ام اس در بارداری چقدر برای مادر و جنین نگران‌کننده است؟

بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس، بعد از تشخیص بیماری، قصد بارداری دارند. اما نگرانی بزرگ آن‌ها، آسیب به جنین در طول بارداری یا حتی ابتلای نوزاد به ام‌اس است. اما لازم است بدانید، بیماری ام اس در بارداری باعث سقط جنین، مرده‌زایی، زایمان زودرس و ابتلای نوزاد به این بیماری نخواهد شد. حتی پزشکان توصیه می‌کنند با شیردهی، خطر عود علائم بیماری را کاهش دهید. باتوجه‌به اینکه ام اس و زایمان طبیعی برای برخی زنان نگران‌کننده است و به‌دنبال ایمن‌ترین روش درمان طی بارداری هستند، در این مقاله از گهواره به‌بررسی علائم، عوارض ام اس و بارداری و روش‌های درمان می‌پردازیم.

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

آیا بارداری روی بیماری ام‌اس اثر دارد یا برعکس؟

به‌طور‌کلی مشخص شده که میزان شدت گرفتن بیماری ام اس در بارداری (12 ماه از بارداری شامل 9 ماه بارداری و 3 ماه بعد از زایمان) تقریبا مشابه 12 ماه قبل از بارداری است. به‌عبارتی ساده‌تر، بارداری عاملی برای عود بیماری ام‌اس نیست.

تاثیر بارداری در ام اس

جالب است بدانید که طبق مطالعه سایت mistrust.org، معمولا در دوران بارداری، به‌ویژه در 3 ماه آخر، میزان عود بیماری ام‌اس کاهش پیدا کرده اما در 3 ماه بعد از زایمان، افزایش پیدا می‌کند. طبق این مطالعه که روی 227 زن به‌مدت یک‌سال قبل از بارداری و در طول بارداری و 2 سال بعد از تولد فرزند انجام شد، نتایج زیر به‌دست آمد.

البته حدود 72% از زنان موردمطالعه، افزایش عود بیماری را بعد از زایمان تجربه نکردند.

پزشکان تصور می‌کنند که میزان عود بیماری ام‌اس درسه‌ماهه آخر بارداری به‌دلیل تاثیر هورمون‌های بارداری است که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند. در واقع این کار برای جلوگیری از رد ایمونولوژیک جنین (حالت تحمل ایمنی) انجام می‌شود. میزان عود ام‌اس بعد از زایمان نیز به‌دلیل اختلالات هورمونی افزایش پیدا می‌کند.

نقل قول از سایت ncbi

میزان عود بیماری ام اس در بارداری، معمولا در سه‌ماهه آخر کاهش پیدا می‌کند، چون استروژن و سایر هورمون‌های جنسی با تغییر اثر ضدالتهابی به‌جای اثر پیش‌التهابی در دوران بارداری، تحول ایمونولوژیکی را فعال می‌کنند.. درحالی‌که میزان عود این بیماری 3 ماه بعد از زایمان افزایش پیدا خواهد کرد، چون پس از زایمان، تعدیل ایمنی معکوس می‌شود.  

Research results concluded that while relapse rates increased 3 months after delivery and were equal to pre-pregnancy relapse rates Estrogens and other sex hormones activate immunological transformation during pregnancy by shifting T helper cells to mostly Th2 (anti-inflammatory effect), instead of Th 1 (pro-inflammatory effect), while after the delivery immunomodulation is reversed.

تاثیر ام اس در بارداری

تمامی زنانی که به بیماری ام‌اس مبتلا بوده و برای بارداری اقدام می‌کنند، نگران پیامدهای این بیماری روی جنین هستند. لازم است بدانید که بیماری ام‌اس منجر به افزایش خطر ناهنجاری‌های مادرزادی یا سقط جنین نخواهد شد. البته مادران باردار مبتلا به این بیماری ممکن است بیشتر از سایر زنان موارد زیر را تجربه کنند.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم ام اس در بارداری

علائم ام اس در بارداری به شرح زیر هستند.

