عوارض سزارین بعد از سال‌ها (نظر پزشکان + تجربه‌های واقعی مادران)

عوارض بلند مدت سزارین بخشی از مشکلات سزارین هستند که ممکن است هر خانمی آن را تجربه کند. به طور کلی زایمان سزارین تنها در شرایطی توصیه می‌شود که مادر باردار امکان وضع حمل به صورت طبیعی را نداشته باشد؛ زیرا اساسا اصلا مشخص نیست که تا چند بچه می توان سزارین کرد. در هر صورت هیچ چاره‌ای جز قبول تمام مشکلات سزارین و عوارض زایمان سزارین نیست و مادر باردار مجبور است در این شکل از زایمان با عوارض آن کنار بیاید. از همین جهت است که پزشکان زایمان طبیعی را ارجح می‌دانند و تنها در صورت اضطرار عمل سزارین را پیشنهاد می‌دهند. علت اینکه چرا سزارین زودتر انجام می شود هم به مراحل زایمان سزارین مربوط است. 

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

عوارض سزارین بعد از چند سال

1. دیرتر جمع شدن رحم 

رحم در طول بارداری از حجم و سایز عادی و معمولی خود خارج می‌شود. رحم عضو شگفت انگیزی از اجزای بدن زنان است که قابلیت‌ها و خصوصیات بسیار خارق العاده‌ای دارد. بعد از وضع حمل و بیرون آمدن جنین از بدن مادر، رحم به حالت اولیه خود باز می‌گردد. برای این منظور نیاز به زمان دارد. نوع زایمان در کم و کوتاه بودن یا طولانی بودن این بازگشت تاثیر دارد. فراموش نکنید که این پزشک است که تعیین می کند کدام نوع سزارین بهتر است برای شما انجام شود. پس دخالتی در این زمینه نداشته باشید و به پزشکتان اختیار عمل بدهید. 

در زایمان سزارین با توجه به دوز بیشتری از داروهای بیهوشی که استفاده می‌شود، بازگشت رحم به حالت اولیه خود زمان بیشتری نیاز دارد. این در حالی است که در حاملگی‌های دوقلو نیز این زمان طولانی‌تر است و حتی اگر فیبروم یا فیبروم‌هایی در بدن مادر وجود داشته باشد، می‌تواند منجر به دیرتر جمع شدن رحم شود. 

* آیا چسبندگی جفت برای جنین خطر دارد؟

تب، لرز، درد و تورم در محل برش سزارین و ترشحات چرکی از رحم از جمله علائم عفونت پس از سزارین هستند. همین علائم نشان می‌دهند که مشکلات سزارین به اینجا ختم نمی‌شود و این شکل از زایمان عوارض دیگری نیز در پی دارد. 

2. عفونت محل سزارین 

هر چند عفونت محل سزارین معمولا در روزها یا هفته‌های اول پس از عمل بروز می‌کند، اما در برخی موارد ممکن است عوارض طولانی‌مدت هم در پی داشته باشد. حتی این احتمال هم وجود دارد که عوارض عفونت محل سزارین سال‌ها بعد خود را نشان دهند. برخی از مهم‌ترین عوارض احتمالی عبارت‌اند از:

• تشکیل اسکار غیرطبیعی (کلوئید یا اسکار هیپرتروفیک): در این حالت ممکن است جای زخم برجسته، ضخیم یا دردناک شود.

• چسبندگی‌های داخلی (Adhesions): عفونت می‌تواند روند ترمیم بافت را تغییر دهد و منجر به ایجاد چسبندگی بین بافت‌های شکمی یا لگنی شود؛ این وضعیت گاهی باعث درد مزمن لگن یا مشکلات گوارشی می‌شود.

• فیستول یا سینوس مزمن: به‌ندرت، عفونت‌های شدید یا درمان‌نشده می‌توانند کانالی غیرطبیعی بین پوست و اندام‌های داخلی ایجاد کنند که سال‌ها بعد با ترشحات یا عفونت‌های مکرر بروز می‌کند.

• آبسه‌های مزمن یا عفونت‌های مکرر: در محل زخم یا در بافت‌های عمقی اطراف آن ممکن است کیست یا آبسه باقی بماند که هر از گاهی فعال می‌شود.

• اندومتریوز جای زخم (Scar endometriosis): برخی خانم‌ها سال‌ها بعد متوجه توده دردناک در محل برش می‌شوند که مربوط به کاشته شدن سلول‌های رحمی در محل زخم است.

• درد مزمن محل برش: به دلیل آسیب عصبی یا تغییرات بافتی بعد از عفونت.

به نقل از healthline

 complications with future pregnancies, altered immune development and increased likelihood of obesity and asthma in childhood.

