تبخال تناسلی در دوران بارداری و عوارض آن بر جنین

عفونت تبخال تناسلی در دوران بارداری یکی از شایع‌ترین انواع بیماری‌های آمیزشی در بارداری بوده و از راه جنسی منتقل می‌شود. به دلیل اینکه عفونت تبخال تناسلی در زنان شیوع بیشتری دارد، احتمال انتقال تبخال تناسلی به جنین در بارداری و به نوزاد حین زایمان وجود دارد. تبخال تناسلی زنان یکی از علل شایع عفونت در نوزادان است که می‌تواند منجر به مرگ یا مشکلات جدی طولانی مدت شود. اکثر مواقع انتقال تبخال تناسلی حین زایمان صورت می‌گیرد. بیشترین ریسک انتقال هرپس تناسلی از مادر به جنین در سه ماهه سوم بارداری وجود دارد. جهت کاهش ریسک انتقال به جنین یا نوزاد می‌توان از داروهای ضدویروس در بارداری یا در نهایت روش زایمانی سزارین در بعضی موارد استفاده کرد. هدف از نگارش این مقاله بررسی موارد کنترل عفونت تبخال تناسلی در دوران بارداری و راه‌های پیشگیری از انتقال به جنین یا نوزاد می‌باشد.

با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.

تبخال تناسلی چیست؟

برای بررسی عفونت تبخال تناسلی در بارداری ابتدا می‌‌پردازیم به ماهیت تبخال تناسلی که نوعی ویروس است که به خانواده هرپس‌ها تعلق دارد. این دسته از ویروس‌ها بر روی سطوح مخاطی بدن اثر گذار هستند. به خصوص در نواحی که مرز پوست و سطوح مخاطی محسوب می‌گردد. مانند دهان، بینی، چشم و دستگاه تناسلی. این ویروس‌ها به بافت عصبی لنفاوی ناحیه مورد نظر رفته و برای مدت‌های طولانی در آن‌جا ماندگار می‌شوند. 

• Hsv_1  ویروس نوع ۱ خانواده هرپس‌هاست که به آن هرپس دهانی یا تبخال لب گفته می‌شود. تبخال لب در بارداری می‌تواند باعث ایجاد تبخال در ناحیه صورت به ویژه دهان و بینی شودد. این ویروس در بافت لنفاوی دو طرف گلو ماندگار می‌شود. البته باید در نظر داشت که احتمال انتقال تبخال تناسلی از دهان نیز وجود دارد. در واقع ممکن است همین ویروس تبخال دهانی سبب ایجاد زخم ناحیه تناسلی در بارداری شود.
• Hsv_2 ویروس نوع ۲ از خانواده هرپس‌ها است.  اصطلاحا به آن تبخال تناسلی یا هرپس ژنیتال گفته می‌شود که سبب ایجاد تبخال تناسلی در ناحیه ژنیتال خواهد شد. این ویروس در غدد لنفاوی پشت و پایین کمر ساکن می‌شود. این نوع ویروس نیز فقط منحصر به محدوده تناسلی نیست و می‌تواند سبب بروز تبخال لب یا تبخال چشم در بارداری شود.

با همه این تفاسیر هر دو این ویروس‌ها توانایی ایجاد تبخال هم در ناحیه صورت و دهان را دارند هم در ناحیه تناسلی. در برخی کشورهای پیشرفته در نمونه‌های بررسی شده تبخال تناسلی متوجه شدند که عامل زخم ویروس هرپس تناسلی از نوع ۱ می‌باشد. تغییر رویه سکس در افراد جوان می‌تواند علت اصلی تغییر روند ایجاد تبخال تناسلی توسط انواع هرپس باشد.

عفونت اولیه زمانی رخ می‌دهد که افرادی که آنتی‌بادی ویروس ۱ و ۲ هرپس را در بدن خود ندارند با این ویروس در تماس قرار می‌گیرند. 