• ضعف، سفتی یا گرفتگی عضلات؛
• بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا درد بدن؛
• از دست دادن تعادل؛
• مشکلات بینایی؛
• کاهش شنوایی؛
• اختلال عملکرد جنسی؛
• سرگیجه؛
• لرزش بازوها و پاها؛
• مشکلات گفتاری؛
• مشکل در راه رفتن؛
• مشکل در حرکت دادن دست‌ها و پاها؛
• احساس خستگی مداوم؛
• فلج جزئی یا کامل؛
• مشکل در هماهنگی بدن؛
• اسپاستیسیتی (افزایش غیرارادی تون عضلانی و در نتیجه سفتی و اسپاسم عضلات)؛
• مشکلات تمرکزی و حافظه؛
• مشکلات مثانه یا روده؛
• احساس غم و اندوه شدید برای مدتی طولانی؛
• تغییرات عاطفی؛
• افسردگی.

نحوه تشخیص بیماری ام اس در بارداری

در بخش‌های قبلی مقاله با چالش‌های ام اس و بارداری ناخواسته یا برنامه‌ریزی شده آشنا شده‌اید. اما آنچه که به درمان ام اس در بارداری کمک ویژه‌ای می‌کند، تشخیص به‌موقع است. بنابراین اگر علائم ام اس در بارداری را دارید، باید هرچه‌ سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص بیماری، اقدامات زیر را انجام می‌دهد.

• معاینه بالینی؛
• آزمایش خون؛
• آزمایش بررسی عملکرد سیستم عصبی؛
• نمونه‌برداری از مایع نخاعی؛
• تصویربرداری (مانند MRI و سی‌تی‌اسکن).

در این آزمایش‌ها، تغییراتی که در مغز بوجود آمده بررسی خواهند شد. از طرفی پزشک متخصص، تغییرات غیرطبیعی بافت و از بین رفتن بافت مغز را نیز بررسی خواهد کرد.

درمان ام اس در بارداری

متاسفانه هیچ روش درمان قطعی برای ا‌م‌اس وجود ندارد، اما داروها می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند. بسیاری از زنان در دوران بارداری، نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت چون علائم آن‌ها بهبود پیدا می‌کند.

اگر به ام‌اس مبتلا شده و باردار هستید یا برای بارداری برنامه‌ریزی می‌کنید، باید درباره داروهای خود با پزشک متخصص صحبت کنید. چون ممکن است مصرف برخی از آن‌ها در دوران بارداری و شیردهی خطرناک باشد.

روش‌های درمان بیماری ام‌اس در دوران بارداری به شرح زیر است.

• مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک متخصص مغزواعصاب؛
• مشاوره، تراپی و روان‌درمانی شناختی-رفتاری برای کنترل علائم بیماری؛
• فیزیوتراپی برای کاهش دردهای عضلانی، گرفتگی و خستگی؛
• ورزش و تغییر سبک زندگی.

خطرات و عوارض احتمالی ام اس برای مادر و جنین

بیماری ام‌اس در دوران بارداری ممکن است خطراتی برای مادر باردار و جنین داشته باشد که در ادامه بررسی خواهند شد.

خطرات مصرف داروهای درمان ام‌اس در بارداری

برخی از داروهایی که برای کاهش علائم بیماری ام‌اس تجویز می‌شوند ممکن است اثرات منفی روی مادر باردار و جنین داشته باشند. به‌عنوان‌مثال دارویی مانند بتا اینترفرون که با تعدیل سیستم ایمنی بدن باعث کاهش حملات و کُند شدن روند پیشرفت بیماری ام‌اس می‌شود، برای مادر و جنین خطرات زیر را به‌همراه دارد.

علاوه‌براین، برخی از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن که گاهی برای درمان ام‌اس تجویز می‌شوند نیز خطراتی برای مادر و جنین دارند.

نکته مهم اینکه اگر قصد بارداری دارید، باید مصرف داروهای DMT که برای کاهش علائم بیماری ام‌اس تجویز می‌شوند را زیر نظر پزشک متخصص، کاهش داده یا متوقف کنید. این کار باید چند ماه قبل از اقدام برای بارداری انجام شود. به‌این‌ترتیب، دارو در بدن شما به سطح ایمنی خواهد رسید. البته بسته به نوع دارو ممکن است این بازه زمانی تا 12 ماه طول بکشد.

عدم تشخیص درست زمان زایمان طبیعی

زنانی که به بیماری ام‌اس مبتلا هستند، ممکن است در لگن خود حسی نداشته یا حتی هنگام انقباضات رحمی، دردی حس نکنند. در چنین شرایطی، تشخیص زمان شروع زایمان طبیعی سخت خواهد شد.