زایمان سزارین یک عمل جراحی بزرگ است و عوارض طولانی‌مدتی دارد؛ مانند چسبندگی‌ها، فتق، مشکلات در بارداری‌های آینده، تغییر در تکامل سیستم ایمنی و افزایش احتمال چاقی و آسم در دوران کودکی.

به منظور پیشگیری از بروز عفونت محل سزارین در روزهای ابتدایی لازم است به توصیه‌های زیر توجه کنید:

• در صورت تشخیص پزشک از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. 
• آنتی‌بیوتیک را دقیقا طبق دستور پزشک و به طور کامل مصرف کنید. 
• در صورت داشتن درد، قرمزی، التهاب، ورم، تب و خروج ترشحات چرکی از زخم و محل بخیه، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. 
• محل بخیه و پانسمان را دستکاری نکنید. 
• درست زمانی که پزشک به شما گفته است، پانسمان را باز کنید. 
• حتما برای بررسی محل بخیه تا روز دهم بعد از زایمان خود، به پزشک مراجعه کنید تا محل بخیه را بررسی کند؛ حتی اگر مشکلی هم در این باره نداشتید. 
• بعد نیست بدانید که با وجود پانسمان سزارین، می‌توانید حمام کنید و خیلی بهتر است که هر روز حمام کنید.
• بانداژتان را بعد از حمام، با باد سشوار و با رعایت فاصله خشک کنید.
• دوران نقاهت بعد از زایمان را جدی بگیرید و نخواهید که خیلی سریع به حالت طبیعی و عادی برگردید. 
• اجسام سنگین بلند نکنید.
• بدون دستور پزشک هیچ کرم، پماد یا محلولی به زخم خود نمالید.
• شورت راحت و گشاد بپوشید و هر روز آن را عوض کنید.
• چهار تا شش هفته بعد از زایمان به شروع رابطه جنسی فکر کنید. 
• نیازی ندارید که محل زخم را در حمام با صابون بشویید؛ محل زخم خود به خود تمیز می‌شود. 
• به شکمتان فشار نیاورید.
• به قدر کافی مایعات مصرف کنید.

* مقاله کشیدن بخیه سزارین را مطالعه کنید.

نشانه‌های عفونت محل بخیه

• احساس درد بسیار شدید و غیرقابل تحمل یا همان درد شکم بعد از سزارین
• متورم و دردناک شدن لبه‌های زخم
• خروج چرک و خونابه از زخم
• استشمام بوی عفونت از محل بخیه‌ها
• تب ادامه دار
• باز شدن محل بخیه‌ها
• دلایل عفونت سزارین
• چاقی
• تکرار زایمان از طریق سزارین بدون توجه به فاصله لازم برای باردار شدن
• وجود عفونت داخل مایع آمنیوتیک 
• پارگی غشاها
• زایمان طولانی پیش از سزارین
• عدم مهارت جراح
• زایمان اورژانسی

چنانچه در محل برش عمل سزارین لایه‌های زیر پوستی دچار التهاب، قرمزی، ترشحات چرکی، عفونت و آبسه (ورم) شده باشند، حتما باید نمونه‌گیری انجام شود و از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی برای درمان استفاده شود.

3. ضایعات پستانی

ضایعات پستانی بخش دیگری از عوارض بلند مدت سزارین یا مشکلات سزارین هستند. منظور از ضایعات پستانی روبه رو شدن با مشکلاتی نظیر زخم شدن نوک پستان‌ها یا التهاب پستان‌ها است. علت بیشتر بودن این مشکل و عارضه در زایمان سزارین، این است که ترشح شیر در سزارین دیرتر از زایمان طبیعی رخ می‌دهد. از همین جهت احتمال اینکه مادر با این مشکلات روبه رو شود، بیشتر است. 

4. عفونت ادراری

ابتلا به عفونت ادراری در دوره بارداری غیر ممکن نیست و ممکن است هر خانمی به این عارضه مبتلا شود. معمولا پزشکان با انجام آزمایشات به موقع به این مشکل پی می‌برند و آن را تحت کنترل خود می‌گیرند. اما به علت استفاده از سوند در حین عمل سزارین، احتمال ابتلا به عفونت ادراری افزایش پیدا می‌کند. 

5. افسردگی 

افسردگی پس از زایمان برای هر خانمی ممکن است پیش بیاید. خصوصا اگر خانم باردار از قبل از وضع حمل نگرانی‌های داشته باشد که حل نشده باقی مانده باشند. بررسی‌ها نشان داده است که افسردگی در زایمان سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است و بیشتر از زایمان طبیعی هم به زمان برای بهبودی نیاز دارد. حتی درد شکم بعد از سزارین هم می‌تواند منجر به افسردگی شود. زیرا مادر به قدرت بدنی خود شک می‌کند و فکر می‌کند نمی‌تواند از پس نوزاد خود با وجود این مشکلات برآید. در این مدت حمایت‌های همسر و خانواده‌ها مهمترین تسکینی است که می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. 