عفونت راجعه یا بروز مجدد تبخال، در افرادی که یک بار به عفونت تبخال مبتلا شده‌اند رخ خواهد داد. بروز عفونت تبخال تناسلی در بارداری می‌تواند به نوزاد منتقل شده و باعث بروز بیماری هرپس در نوزادان، مشکلات چشمی و پوستی، مشکلات عصبی مغزی، عفونت‌های دیگر و نقص اندام‌ها در او گردد.

چه کسانی به هرپس تناسلی مبتلا می‌شوند؟

در سال‌های اخیر تبخال تناسلی به یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در سطح جهان تبدیل شده است. از هر پنج فرد بزرگسال دست کم یک نفر به تبخال تناسلی مبتلا است. در ادامه به بررسی عوامل مؤثر در ابتلا به تبخال تناسلی توضیح خواهیم داد.

• سن؛ با افزایش سن ریسک ابتلا به تبخال تناسلی افزایش خواهد یافت.
• جنسیت؛ زنان نسبت به مردان مراقبت‌های جنسی را بیشتر و بهتر رعایت می‌نمایند در نتیجه ریسک ابتلا در زنان نسبت به مردان کمتر است.
• شرکای جنسی متعدد؛ روابط جنسی متعدد با شرکای جنسی مختلف ریسک ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش می‌دهد.
• نژاد؛ براساس تحقیقات برخی از نژادها نسبت به دیگران ریسک ابتلای بیشتری به تبخال تناسلی دارند.
• فقر؛ فقر همواره همراه با عدم آگاهی و بهداشت ضعیف خواهد بود و مستعد کننده هر نوع مشکلات عفونی نیز می‌باشد.
• سوء مصرف مواد مخدر
• آغاز فعالیت جنسی در سنین پایین
• رعایت مراقبت‌های مربوط به برقراری روابط جنسی برای عدم ابتلا به این بیماری آمیزشی و دیگر بیماری‌ها مانند سفلیس در بارداری
• ابتلا به واژینوز باکتریال؛ نوعی عفونت باکتریایی واژن است که سبب افزایش ریسک ابتلا به دیگر عفونت‌های جنسی مانند تبخال تناسلی در خانم‌ها خواهد شد. علاوه بر آن واژینوز باکتریال در بارداری خطرات دیگری برای مادر و جنین دارد.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

عوارض تبخال تناسلی بر روند بارداری

با توجه به بررسی جمعیت زنان باردار در سراسر جهان، تعداد قابل توجهی از آنان به تبخال تناسلی مبتلا هستند. تبخال تناسلی در بارداری و جنسیت جنین، هیچ‌گونه ارتباط معناداری با یکدیگر ندارند. بروز تبخال تناسلی در سه ماهه اول بارداری، نسبت به بروز آن در سه ماهه دوم و سوم به مراتب کم‌خطرتر خواهد بود.

برخی از مواقع بسیاری از مادران جوش تناسلی در بارداری با تبخال تناسلی اشتباه می‌گیرند. جهت اثبات ابتلای شما به تبخال تناسلی در دوران بارداری فقط و فقط معاینه توسط پزشک کمک‌کننده خواهد بود.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم بروز عفونت تبخال تناسلی در دوران بارداری می‌تواند سبب بیماری‌های جنین در بارداری یا نوزاد گردد. در ادامه به بررسی این عوارض خواهیم پرداخت.

