سرگیجه در بارداری | علل، راهکارها و زمان مراجعه به پزشک
سرگیجه یکی از علائم شایع دوران بارداری است که می‌تواند در ماه‌های مختلف با شدت و دلایل گوناگون ظاهر شود. اگرچه در اغلب موارد، سرگیجه مشکلی جدی محسوب نمی‌شود، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات اساسی‌تر باشد. در این مقاله، به بررسی علل رایج سرگیجه در بارداری، راهکارهای کاهش آن و مواردی که نیاز به پیگیری پزشکی دارند پرداخته‌ایم.
با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.
آیا سرگیجه در بارداری طبیعی است؟
سرگیجه در بارداری در بسیاری از موارد یک پدیده طبیعی و شایع به شمار می‌رود و معمولاً به تغییرات فیزیولوژیکی بدن مانند کاهش فشار خون، نوسانات قند خون، تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون مرتبط است. این حالت به‌ویژه در سه‌ماهه اول و دوم بیشتر مشاهده می‌شود و معمولاً با استراحت یا اصلاح سبک زندگی کاهش می‌یابد. با این حال، در صورتی که سرگیجه شدید، مکرر یا همراه با علائمی مانند تنگی نفس، غش، تاری دید یا درد قفسه سینه باشد، باید آن را جدی گرفت و برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کرد.
علت سرگیجه در بارداری
سرگیجه در بارداری ممکن است به دلایل زیر بروز کند:
- کاهش فشار خون: به‌خصوص در سه‌ماهه اول و دوم، گشاد شدن عروق خونی تحت تاثیر هورمون‌ها باعث افت فشار خون و احساس سبکی سر می‌شود.
به نقل از healthline
Often, y”ur blood pressure will drop during pregnancy, also known as hypotension or low blood pressure. Low blood pressure can cause you to feel dizzy, especially when moving from lying down or sitting to standing
اغلب، فشار خون شما در دوران بارداری کاهش می‌یابد که تحت عنوان افت فشار خون یا فشار خون پایین نیز شناخته می‌شود. فشار خون پایین می‌تواند باعث سرگیجه شود، به خصوص هنگام تغییر حالت از حالت درازکش یا نشسته به حالت ایستاده.
- تغییرات هورمونی: افزایش سطح هورمون پروژسترون، جریان خون را به رحم افزایش داده و ممکن است باعث کاهش خون‌رسانی به مغز شود.
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی): زنان باردار به دلیل افزایش نیاز بدن به انرژی، ممکن است دچار افت ناگهانی قند خون و در نتیجه سرگیجه شوند
- کم‌آبی بدن: نوشیدن ناکافی آب یا تهوع بارداری می‌تواند منجر به کاهش حجم خون و سرگیجه شود.
- ایستادن یا بلند شدن ناگهانی: به دلیل کاهش تطابق گردش خون، تغییر ناگهانی وضعیت بدن می‌تواند سرگیجه ایجاد کند.
- کم‌خونی (فقر آهن): کاهش سطح هموگلوبین، توانایی حمل اکسیژن خون را کاهش داده و موجب احساس ضعف و سرگیجه می‌شود.
* در مورد علت و دلایل کم خونی در بارداری چه می‌دانید؟
چه زنانی بیشتر در بارداری دچار سرگیجه می‌شوند؟
ممکن است سرگیجه علائم بارداری باشد و در بسیاری از زنان باردار با شدت‌های مختلف رخ دهد اما بعضی زنان بیشتر در معرض بروز این اتفاق هستند. زنانی که پیش از بارداری سابقه فشار خون پایین، قند خون ناپایدار، کم‌خونی یا اختلالات تیروئیدی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرگیجه در دوران بارداری هستند. همچنین کسانی که دچار تهوع شدید بارداری (هایپرامسیس گراویداروم)، تغذیه نامناسب، استرس بالا یا کم‌آبی مزمن هستند، بیشتر احتمال دارد دچار سرگیجه شوند. زنان بارداری که مدت طولانی می‌ایستند یا در محیط‌های گرم و کم‌تهویه قرار دارند نیز بیشتر این حالت را تجربه می‌کنند. در مجموع، شرایط بدنی و سبک زندگی پیش از بارداری نقش مهمی در احتمال بروز سرگیجه در این دوران دارد.
سرگیجه در ماه‌های مختلف بارداری
سرگیجه در اوایل بارداری چگونه است و یا با ماه‌های دیگر بارداری متفاوت است؟ شدت و علت بی‌حالی و سرگیجه در بارداری در ماه‌های مختلف می‌توانند متفاوت باشد و معمولاً به شکل زیر است:
- سه‌ماهه اول: سرگیجه در اوایل بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، افت فشار خون و تهوع است. ممکن است هنگام برخاستن از تخت یا پس از غذا خوردن رخ دهد.
