سزارین با بیهوشی کامل و عوارض آن

سزارین با بیهوشی کامل یکی از روش‌هایی است که برای انجام جراحی سزارین استفاده می‌شود. سوال بسیاری از مادران باردار از متخصص زنان این است که سزارین با بیهوشی بهتر است یا با بی‌حسی؟ چقدر از تفاوت سزارین با بیهوشی کامل و بی‌حسی می‌دانید؟ برای مطالعه بیش‌تر درباره‌ی سزارین با بیهوشی کامل، مراحل و خطرات آن با ما همراه باشید.

سزارین با بیهوشی کامل

زایمان فرآیندی است که در طی آن یک یا چند نوزاد از رحم مادر خارج می‌شود. زایمان به دو روش کلی طبیعی (با نام زایمان واژینال نیز خوانده می‌شود.) و سزارین (یا C-section) انجام می‌شود. سزارین در ایران بسیار پرطرفدارتر از زایمان طبیعی است؛ چراکه زایمان طبیعی پر از درد است؛ امّا بدون در نظر گرفتن عوارض سزارین، این زایمان با بی-حسی و یا بیهوشی انجام شده و مادر در طی روند زایمان درد کمتری را متحمل می‌شود. بسیاری از مادران ایرانی از سزارین و عوارض آن اطلاع ندارند و بدون آگاهی، با اصرار از متخصص زنان، سزارین با بیهوشی کامل را طلب می‌کنند. 

برای مطالعه درباره‌ی مراحل و ضرورت زایمان سزارین، سزارین و عوارض آن به این مقالات مراجعه کنید. همچنین در مقالات دیگری موضوعات مختلف در ارتباط با زایمان طبیعی مورد بحث قرار گرفته‌اند که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. در این مقاله ما به بررسی سزارین با بیهوشی کامل می‌پردازیم.

سزارین چیست و با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

سزارین روشی است که در آن با بی‌حسی و یا بیهوشی کامل، برشی به صورت طولی یا عرضی در پوست شکم و رحم ایجاد شده و نوزاد از رحم خارج می‌شود. پس از قطع بندناف نوزاد، لایه‌های باز‌شده، با بخیه دوخته می‌شوند. 

در بی‌حسی یا بی‌دردی ناحیه‌ای (regional anesthesia) که بی‌حسی اسپاینال و اپیدورال نیز خوانده می‌شود، ماده بی‌حسی در محلی نزدیک نخاع تزریق می‌شود. با تزریق ماده بی‌حسی پاها، شکم و به طور کلی مناطق پایین‌تر از کمر بی‌حس می‌شود. نتیجتاً مادر بدون احساس هیچ دردی سزارین می‌شود.

در سزارین با بیهوشی کامل (General anesthesia)، در طی سزارین مادر کاملاً بیهوش و در حالتی مانند یک خواب عمیق است. در سزارین با بیهوشی کامل، 10 تا 20 ثانیه پس از دریافت ماده بیهوشی مادر به خواب می‌رود. سپس لوله تنفسی برای او تعبیه می‌شود و تنفس او از خلال این لوله انجام می‌شود. تعبیه لوله تنفسی در سزارین با بیهوشی کامل از دلایل عوارض بیش‌تر آن نسبت به روش بی‌حسی منطقه‌ای است. در ادامه این روش به تفضیل بحث می‌شود.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

سزارین با بیهوشی کامل چه زمانی انجام می‌شود؟

چه کسانی سزارین می‌کنند؟ به طور کلی بر اساس بسیاری از متون پزشکی، سزارین با بی‌حسی به زایمان سزارین با بیهوشی کامل ترجیح داده می-شود امّا انتخاب روش نهایی بر عهده قضاوت پزشک متخصص زنان است. موارد زیر از جمله شرایطی هستند که سزارین با بیهوشی کامل انجام می‌شود:

• سزارین‌های اورژانسی به علت کاهش ضربان قلب جنین، پارگی بندناف، جداشدن جفت و...). برای مطالعه بیشتر در ارتباط با مراحل و ضرورت‌ زایمان سزارین به این مقاله مراجعه کنید.
• اختلالات انعقادی مادر مانند کمبود پلاکت
• شواهدی از خونریزی‌های شدید ناشی از اختلالات انعقادی
• صدمات قبلی نخاع و ستون فقرات مانند جراحی ستون فقرات، ناهنجاری‌های مهره‌ای
• عدم اثرگذاری بی‌حسی نخاعی یا اپی‌دورال
• خودداری بیمار از دریافت بی‌حسی نخاعی یا اپی‌دورال
• زخم ناحیه تزریق ماده بی‌حسی؛ خصوصاً اگر احتمال خونریزی دارد.
• فشار درون مغزی بالا

