اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری و عوارض آن روی جنین

تیروئید، غده‌ای در بدن ماست که با ترشح هورمون به عملکرد کلی بدن کمک می‌نماید. اگر هورمون‌ها از حد طبیعی خود کمتر یا بیشتر ترشح شوند، شما به اختلالات عملکرد غده تیرويید در بارداری مبتلا خواهید شد. اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری در صورتیکه درمان نشوند مشکلات جدی برای بارداری و جنین به وجود خواهند آورد. مشکلاتی نظیر زایمان زودرس، سقط و مرده‌زایی. اما اگر درمان اختلالات عملکرد تیروئید در بارداری به صورت کامل و صحیح انجام شود، شما یک بارداری سالم و در نتیجه یک نوزاد سالم خواهید داشت. 

 

اصطلاح تیروئید چیست؟

گاهی اوقات غده تیروئید، کمتر یا بیشتر از حد معمول به ترشح هورمون می‌پردازد. در این شرایط شما به اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری مبتلا می‌شوید. برخی بانوان دچار اختلال عملکرد غده تیروئید قبل بارداری می‌شوند. برخی دیگر برای اولین بار در بارداری یا بلافاصله پس از تولد نوزاد، دچار اختلالات عملکرد غده تیروئید می‌گردند. تیروئید، یک غده باریک و پروانه شکل در ناحیه گردن شماست. غدد بدن ما با ترشح هورمون‌ها به عملکرد کلی بدن کمک می‌نمایند. تیروئید به ترشح هورمون‌هایی می‌پردازد که نقش بسیار اساسی در سلامت عمومی بدن شما ایفا می‌نمایند. به طور مثال هورمون‌های تیروئید بر شدت ضربان قلب و متابولیسم بدن شما (سوخت و ساز مواد مصرفی در بدن) بسیار اثرگذار است. 

به طور معمول با درمان صحیح و به موقع اختلالات عملکرد غده تیرويید در بارداری، عوارضی بر روی جنین نخواهند داشت. اما در صورت عدم درمان، شاهد عوارض تیروئید در بارداری بر جنین و ایجاد برخی بیماری‌های جنین در باراری خواهیم بود. عوارض بعضاً جدی و جبران ناپذیر خواهد بود.

انواع اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری

دو نوع اصلی از اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری شایع می‌باشند. در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم. 

1. پر کاری غده تیروئید یا هایپرتیروئیدیسم؛ این شرایط زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید بیش از حد معمول فعالیت داشته و مقادیر بسیار زیادی هورمون در بدن ترشح نماید. پر کاری تیروئید سبب افزایش سرعت عملکرد بخش‌های متفاوت بدن خواهد شد. 
   به طور معمول هایپرتیروئیدیسم در بارداری به دلیل بیماری خود ایمنی گریوز رخ می‌دهد. در بیماری‌های خودایمنی، آنتی‌بادی‌های بدن ما به صورت اشتباهی به سلول‌های سالم و اصلی جسم حمله می‌کنند. اگر شما به بیماری خودایمنی گریوز مبتلا باشید، غده تیروئید شما در با داری مجبور به ترشح هورمون بیشتر خواهد شد. در موارد بسیار کمی، افراد مبتلا به پرکاری تیروئید در بارداری، دچار تهوع و استفراغ شدید حاملگی خواهند شد. در برخی موارد نیز علت بروز پرکاری تیروئید، ندول‌های غده تیروئید هستند که سبب افزایش ترشح هورمون خواهند شد. در صورت ابتلا به پرکاری تیروئید و قصد بارداری، بهتر است پیش از اقدام جهت درمان نزد متخصص غدد بروید تا از هر جهت نسبت به سلامت جنین طی بارداری اطمینان حاصل نمایید. 
2. کم‌ کاری غده تیروئید یا هایپوتیروئیدیسم؛ این شرایط زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید شما به حد کافی فعال نیست و هورمون کمی ترشح می‌نماید. در نتیجه سرعت عملکرد بخش‌های زیادی از بدن کاهش خواهد یافت. 
   به طور معمول، علت بروز کم‌ک اری تیروئید در بارداری، بیماری خودایمنی هاشیماتو است. اگر شما به بیماری خودایمنی هاشیماتو مبتلا باشید، آنتی‌بادی‌های بدن به غده تیروئید حمله کرده و بخش‌هایی از آن را تخریب می‌کنند. در نتیجه غده تیروئید نسبت به شرایط معمول هورمون کمتری تولید و ترشح می‌نماید. کسانی که با کم‌ کاری تیروئید باردار شدند و جهت درمان اقدام ننموده‌اند، دچار عوارض جدی طی بارداری می‌گردند. 