سخت‌تر شدن زایمان طبیعی

زنان مبتلا به ام‌اس، معمولا زایمان طبیعی سخت‌تری را تجربه می‌کنند. هرچند که فرایند زایمان تحت‌تاثیر این بیماری نیست، اما ام‌اس می‌تواند روی عضلات و اعصابی که برای فشار آوردن حین زایمان طبیعی ضروری هستند، تاثیر منفی بگذارد. در چنین شرایطی، پزشک سزارین یا زایمان با کمک وکیوم یا فورسپس را پیشنهاد می‌کند.

عدم تعادل و خستگی مداوم

همان‌طور که اشاره شد، ام اس و بارداری دوم یا بارداری اول ارتباط نزدیکی به‌یکدیگر ندارند. به‌این‌مفهوم که بارداری باعث عود علائم بیماری نمی‌شود. اما برخی از اثرات ام‌اس می‌تواند تحمل بارداری را برای برخی از زنان از نظر جسمی سخت کند. ضعف عضلانی و مشکلات هماهنگی بدن ممکن است احتمال زمین‌خوردن را افزایش دهد. از طرفی، خستگی شدیدتر خواهد شد.

عفونت‌های دستگاه ادراری

 در مواردی که زنان باردار به‌دلیل بیماری ام‌اس نتوانند تعادل خود را حفظ کرده و به ویلچر نیاز داشته باشند، خطر عفونت‌های دستگاه ادراری افزایش پیدا می‌کند.

نقل قول از سایت hopkinsmedicine

به‌نظر نمی‌رسد که بارداری بتواند تاثیری در تسریع روند بیماری ام‌اس داشته یا علائم آن را بدتر کند. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که احتمال شعله‌ور شدن بیما‌ری ام‌اس در اواخر بارداری کمتر است. اما ممکن است خطر عود بیماری و شعله‌ور شدن آن بلافاصله بعد از زایمان کمی افزایش پیدا کند.

Pregnancy doesn't appear to speed up the course or worsen the effects of MS. Several studies suggest that MS is less likely to flare up late in pregnancy. There may be a slightly higher risk for a flare-up or relapse right after pregnancy.

نکاتی که باید تحت نظر پزشک بررسی شوند

مواردی که باید تحت نظر پزشک بررسی شوند شامل موارد زیر هستند.

• علائم بیماری و زمان عود آن‌ها؛
• بررسی روند درمان با داروها؛
• کاهش دوز یا قطع برخی از داروها؛
• تجویز رژیم‌های غذایی، ورزش، فیزیوتراپی و غیره؛
• ارزیابی تاثیر بیماری ام‌اس در زایمان طبیعی؛
• عدم اقدام برای بارداری در برخی از زنان مبتلا به ام‌اس.

مدیریت ام‌اس در دوران بارداری (دارویی و سبک زندگی)

مدیریت بیماری ام‌اس در دوران بارداری و پس از آن اهمیت ویژه‌ای دارد. چون نوع داروهای مصرفی، سبک زندگی و بسیاری موارد دیگر می‌توانند دوران بارداری و همچنین زایمان طبیعی را راحت‌تر کنند. در این دوره مهم است که خانه را به‌جایی امن برای گذراندن دوران بارداری در ام اس تبدیل کنید. از طرفی باید ورزش را نیز در برنامه روزانه خود قرار دهید. گاهی پزشک داروی مصرفی را کاهش داده، تغییر می‌دهد یا قطع می‌کند، در این شرایط باید مطابق دستور پزشک دارو مصرف کنید.

زایمان و ام‌اس

برای اکثر زنان مبتلا به ام‌اس، زایمان طبیعی گزینه بهتری خواهد بود. البته ام اس و زایمان طبیعی در آب برای زنانی که حساسیت به گرما (یکی از علائم ام‌اس در بارداری) دارند، انتخاب مناسب‌تری خواهد بود. اما اگر مادر باردار خسته است، پزشک می‌تواند از اپیدورال زودهنگام استفاده کند تا مادر در مراحل اولیه زایمان استراحت کند.

تحقیقات تاکنون نشان داده که ابتلا به ام‌اس خطر سقط جنین، زایمان زودرس، مرده‌زایی و ناهنجاری‌های مادرزادی یا بارداری خارج رحمی را افزایش نمی‌دهد. بنابراین مادر باردار می‌توانند مانند دیگران برای زایمان طبیعی اقدام کند.