بررسی موارد مهم پیش از سزارین با بیهوشی کامل 

موارد زیر باید پیش از عمل سزارین با بیهوشی کامل بررسی شوند. بهتر است که بررسی‌های زیر پیش از هفته 32 بارداری و با مشاوره به متخصص بیهوشی انجام شود:

• بررسی‌های قلبی: مادر باید از نظر بیماری‌های قلبی دریچه‌ای، درد قفسه سینه بدون فعالیت اخیر، سابقه هرگونه آریتمی قلبی، سابقه کاردیومیوپاتی و سابقه هرگونه بیماری قلبی منجر به بستری مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی می‌تواند شامل یک نوار قلب ساده، اکو قلبی و یا دیگر اقدامات مورد نیاز باشد.
• بررسی دستگاه تنفس: شامل موارد زیر است:

1. آسم: سابقه ابتلا به آسم، آسم کنترل‌نشده و آسمی که حین حاملگی بدتر شده است، باید مورد بررسی قرار گیرد.
2. سابقه فشار خون ریوی
3. هر گونه بیماری ریوی اعم از سابقه جراحی قفسه سینه، سیستیک فیبروزیس و... 

• بررسی‌های هماتولوژیک (خون): موارد زیر باید بررسی شوند:

1. سابقه ترومبوسایتوپنی: به معنی کاهش تعداد پلاکت‌‌ها به زیر 100هزار در میکرولیتر.
2. سابقه خونریزی و مشکلاتی مانند بند‌نیامدن خونریزی
3. سابقه دریافت درمان‌های ضد انعقاد (مانند وارفارین، هپارین و...)

• سابقه هرگونه حساسیت به بیهوشی در جراحی ‌های قبلی
• چاقی شدید مادر نیازمند بررسی به جهت مراقبت‌ها و احتیاطات بیش‌تر حین جراحی با بیهوشی کامل
• سابقه بیماری‌های دستگاه عصبی مانند سابقه ضربه به سر یا نخاع، خونریزی‌های مغزی، بیماری MS و سایر بیماری-های عصبی- عضلانی
• همچنین تست‌های آزمایشگاهی مانند تعیین گروه خونی در تمام موارد و تست کراس‌مچ در مواردی که احتمال خونریزی حین جراحی بالایی دارند باید بررسی شود.

سزارین با بیهوشی کامل چگونه انجام می‌شود؟

پیش از عمل سزارین با بیهوشی کامل مانند هر جراحی دیگری بیمار باید ناشتا باشد. چراکه با ورود به بیهوشی، عضلات دستگاه گوارش به حالت استراحت درآمده و حرکات‌شان کاهش می‌یابد. ناشتا بودن یعنی:

• عدم مصرف مایعات 2 ساعت پیش از شروع جراحی
• عدم مصرف مواد‌غذایی جامد 6 ساعت پیش از شروع جراحی
• عدم مصرف مواد‌غذایی پر چرب 8 ساعت پیش از شروع جراحی
• دریافت آنتی‌بیوتیک باید 60 دقیقه پیش از شروع سزارین انجام شود.
• پس از مراحل فوق، شما به اتاق عمل برده می‌شوید. روی تخت دراز کشیده و علائم حیاتی شما (شامل ضربان قلب، تعداد تنفس، میزان اشباع اکسیژن و نوار قلب) با دستگاه‌های مخصوصی چک می‌شود.
• آنژیوکت برای تزریق مواد بیهوشی در رگ شما جای‌گذاری می‌شود. ماده بیهوشی تزریق شده و شما بعد از حدود 30 ثانیه در خوابی عمیق فرو می‌روید.
• سپس ماسک یا لوله تنفسی (لوله تراشه) در مسیر تنفسی شما قرار داده شده تا پزشکان از میزان اکسیژن دریافتی شما مطمئن باشند. بیهوشی تا پایان عمل سزارین با بیهوشی کامل ادامه داشته و لوله تنفسی به دستگاهی متصل می‌شود که عبور‌گاز‌های بیهوشی برای ادامه جراحی و همچنین اکسیژن را تحت ‌نظر دارد.
• بعد از پایان عمل شما کم‌کم بیدار می‌شوید و تا هشیاری کامل در اتاق ریکاوری خواهید بود.
• پس از هشیاری، اگر شرایط شما مناسب باشد به بخش منتقل می‌شوید.