نحوه تشخیص اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری

خوشبختانه به دلیل شیوع اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری، اکثر مادران پیش از بارداری یا طی حاملگی، آزمایشات لازم جهت بررسی مشکلات تیروئید را انجام می‌دهند. اما بهتر است با مشاهده هرگونه علائم بیماری‌های تیروئید در بارداری با درمانگر خود مشورت نمایید. علائم اختلالات عملکرد غده تیروئید بسیار گسترده است. در نتیجه با وجود یک علامت نمی‌توان مشکلات تیروئید را تشخیص داد. آزمایش تیروئید در بارداری از تست‌های ضروری در بارداری می‌باشد. 

تشخیص قطعی با معاینه فیزیکی و تفسیر آزمایش تیروئید در بارداری مشخص می‌گردد. آزمایش خون به بررسی هورمون‌های تیروئید و هورمون محرک غده تیروئید TSH می‌پردازد. هورمون محرک غده تیروئید از مغز ترشح می‌شود. TSHبه غده تیروئید دستور ساخت هورمون‌های تیروئید را می‌دهد. میزان نرمال تیروئید در بارداری بر اساس TSH سنجیده می‌شود.

عوامل مستعد کننده ابتلا به تیروئید در بارداری

اگر شما به هر یک از شرایط زیر دچار باشید، در ریسک بیش‌تری از جهت ابتلا به اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری نسبت به دیگر بانوان قرار دارید.

• ابتلا و آغاز پروسه درمان اختلالات غده تیروئید در چند ماه اخیر. مانند کم‌کاری، پر‌کاری و گواتر
• سابقه اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری‌های گذشته
• سابقه داشتن فرزند مبتلا به اختلالات عملکرد غده تیروئید
• سابقه خانوادگی اختلالات عملکرد تیروئید
• ابتلا به دیابت نوع 1
• سابقه پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن

تاثیر هورمون تیروئید بر جنین

هورمون های تیروئید (TH) برای رشد و تکامل مغز جنین و نوزاد و همچنین برای بسیاری از جنبه های دیگر بارداری، رشد و تکامل جنین بسیار مهم هستند. اختلالات تیروئیدی میتواند بر روند رشد جنین تاثیرگذار باشند.

برای مثال پرکاری تیروئید چه تاثیری بر بارداری دارد؟ پرکاری تیروئید کنترل نشده اثرات زیادی دارد. ممکن است منجر به زایمان زودرس (قبل از هفته 37 بارداری) و وزن کم هنگام تولد برای نوزاد شود. برخی از مطالعات افزایش فشار خون ناشی از بارداری (فشار خون بالای بارداری) را در زنان مبتلا به پرکاری تیروئید نشان داده است.

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری

پرکاری تیروئید در بارداری اگر درمان نشود می‌تواند سبب بروز مشکلات برای مادر و جنین حین بارداری و پس از زایمان گردد.

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری برای مادر

مشکلات مادر به دلیل اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری عبارتند از:

• پره‌اکلامپسی؛ افزایش فشارخون مادر پس از هفته ۲۰ بارداری یا پس از زایمان همراه با دیگر نشانه‌ها را پره‌اکلامپسی می‌گویند. در این شرایط به دلیل ایجاد فشار خون بالا در بارداری، برخی از اندام‌ها مانند کلیه‌ها، کبد و قلب دچار اختلال عملکرد می‌شوند. ضمنا عوارض بارداری را نیز سبب خواهد شد.
• افزایش فشار خون ریوی؛ افزایش فشار خون عروق تغذیه ‌کننده شش‌ها را افزایش فشار خون ریوی می‌گویند. این مشکل نیز از عوارض پرکاری تیروئید در بارداری است.
• دکولمان جفت؛ جدا شدن جفت از دیواره رحم زودتر از زمان زایمان را دکولمان جفت می‌گویند. اگر جفت زودتر از موعد جدا شود جنین از دریافت اکسیژن و غذا محروم می‌ماند. از طرفی به دلیل خونریزی شدید جان مادر ‌و جنین به شدت در خطر خواهد بود.
• بیماری‌های قلبی در بارداری؛ به دلیل اختلالات هورمونی، پمپاژ خون از طریق قلب به اندام‌های دیگر به درستی انجام نمی‌شود.
• طوفان تیروئیدی در بارداری؛ زمانی این اتفاق می‌افتد که علائم بیماری شما به شدیدترین شکل خود در می‌آید. این شرایط بسیار نادر است اما به شدت خطرناک می‌باشد. زنان باردار مبتلا به طوفان تیروئیدی در ریسک نارسایی شدید قلبی قرار دارند.

عوارض پر کاری تیروئید در بارداری برای جنین

همان‌طور که پیش‌تر ذکر کردیم، پرکاری تیروئید سبب بروز عوارض در نوزاد نیز خواهد شد. در ادامه به بررسی این عوارض می‌پردازیم.