1. سقط خود به‌ خودی؛ اکثر عفونت‌ها در بارداری می‌توانند باعث بروز سقط خود‌ به‌ خودی شوند.
2. محدودیت رشد داخل رحمی جنین
3. زایمان زودرس
4. بروز بیماری هرپس در نوزادان
5. ریسک ابتلای نوزاد از طریق مادر به تبخال تناسلی در دوران بارداری، در هر سه ماهه حاملگی متفاوت خواهد بود. ریسک ابتلای جنین به تبخال در سه ماهه اول بارداری نسبت به سه‌ ماهه سوم بسیار ناچیز است. هم‌چنین اگر مادر حین زایمان طبیعی، زخم تبخال تناسلی فعال داشته باشد این ویروس به صورت قطعی به نوزاد منتقل خواهد شد. به این شکل از عفونت، هرپس نوزادی گفته می‌شود.
   با وجود اینکه بیماری هرپس در نوزادان یک معضل جدی است، اما باید در نظر داشت که میزان درصد رخ دادن آن در بارداری بسیار کم است. حتی در خانم‌هایی که مبتلا به هرپس تناسلی هستند احتمال تولد نوزاد سالم بسیار بیشتر است.
6. ریسک ابتلای نوزاد به هرپس در مادرانی که برای اولین بار در طی بارداری به تبخال تناسلی دچار می‌شوند بیشتر است. به این دلیل که بدن مادر آنتی‌بادی‌های لازم علیه هرپس را به صورت آماده در بدن خود ندارد. در نتیجه امکان حفاظت از نوزاد وجود ندارد. علاوه بر آن بنابر توضیحات داده شده در این شرایط احتمال حضور ویروس فعال تبخال تناسلی در کانال زایمان بسیار بالاست. در نتیجه هرپس ژنیتال به نوزاد حین زایمان طبیعی منتقل خواهد شد.
7. احتمال انتقال ویروس هرپس تناسلی از مادرانی که پیش از بارداری، سیر تکامل درمانی خود را در این زمینه طی کرده‌اند بسیار اندک است. به این دلیل که آنتی‌بادی‌هایی که علیه هرپس ژنیتال فعالیت دارند از طریق جفت به جنین منتقل می‌شوند. در نتیجه در صورت عبور جنین از کانال زایمانی حتی با وجود زخم تبخال تناسلی فعال، مبتلا نخواهد شد. زیرا مصونیت لازم را از پیش پیدا کرده است. هم‌چنین زمانی که مادر از وجود هرپس تناسلی در بدن خود آگاه است، موضوع را با مامای عامل زایمان در میان گذاشته تا ایشان مراتب مراقبت از نوزاد را رعایت نماید.

البته باید در نظر داشت که اگر نوزاد در روزهای ابتدایی تولد خود توسط افرادی که تبخال دهانی دارند بوسیده شود به نوع دهانی هرپس مبتلا خواهد شد. در بعضی موارد نیز دیده شده که دست آلوده‌ای که دقایقی قبل زخم تبخال را لمس کرده بوده است، اگر با نوزاد تماس برقرار کند سبب ابتلای او به تبخال خواهد شد.

بنابراین جهت محافظت از نوزاد خود صورت او را نبوسید و به دیگران نیز اجازه این کار را ندهید. ضمنا اگر تبخال بر روی صورت شما ظاهر شده یا دچار تبخال تناسلی هستید، پیش از لمس نوزاد دستان خود را بشویید.

روش تشخیص تبخال تناسلی 

علائم اولیه تبخال تناسلی بعد از یک دوره نهفتگی 2 تا 21 روزه بروز خواهد کرد. بانوانی که در ناحیه ژنیتال خود دچار زخم تبخال تناسلی می‌شوند، علائمی همچون درد تبخال تناسلی، سوزش ادرار، ترشحات واژینال و تورم غدد لنفاوی اطراف کشاله ران را تجربه خواهند کرد. زخم‌هایی که دارای دانه‌های متورم و ملتهب هستند در ناحیه کشاله ران، روی پوست پرینه (قسمت بالایی دستگاه تناسلی)، باسن، مقعد و حدفاصل مقعد و واژن نیز تبخال تناسلی محسوب خواهد شد. گرچه جهت اطمینان معاینه توسط پزشک و تست‌های آزمایشگاهی ضروری است. عفونت اولیه با علائم سیستمیک مانند تب، سردرد، مشکلات عصبی محدوده درگیر شده مانند احتباس یا تکرر ادرار همراه است.

تمام عفونت‌های تبخال تناسلی به‌وسیله تست آزمایشگاهی قابل تشخیص هستند و شما می‌توانید پیش از بارداری نسبت به تشخیص و آزمایش جهت اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلای خود و شریک جنسیتان اقدام نمایید. 

