترین قرص مولتی ویتامین در دوران شیردهی نامید. قرص مولتی‌ویتامین پریناتال حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به طور طبیعی در غذاها و سایر منابع طبیعی یافت می‌شود. مولتی‌ویتامین پریناتال برای تامین نیاز بدن مادر به ویتامین‌ها و مواد معدنی در دوران بارداری یا شیردهی مصرف می‌شود. قرص پریناتال را می‌توانید در دورانی که قصد بارداری دارید نیز زیر نظر پزشک مصرف کنید. براساس دستورالعمل کشوری وزارت بهداشت ایران، مادران باردار می‌توانند از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه بعد از زایمان روزانه یک عدد قرص مولتی‌ویتامین مصرف کنند. قرص‌های پریناتال برندهای متفاوتی دارند که مقدار مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در هرکدام متفاوت است.
اگر شما به طور کلی سالم هستید و رژیم غذایی متعادل شامل گوشت و ماهی مصرف می‌کنید، احتمالا نیاز به مصرف قرص پریناتال در شیردهی پیدا نمی‌کنید. درغیراین‌صورت مصرف قرص پریناتال در شیردهی را مدنظر داشته باشید.
مادران سالمی که رژیم گیاهخواری (وگان) را دنبال می‌کنند، باید حتما مصرف مولتی‌ویتامین برای تامین ویتامین B12 مورد نیاز خود را در نظر داشته‌باشند. رژیم وگان رژیمی بدون گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، لبنیات و سایر محصولات حیوانی است. مادران وجترین نیز باید بر اساس محدودیت‌های رژیم خود مولتی‌ویتامین مناسب شیردهی را با مشورت پزشک مصرف کنند.
عوارض قرص پریناتال در شیردهی
عوارض جانبی معمول بر اثر مصرف قرص پریناتال در شیردهی عبارتند از:
- احساس ناراحتی در معده
- سردرد
- احساس مزه ناخوشایند در دهان
- درد شکم
- یبوست
- اسهال
- تغییر رنگ سبز مدفوع
در صورت مشاهده علائم خطرناک زیر در هنگام مصرف قرص پریناتال در شیردهی، سریعا به اورژانس مراجعه کنید:
- کهیر
- دشواری تنفس
- تورم صورت، زبان، لب‌ها و حلق
- راش، خارش و قرمزی پوست
- مدفوع سیاه، خونی، قیری
- تب
- درد شکم
ارتباط مصرف قرص پریناتال و چاقی
آیا پریناتال در شیردهی چاق میکنه ؟ هیچ یافته‌ای مبنی بر ارتباط مصرف قرص پریناتال برای چاقی در شیردهی وجود ندارد. میزان کالری ویتامین‌ها و مواد معدنی در حد صفر است. احساس چاقی در دوران مصرف مولتی‌ویتامین پریناتال ممکن است به‌علت نفخ و یبوست ایجاد شده توسط آهن و یا افزایش نسبی اشتها در قرص پریناتال باشد. بهترین قرص چاقی در دوران شیردهی تغذیه مناسب و پر پروتئین است.
در هنگام مصرف قرص پریناتال در شیردهی چه نکاتی را باید مدنظر داشت؟
- برندهای متفاوتی از قرص پریناتال مناسب شیردهی در بازار وجود دارد. با مشورت پزشک بهترین داروی تقویتی در دوران شیردهی را انتخاب کنید.
- قرص پریناتال در شیردهی را هیچگاه بیشتر از دوز توصیه‌شده مصرف نکنید. معمولا یک قرص در هر روز کافی است.
- هیچ قرص مولتی‌ویتامین دیگری دو ساعت قبل و بعد از مصرف قرص پریناتال مصرف نکنید.
- قرص پریناتال را با یک لیوان آب مصرف کنید. قرص را با شیر یا سایر محصولات لبنی مصرف نکنید.
- قرص پریناتال را قورت دهید و به هیچ عنوان آن را نجوید و یا تکه تکه نکنید و در صورت کپسول بودن آن را باز نکنید.
مصرف همزمان قرص مولتی‌ویتامین مشابه می‌تواند منجر به مسمومیت با ویتامین‌ها و مواد معدنی شود. ویتامین‌های A , دی , E , K به علت محلول بودن در چربی، در ادرار دفع نمی‌شوند و خطرناک‌تر هستند. درد معده، اسهال، استفراغ، یبوست، کاهش اشتها، ریزش مو ( به مقاله بهترین قرص ویتامین برای ریزش مو مراجعه کنید)، پوسته پوسته شدن پوست، تغییر در سیکل قاعدگی، کاهش وزن، سردرد، درد مفاصل و عضلات، کمردرد، مشاهده خون در ادرار، رنگ‌پریدگی و خونریزی و کبودی سریع از علائم و عوارض قرص پریناتال در شیردهی در صورت مسمومیت است. همچنین اوردوز مواد معدنی نظیر کلسیم، آهن، منیزیوم، پتاسیم و روی ممکن است عوارضی مثل خونریزی معده، افزایش ادرار، گیجی و ضعف عضلات داشته باشد.
اگر مصرف یک دوز قرص پریناتال در شیردهی را فراموش کنیم:
دوز فراموش‌شده را سریع مصرف کنید. اما اگر دوز فراموش‌شده خیلی نزدیک به دوز بعدی شما باشد، می‌توانید از آن چشم‌پوشی کنید. هیچگاه دو دوز قرص پریناتال در شیردهی را همزمان مصرف نکنید.
قرص پریناتال با چه داروهایی تداخل دارد؟
ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توانند با عملکرد برخی داروهای معمول در بدن تداخل داشته باشند. قبل از شروع به مصرف قرص پریناتال در شیردهی با پزشک یا داروساز در مورد داروهای دیگری که مصرف می‌کنید مشورت کنید. برخی داروها که قرص پریناتال می‌تواند با آن‌ها تداخل داشته باشد عبارتند از:
- دیورتیک‌ها (داروهای مدر)
- داروهای فشارخون و قلبی
- ایزوتریتینوئین
- سولفامتوکسازول و تریمتوپریم
- ضد التهاب‌های غیر استروئیدی مثل آسپرین، ایبوبروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ایندومتاسین
قرص پست‌ناتال برای شیردهی چیست؟
قرص پست‌ناتال برای تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی مادران شیرده استفاده می‌شود. و اما تفاوت قرص پست‌ناتال با قرص پریناتال در شیردهی چیست؟ ترکیبات این دارو مخصوص مادران شیرده آماده شده است و دوز دقیقی از نیازهای روزانه به مواد معدنی و ویتامین‌های آن‌ها را فراهم می‌کند. برای مثال نیاز مادران شیرده به آهن کمتر از دوران بارداری است. پس میزان آهن این دارو کمتر است تا عوارض گوارشی ناشی از آن هم کم شود. نمونه دیگر افزایش دوز ویتامین دی در قرص پست‌ناتال است که درصدی از نیاز نوزاد به ویتامین دی را هم برطرف می‌کند. با این‌وجود برای انتخاب بهترین مولتی‌ویتامین دوران شیردهی با متخصص زنان خود مشورت کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.