• زایمان زودرس؛ زایمان زودتر از ۳۷ هفته بارداری را زایمان زودرس می‌گویند.
• گواتر در نوزاد
• وزن کم نوزاد در هنگام تولد
• اختلالات عملکرد غده تیروئید؛ اگر شما در بارداری به بیماری خودایمنی گریوز مبتلا باشید، آنتی‌بادی‌ها از جفت عبور کرده و ممکن است بر تیروئید جنین نیز اثر بگذارد. ضمنا اگر پیش از بارداری جهت درمان بیماری‌های تیروئید از پرتو درمانی استفاده کرده باشید، جنین در خطر ابتلا به بیماری گریوز قرار دارد. البته باید در نظر داشت که بعد از جراحی تیروئید می‌توان باردار شد. در صورتی که اختلالات تیروئید درمان شوند عارضه‌ای برای بارداری نخواهند داشت.
• سقط جنین
• مرده ‌زایی 

عوارض پرکاری تیروئید برای مادر	عوارض پرکاری تیروئید برای جنین	خوراکی های مفید
پره اکلامپسی	دکولمان جفت	گوشت گاو و سفیده تخم مرغ
افزایش فشار خون ریوی	زایمان زودرس	نمک بدون ید
بیماری قلبی	گواتر	آجیل بدون نمک
طوفان تیروئیدی	وزن کم تولد	میوه خشک و تازه

عوارض کم ‌کاری تیروئید در بارداری 

اگر شما طی بارداری به کم‌ کاری تیروئید مبتلا شوید و جهت درمان اقدام ننمایید، عوارض جدی برای شما و جنین بروز می‌نماید.

کم ‌کاری تیروئید در بارداری برای مادر چه عوارضی دارد؟!

 در صورت بروز کم‌کاری تیروئید و بارداری ناخواسته، بهتر است جهت جلوگیری از بروز عوارض، به محض تشخیص بیماری جهت درمان اقدام نمایید. در ادامه به بررسی این عوارض در مادر می‌پردازیم:

• کم‌ خونی در بارداری
• فشارخون بالا در بارداری
• پره‌ اکلامپسی
• دکولمان جفت
• خونریزی شدید پس از زایمان
• میکسدما؛ شرایطی حاصل از کم‌کاری تیروئید درمان نشده است که در این علائم کم‌ کاری تیروئید در زنان بسیار شدید می‌شوند. حتی ممکن است سبب کما یا مرگ مادر شود.
• بیماری قلبی در بارداری

دیر فهمیدن کم کاری تیروئید در بارداری میتواند شانس برپز این مشکلات را تشدید کند.

کم‌کاری تیروئید در بارداری برای جنین چه عوارضی دارد؟!

همان‌طور که گفتیم بیماری کم‌ کاری تیروئید در مادر اگر درمان نشود سبب بروز عوارض جدی در جنین نیز خواهد شد. این عوارض عبارتند از:

• میکسدما نوزادی؛ اگر بیماری کم‌کاری تیروئید در مادر درمان نشود سبب بروز میکسدما در جنین خواهد شد. عوارض حاصل از این شرایط عبارتند از کوتاه ماندن قد نوزاد، عقب‌ماندگی ذهنی و جسمی.
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• اختلال رشد سیستم عصبی؛ به ویژه زمانی که در سه‌ ماهه اول بارداری کم‌کاری تیروئید بدون درمان باقی بماند. به طور مثال اگر کم‌کاری تیروئید در ماه هفتم بارداری بروز نماید به نسبت عوارض کمتری به جای خواهد گذاشت. 
• اختلالات عملکرد غده تیروئید در نوزاد
• سقط جنین یا مرده‌زایی
• التهاب تیروئید پس از زایمان
• در حدود ۲۱ درصد مادرانی که تازه زایمان کرده‌اند، تورم غده تیرويید در سال اول پس از زایمان رخ می‌دهد. به این بیماری که خودایمنی نیز هست، التهاب تیروئید پس از زایمان گفته می‌شود. این عارضه سبب پرکاری یا کم‌کاری تیروئید نیز خواهد شد. 

عوارض کم کاری تیروئید برای مادر	عوارض کم کاری تیروئید برای جنین	خوراکی های مفید
کم خونی	دکولمان جفت	گوشت قرمز
فشار خون بالا	وزن کم	عدس
خونریزی بعد زایمان	اختلالات عصبی	موز و اووکادو
میکسدما	سقط	سالمون

درمان اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری

بسیاری از داروهای که جهت درمان اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری استفاده می‌شوند، برای جنین بدون ضرر هستند. داروها سبب ترشح سطوح مناسب هورمون برای بدن از غده تیروئید می‌شوند. ضمن مصرف داروها به طور منظم لازم است که سطوح هورمون‌های تیروئید و هورمون محرک غده تیروئید طی بارداری سنجیده شود. زیرا ممکن است لازم باشد براساس تغییرات رخ داده، میزان مصرف دارو نیز تغییر نماید. 