ام اس و شیردهی

بیماری ام‌اس از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل نخواهد شد. بنابراین ابتلا به این بیماری نباید روی انتخاب‌های شما درباره نحوه تغذیه نوزاد تاثیر بگذارد. شیردهی برای تمامی نوزادان، به‌ویژه نوزادانی که والدین مبتلا به ام‌اس دارند، توصیه می‌شود. چون این کار فواید سلامتی طولانی‌مدتی برای مادر و نوزاد دارد. به‌طوری که حتی چند روز یا چند هفته شیردهی نیز می‌تواند مفید باشد.

تغذیه انحصاری با شیر مادر ممکن است خطر عود بیماری بعد از بارداری در برخی از زنان مبتلا به ام‌اس را کاهش دهد. از طرفی زمانی‌که علائم بیماری عود نکرده، می‌توانید ذخیره شیر مادر را در یخچال قرار داده و در شرایطی که علائمی مانند خستگی و ناتوانی عضلانی عود می‌کنند، از آن به‌عنوان تغذیه پشتیبان برای نوزاد خود استفاده کنید.

نقل قول از سایت hopkinsmedicine

پس از زایمان، شیردهی ممکن است خطر شعله‌ور شدن علائم بیماری ام‌اس را کاهش دهد. مطالعه‌ای نشان داده که زنان مبتلا به ام‌اس که به نوزاد خود شیر می‌دهند، تقریبا 50% کمتر از مادران دیگری که به نوزاد خود شیر نمی‌دهند، احتمال عود بیماری پس از زایمان را تجربه خواهند کرد.

 After childbirth, breastfeeding may reduce the risk of an MS flare-up.  One study suggested that women with MS who breastfed were almost half as likely to experience a post-pregnancy relapse compared to women who did not. Exclusive breastfeeding for a period of two months may reduce your risk of having a relapse during this time.

ام اس در بارداری و آسیب های مادر و جنین

ام اس در بارداری خطراتی برای مادر و جنین ندارد. در واقع تنها برخی از داروهای مصرفی ممکن است روی جنین تاثیر منفی گذاشته و از طرفی ضعف عضلانی مانع از زایمان طبیعی شود. لازم است بدانید که مادران مبتلا به این بیماری، هیچ منعی برای شیردهی به فرزند خود ندارند و حتی برخی مطالعات نشان داده، شیردهی می‌تواند علائم عود ام‌اس را کاهش دهد. بنابراین اگر با مشاهده علائم ام‌اس در بارداری به پزشک متخصص مراجعه کرده و تحت نظر قرار بگیرید، هیچ خطری شما و فرزندتان را تهدید نخواهد کرد. تنها کافی است مطابق دستور پزشک داروها را مصرف کرده و سبک زندگی خود را اصلاح کنید.

سوالات متداول

1- برای تشخیص بیماری ام اس در بارداری به کدام پزشک مراجعه کنید؟

برای تشخیص و درمان این بیماری باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

2- آیا شیردهی توسط زنان مبتلا به ام‌اس برای نوزاد خطری دارد؟

خیر. مطالعات نشان داده که شیردهی به نوزاد طی مدت حداقل 2 ماه می‌تواند خطر عود بیماری ام‌اس مادر را کاهش دهد.

3- آیا باید در دوران شیردهی، مصرف داروهای ام‌اس را قطع کرد؟

اگر علائم ام‌اس بسیار شدید است و در معرض خطر قابل‌توجهی با قطع داروها قرار می‌گیرید، بهتر است شیردهی را متوقف کنید.

4- آیا ابتلا به ام اس روی باروری زنان تاثیر می‌گذارد؟

خیر. ابتلا به ام‌اس روی باروری زنان تاثیری ندارد اما ممکن است برخی از زنان به‌دلیل اختلالات جنسی که از علائم این بیماری است با چالش‌هایی روبه‌رو شوند.

5- آیا ام اس از مادر به نوزاد منتقل می‌شود؟

خیر. ام‌اس از والدین به ارث نرسیده و از طریق شیردهی نیز منتقل نخواهد شد.

منابع

mssociety

mstrust

marchofdimes

my.clevelandclinic

ncbi