از این جهت برای افراد زیادی سوال پیش می‌آید که آیا با وجود تبخال تناسلی می‌توان باردار شد؟! جواب این سوال آری است. تبخال تناسلی مانعی برای باردار شدن شما نخواهد بود. اما در صورت ابتلا به تبخال تناسلی پیش از بارداری، نسبت به درمان اقدام نمایید. مجددا نیز پس از تکمیل دوره درمان معاینه و بررسی شوید تا از بهبود کامل اطمینان حاصل نمایید.

پیشگیری از ابتلای نوزاد به تبخال تناسلی در دوران بارداری

اگر به تبخال تناسلی مبتلا هستید، پس از اطلاع از بارداری، موضوع را از همان ابتدا با پزشک خود در میان بگذارید. ممکن است نگران ابتلای نوزاد به این ویروس باشید. اما باید در نظر داشته باشید که احتمال ابتلای نوزاد به ویروس هرپس تناسلی در این شرایط بسیار کم خواهد بود. به خصوص اگر شما پیش از بارداری به هرپس تناسلی مبتلا شده باشید. در ادامه مواردی را ذکر خواهیم کرد که با رعایت آن‌ها ریسک انتقال تبخال تناسلی به نوزاد بسیار کمتر خواهد شد.

• با پزشک یا مامای خود در این زمینه در اولین فرصت صحبت کنید.
• در هنگام زایمان لازم است که قسمت واژن و به طور کلی دستگاه تناسلی شما از نظر وجود یا عدم وجود تبخال تناسلی بررسی شود. به درمانگر خود اجازه دهید که معاینه دقیق انجام دهد. در صورت وجود هرگونه خارش، سوزش و درد تبخال تناسلی، ایشان را در جریان قرار دهید.
• اگر در زمان زایمان زخم فعال تبخال تناسلی داشته باشید بهترین روش زایمان، جراحی سزارین خواهد بود.
• از درمانگر خود خواهش کنید که در صورتی که ضرورت ندارد کیسه آب جنین را حین زایمان پاره نکند. کیسه آب می‌تواند مانند یک لایه محافظ از جنین محافظت نماید.
• از درمانگر خود بخواهید که جهت کنترل ضربان قلب جنین از دستگاهی استفاده نماید که این بررسی را از روی شکم انجام می‌دهد نه از داخل واژن. زیرا سری مرتبط برای استفاده از طریق واژن سبب خراش‌های پوستی ظریف بر سر نوزاد خواهد شد که خود ریسک ابتلای نوزاد به هرپس ژنیتال در بارداری را افزایش می‌دهد.
• از پزشک خود خواهش کنید که از فورسپس و وکیوم جهت کمک به روند زایمان استفاده ننمایید. این وسایل نیز ممکن است به پوست سر جنین آسیب رسانده و روند انتقال تبخال تناسلی به بدن نوزاد، ساده‌تر شود.
• پس از زایمان تا سه هفته با دقت علائم نوزاد را بررسی نمایید. علائم هرپس نوزادی شامل دانه‌های پوستی، تب، لنگش اندام‌های انتهایی و بی‌اشتهایی است. با بروز هر یک از این علائم به سرعت به متخصص اطفال مراجعه نمایید. ضمنا فراموش نکنید که به متخصص اطفال نیز در ارتباط با ابتلای خود به هرپس تناسلی اطلاعات کافی را ارائه دهید.

درمان تبخال تناسلی در دوران حاملگی چگونه انجام می‌شود؟

بسیاری از مادران نگران مصرف داروهای آنتی‌ویروس طی بارداری هستند. استفاده از پماد تبخال در بارداری جهت درمان موضعی مانعی ندارد. اگرچه ممکن است طول درمان تبخال تناسلی در بارداری با شرایط غیربارداری متفاوت باشد، اما نوع درمان یکسان است.

هیچ‌گونه درمان خانگی تبخال تناسلی در بارداری، تأیید شده و مؤثر نیست. پس با انجام این روش‌ها ریسک انتقال ویروس به جنین را افزایش ندهید. جز درمان با دارو هیچ‌گونه روش دیگری را جهت درمان تبخال ( تناسلی و دهانی) انجام ندهید.