اگر پیش از بارداری تحت درمان برای اختلالات عملکرد غده تیروئید بوده‌اید، لطفا پیش از حاملگی با درمانگر خود مشورت نمایید. ممکن است لازم باشد میزان دارو یا نوع آن طی بارداری تغییر نماید. اگر طی پروسه درمان به طور ناخواسته باردار شدید، لطفا داروهای مصرفی را سر خود قطع ننمایید. در اسرع وقت با متخصص غدد تماس بگیرید تا در صورت لزوم داروها یا دوز مصرفی آن‌ها را تغییر دهد. 

درمان پر کاری تیروئید در بارداری

اگر شما به هایپرتیروئیدیسم خفیف مبتلا باشید شاید درمان جدی نیاز نباشد. اما اگر شدت بیماری بیشتر باشد نیاز است تا از داروهای ضد تیرويید استفاده نمایید. این دارو سبب می‌شود تا غده تیروئید شما هورمون کمتری ترشح نماید. 

بسیاری از پزشکان جهت درمان پر کاری تیروئید در سه‌ماهه اول بارداری داروی ضد تیروئید پروپیل‌ توراسیل را تجویز می‌نمایند. در سه ماهه دوم و سوم نیز پر کاری تیروئید را با متی‌مازول درمان می‌نمایند. زیرا مصرف پروپیل‌ توراسیل پس از سه ماهه اول بارداری ریسک مشکلات کبدی را افزایش می‌دهد. ضمنا مصرف متی‌مازول در سه ماهه اول بارداری سبب افزایش ریسک نقایص مادرزادی می‌گردد. استفاده از ید درمانی جهت درمان پر کاری تیرويید در بارداری ممنوع می‌باشد. زیرا سبب بروز مشکلات تیروئید در جنین می‌شود.

درمان کم ‌کاری تیروئید در بارداری

لووتیروکسین شایع‌ترین داروی مصرفی جهت درمان کم‌ کاری تیروئید در بارداری است. لووتیروکسین شامل T4 یکی از هورمون‌های مترشحه از غده تیروئید است. استفاده از این دارو طی بارداری مشکلی ندارد. اما مصرف داروهای که شامل هورمون T3 هستند، در بارداری ممنوع می‌باشد. 

اگر پیش از بارداری به کم‌ کاری تیروئید مبتلا باشید، لازم است بلافاصله پس از باردار شدن دوز داروی مصرفی خود را افزایش دهید. در نتیجه پس از تشخیص بارداری در اولین فرصت با متخصص غدد مشورت نمایید. با انجام آزمایش خون وسنجش سطوح TSH، دوز مصرفی دارو تعیین خواهد شد. 

برای کم کاری تیروئید در بارداری چی بخورم

بسیاری از مادر تصور می‌کنند کم‌کاری تیروئید با اصلاح تغذیه درمان خواهد شد. در نتیجه بسیاری سوال می‌کنند که برای کم‌کاری تیروئید در بارداری چه بخوریم؟ اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری یک معضل جدی است. درمان آن نیز به شدت تخصصی است. بنابراین با روش‌هایی طب سنتی و خانگی تنها جان خود و جنین را به خطر خواهید انداخت.

با اینحال خوردن مواد غذایی زیر در کنار دذمان دارویی میتواند موثر باشد:

• سالمون
• لوبیا سفید
• گوشت قرمز
• موز
• آووکادو
• عدس

ضمنا به طور معمول اگر اختلالات عملکرد غده تیروئید در بارداری ظهور یابد، پس زایمان بهبود خواهند یافت. جهت اطمینان از بهبود اختلالات عملکرد غده تیروئید پس از زایمان، انجام آزمایشات لازم ضروری است.

قرص تیروئید در بارداری

فرقی نمی‌کند پرکاری تیروئید دارید یا کم کاری تیروئید ضروری است همراه با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی خود از داروهای مناسب نیز زیر نظر پزشک استفاده کنید. اینکه بگوییم چه قرصی برای کم کاری یا پرکاری تیروئید در بارداری مفید است درست نیست.

به طور کلی مصرف دارو در بارداری حتماً باید زیر نظر پزشک باشد. زیرا داروهایی که در دوران غیر از بارداری بی‌خطرند می‌توانند در این دوران برای مادر و جنین خطرساز باشند و حتی منجر به زایمان زودرس یا سقط شوند.

بنابراین ضروری است که تجویز دارو و دوز مصرفی حتماً توسط پزشک متخصص انجام شود. اگر در قبل از بارداری برای تیروئید خود دارویی مصرف می‌کردید حتماً آن را به پزشک اطلاع دهید تا از ایمنی مصرف آن در دوران بارداری مطلع شوید.