سزارین با بیهوشی بهتر است یا با بی‌حسی؟

به طور کلی بر اساس بسیاری از متون پزشکی، سزارین در هفته سی و هشت بارداری با بی‌حسی به زایمان سزارین با بیهوشی کامل ترجیح داده می‌شود امّا انتخاب روش نهایی بر عهده قضاوت پزشک متخصص زنان است. در پاسخ به سوال سزارین با بیهوشی یا بی‌حسی؟ به پزشک خود اعتماد کنید.

از سزارین با بی‌حسی چه می‌دانیم؟!

بی‌حسی ناحیه‌ای به دو روش اسپاینال و اپی‌دورال انجام می‌شود. تفاوت این دو روش در محل تزریق، میزان ماده بیهوشی و در برخی عوارض پس از تزریق است. میزان ماده بیهوشی مورد نیاز در بی‌حسی اسپاینال کم‌تر و تاثیر آن سریع‌تر رخ می‌دهد.  امّا احتمال عوارضی مانند افت فشار خون و سردرد در بی‌حسی به روش اسپاینال از اپی‌دورال بیش‌تر است. برای مقایسه بیش‌تر به مقاله «کدام نوع سزارین بهتر است؟» مراجعه کنید.

در سزارین با بی‌حسی، مادر بر روی تخت می‌نشیند یا به پهلو دراز می‌کشد. متخصص بیهوشی ناحیه تزریق را با بتادین ضدعفونی کرده و یک سوزن نازک را وارد محل انتخابی می‌کند. پس از قرارگیری در جای مناسب، ماده بی-حسی تزریق می‌شود. جراح ابتدا از بی‌حسی شما اطمینان حاصل کرده و سپس جراحی را آغاز می‌کند. شما حین جراحی سزارین با بی‌حسی بیدار هستید و وقتی که نوزادتان متولد شد، او را می‌بینید و صدای گریه‌اش را می‌شنوید. اغلب تماس پوستی نوزاد با مادر در اتاق زایمان اتفاق می‌افتد که پدیده‌ای بسیار مهم در سلامت نوزاد است. البته اگر مضطرب باشید و متخصص بیهوشی نیاز ببیند، با تزریق داور‌های آرامبخش شما را آرام می‌کند. 

سزارین با بی‌حسی نیز گاهی با عوارضی مانند سردرد، تهوع، استفراغ و افت فشار خون همراه است. امّا عوارض آن برای نوزاد به نسبت سزارین با بیهوشی کامل کم‌تر است.

عوارض سزارین با بیهوشی کامل چیست؟

عوارض کوتاه مدت سزارین و عوارض بلند مدت سزارین متفاوت است. پس از به‌هوش آمدن از عمل سزارین با بیهوشی کامل، تجربه عوارض و حالاث زیر شایع است:

• حالت تهوع
• استفراغ
• خشکی دهان
• گلو درد عمدتاً به علت استفاده از لوله تنفسی درون تراشه یا نای (لوله تراشه)
• لرزیدن
• خواب آلودگی
• اگر سزارین به صورت اورژانسی و بدون رعایت حالت ناشتا انجام شود، امکان پریدن مواد غذایی به دورن راه‌های هوایی (آسپیراسیون) وجود دارد؛ آسپیراسیون می‌تواند منجر به عفونت ریه یا پنومونی شود.
• اثر دارو‌های بیهوشی می‌تواند تا مدتی می‌تواند بر تنفس مادر اثر گذاشته و او تنگی نفس را تجربه کند. این اتفاق خصوصا در 48 ساعت ابتدایی بعد از سزارین با بیهوشی کامل محتمل است. اگر ادامه یابد و یا تشدید شود، نیازمند بررسی بیش‌تر خصوصاً از نظر عفونت ریه است. به طور کلی مسمومیت با ماده بیهوشی نیز ممکن است رخ دهد.
• دارو‌های بیهوشی می‌توانند باعث اختلالات تنفسی، خواب آلودگی و شل بودن نوزاد نیز شوند.
• در زایمان سزارین با بی‌حسی، امکان تماس پوست با پوست و دیدن نوزاد در لحظه‌ی تولد وجود دارد. این پدیده به ظاهر ساده دارای فواید بسیاری است.