ضمنا داروهای آنتی‌ویروس جهت جلوگیری از بروز تبخال در سه ماهه سوم بارداری تجویز می‌شوند. به طور معمول مصرف روزانه آسیکلوویر در بارداری (به ویژه در ماه آخر) می‌تواند ریسک بروز تبخال و نیاز به سزارین را کاهش دهد. اما جهت مصرف هرگونه دارویی، لطفا با پزشک خود مشورت نمایید.

در صورت بروز تبخال تناسلی در دوران بارداری چه باید کرد؟

بیشترین ریسک ابتلا به هرپس نوزادی در جنین‌هایی است که مادران آن‌ها در نیمه دوم بارداری به تبخال تناسلی مبتلا می‌شوند. اگرچه احتمال بروز هرپس نوزادی بسیار کم است، اما بیماری هرپس در نوزادان یک مشکل جدی و تهدیدکننده حیات نوزاد خواهد بود. در نتیجه بهترین عملکرد محافظت از خود در برابر ویروس هرپس تناسلی است. اگر شما مبتلا نشوید، نوزاد شما نیز سالم خواهد ماند.

• اولین قدم بررسی از نظر هرپس تناسلی است. بعضی از افراد بدون بروز علامت ناقل هرپس تناسلی هستند. با درمانگر خود مشورت کرده و تست‌های آزمایشگاهی لازم را انجام دهید. اگر تست تبخال تناسلی شما منفی شد و همسر شما به تبخال تناسلی یا دهانی مبتلاست، لطفا موارد زیر را با دقت رعایت کنید تا از انتقال ویروس به شما جلوگیری به عمل آید. رعایت موارد زیر از ابتلای شما به تبخال تناسلی در دوران بارداری جلوگیری می‌نماید.
• اگر شریک جنسی شما دچار تبخال تناسلی است، در زمان وجود زخم تبخال فعال از نزدیکی خودداری نمایید. اگر تبخال وجود ندارد نیز در هر مرحله از رابطه جنسی، حتما از کاندوم استفاده نمایید. در صورتیکه پارتنر شما هیچ‌گونه علامتی از تبخال تناسلی ندارد، اما شما از ابتلا یا عدم ابتلای او به هرپس تناسلی اطمینان ندارید ( اگر با تست آزمایشگاهی عدم ابتلای ایشان تأیید نشده باشد) از هرگونه ارتباط جنسی (واژینال، دهانی و از طریق مقعد) در سه ماهه سوم بارداری خودداری نمایید.
• اگر شریک جنسی شما مبتلا به تبخال دهانی است، لطفا در بارداری به او اجازه ندهید که سکس دهانی با شما انجام دهد. این عملکرد سبب ابتلای شما به تبخال تناسلی خواهد شد.
• اگر از ابتلای پارتنر جنسی خود به هرپس تناسلی اطمینان ندارید، می‌توانید از او خواهش کنید که جهت آسایش هر دوی شما تست آزمایشگاهی تبخال تناسلی را انجام دهد.
• اگر علائم تبخال تناسلی را در خود مشاهده نمودید یا حدس می‌زنید که در ارتباط با ویروس تبخال تناسلی بوده‌اید، در اولین فرصت موضوع را با درمانگر خود مطرح نمایید. البته باید بدانید که ممکن است ویروس هرپس تناسلی برای سال‌ها در بدن شما باقی بماند بدون اینکه علائمی بروز دهد. در نتیجه در صورت بروز هر یک از شرایط ذکر شده از درمانگر خود بخواهید بهترین روش برای حفظ نوزاد شما از ابتلا به هرپس نوزادی را ارائه دهد.

در صورت بروز عفونت تبخال تناسلی در سه ماهه آخر بارداری، داروی ضدویروس برای شما تجویز خواهد شد. اگر علائم تا زمان زایمان ادامه یابد، انجام عمل جراحی سزارین، جهت حفظ نوزاد از ابتلا به بیماری هرپس در نوزادان، ضروری است. اگر عفونت تبخال تناسلی در اواخر بارداری بروز نماید و درمان شود، باز هم انجام سزارین ضرورت دارد.