- سه‌ماهه دوم: فشار رحم در حال رشد بر رگ‌های خونی، به‌ویژه در حالت درازکش، یکی از دلایل مهم سرگیجه است.
- سه‌ماهه سوم: افزایش وزن جنین و فشاری که به عروق بزرگ وارد می‌شود، می‌تواند موجب کاهش جریان خون به قلب و مغز شده و سرگیجه ایجاد کند.
رفع سرگیجه در بارداری
برای رفع سرگیجه خفیف در بارداری می‌توانید از روش‌های خانگی زیر کمک بگیرید:
- وعده‌های غذایی منظم و سبک بخورید تا قند خون ثابت بماند.
- از ایستادن طولانی‌مدت پرهیز کنید.
- به‌آرامی از حالت نشسته یا خوابیده بلند شوید.
- آب کافی بنوشید و از کم‌آبی بدن جلوگیری کنید.
- از دراز کشیدن به پشت در سه‌ماهه دوم و سوم خودداری کنید و بیشتر به پهلوی چپ بخوابید.
- هنگام احساس سرگیجه سریع بنشینید یا دراز بکشید و پاها را بالا ببرید.
برای سرگیجه در بارداری چی بخوریم؟
برای کاهش یا پیشگیری از سرگیجه در دوران بارداری، مصرف برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها می‌تواند مؤثر باشد:
- میوه‌های تازه مانند موز، سیب و پرتقال برای تأمین قند طبیعی و پتاسیم
- آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی و حفظ تعادل گردش خون
- آجیل و خشکبار مثل بادام، گردو و کشمش برای تأمین انرژی و مواد مغذی
- بیسکویت سبوس‌دار یا نان تست برای کنترل افت ناگهانی قند خون
- شیر یا ماست کم‌چرب برای تامین کلسیم و تثبیت قند خون
- سوپ‌های سبک یا آش رقیق برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها و جلوگیری از تهوع
- چای زنجبیل یا دمنوش نعناع (با تایید پزشک) برای کاهش حالت تهوع همراه با سرگیجه
- آبمیوه طبیعی مانند آب سیب یا آب انار برای افزایش انرژی و قند خون سریع
این موارد باید در وعده‌های منظم و در حجم کم استفاده شوند تا از نوسانات قند خون و افت فشار جلوگیری شود.
سرگیجه در بارداری و جنسیت جنین
سرگیجه در بارداری نشانه چیست؟ آیا می‌تواند نشان دهنده یک جنسیت خاص باشد؟ باورهایی در میان برخی فرهنگ‌ها وجود دارد که شدت یا نوع سرگیجه در بارداری می‌تواند با جنسیت جنین در ارتباط باشد؛ برای مثال، برخی معتقدند سرگیجه شدید در اوایل بارداری بیشتر در حاملگی‌های دختر دیده می‌شود. با این حال، از نظر علمی هیچ پژوهش معتبر و مستندی این ارتباط را تایید نکرده است. سرگیجه بیشتر به تغییرات هورمونی، فشار خون، قند خون یا وضعیت فیزیکی مادر مرتبط است و نمی‌توان آن را به طور دقیق به جنسیت جنین نسبت داد. بنابراین، برای تعیین جنسیت جنین باید به روش‌های پزشکی مانند سونوگرافی یا آزمایش‌های ژنتیکی تکیه کرد.
* مطمئن‌ترین روش تعیین جنسیت جنین چیست؟
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تاری دید و سرگیجه در بارداری، تپش قلب یا درد قفسه سینه
- سرگیجه مکرر و ناتوان‌کننده
- بیهوشی یا غش کردن
- سردرد شدید همراه با سرگیجه
- اختلال در تکلم یا حرکات بدن
این علائم ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری مانند پره‌اکلامپسی، مشکلات قلبی یا عصبی باشند.
درمان دارویی سرگیجه در بارداری
وقتی حالت تهوع و سرگیجه در بارداری شدید باشد ممکن است درمان دارویی نیاز شود. درمان دارویی سرگیجه در بارداری معمولاً محدود و با احتیاط فراوان انجام می‌شود، زیرا بسیاری از داروها ممکن است برای جنین مضر باشند. در موارد خاص، پزشک ممکن است داروهای خاصی مانند مکمل‌های آهن (در صورت کم‌خونی)، مکمل ویتامین B6 یا داروهای ضدتهوع ایمن در بارداری را تجویز کند. استفاده خودسرانه از هر نوع داروی ضدسرگیجه در دوران بارداری به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
سخن پایانی
سرگیجه در دوران بارداری معمولاً نتیجه تغییرات طبیعی بدن است و با رعایت نکات ساده می‌توان آن را کنترل کرد. با این حال، توجه به علائم هشداردهنده و پیگیری پزشکی به موقع، از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند. مشاوره با پزشک یا ماما درباره وضعیت بدن در طول بارداری می‌تواند راهنمایی دقیقی برای حفظ سلامت مادر و جنین باشد.
منابع:
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.