* مقاله مراقبت‌ های بعد از سزارین را مطالعه کنید.

معمولا افسردگی بعد از زایمان نباید بیشتر از دو هفته طول بکشد. در غیر این صورت باید اقدامات درمانی لازم انجام شود.

نشانه‌های افسردگی بعد از زایمان 

• نوسانات روحی
• اضطراب
• ناراحتی
• تحریک‌پذیری
• احساس درماندگی کردن
• گریه
• کاهش تمرکز
• مشکلات اشتها
• مشکل خواب

این مشکلات اگر در درجه معمولی باشند و حاد نشده باشند، اغلب با حمایت‌های خانواده‌ها و همسر به راحتی برطرف می‌شوند. مهم این است که حمایت‌ها به موقع، واقعی و بدون دخالت‌های آزاردهنده باشد. 

6. ناباروری ثانویه 

منظور از ناباروری ثانویه روبه‌رو شدن با مشکلات باروری و باردار شدن برای دفعات بعدی اقدام است. به طور کلی ناباروری ثانویه دلایل و علل بسیار زیادی دارد که برخی از آنها ناشی از زایمان سزارین قبلی است. در بین تمام عللی که برای ناباروری ثانویه محتمل است، زخم لگن یا رحم، بسته شدن لوله فالوپ و اندومتریوز می‌تواند ناشی از تجربه زایمان سزارین باشد. در هر صورت در ناباروری ثانویه با سن بالای 35 سال و با سن زیر 35 سال، به ترتیب بعد از 6 ماه و یک سال عدم موفقیت در بارداری باید به پزشک مراجعه کنید و اقدامات لازم پزشکی را انجام دهید. 

نکات مهم و پایانی

تصور نکنید که عوارض بلند مدت سزارین یا مشکلات سزارین بدون هیچ چون و چرایی گریبانگیر شما می‌شود. حتی قرار نیست عوارض سزارین برای نوزاد نیز برای همه نوزادان اتفاق بیفتد. به هر حال این عوارض بعد از انجام سزارین‌های مختلف و تحت نظر قرار دادن مادران بعد از این عمل مشخص و تایید شده‌اند. اما هرگز به این معنا نیست که تمام افرادی که سزارین می‌کنند با این مشکلات روبه‌رو خواهند شد. وضعیت بدنی، قدرت بدنی، مهارت پزشک و فاکتورهای محیطی و اختصاصی دیگری در رویارویی با عوارض بلند مدت سزارین یا مشکلات سزارین تاثیر دارند. به حال اگر به هر علتی قرار است که عمل سزارین برای شما انجام شود، ابتدا به خدا توکل کنید و بعد از پزشک و بیمارستانی کمک بگیرید که مهارت و امکانات لازم برای اجرای یک عمل بی عیب و نقص را داشته باشند. 

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

سوالات متداول در مورد عوارض سزارین بعد از سالها و پاسخ متخصص

درد زیر شکم یا لگن بعد از چند سال از سزارین طبیعی است؟

خیر. درد زیر شکم یا لگن چند سال بعد از سزارین طبیعی نیست، هر چند نسبتاً شایع است. البته این درد همیشه به معنای مشکل جدی نیست. زیرا دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز این درد شوند. چند مورد از مهم‌ترین این دلایل عبارتند از:

• چسبندگی‌های داخل شکم یا لگن : بعد عمل سزارین احتمال ایجاد چسبندگی داخلی وجود دارد. این چسبندگی‌ها می‌توانند باعث درد مزمن یا کششی در لگن و زیر شکم شوند.

• اندومتریوز محل اسکار : در برخی خانم‌ها سلول‌های رحمی در محل بخیه کاشته می‌شوند و سال‌ها بعد با درد سیکلیک و همزمان با قاعدگی یا توده دردناک بروز می‌کنند.

• اسکار جراحی : در برخی از موارد اسکار یا آسیب عصبی اطراف برش می‌تواند درد طولانی‌مدت ایجاد کند.

• بیماری‌های غیرمرتبط با سزارین: مشکلات تخمدان از جمله انواع کیست‌ها، مشکلات رحمی مثل فیبروم‌ یا پولیپ، یا نارسایی دستگاه گوارش و ادراری که می‌توانند به اشتباه به سزارین نسبت داده شوند.

در صورتی که درد مداوم، شدید، با تغییر در قاعدگی، ترشحات غیرطبیعی، توده زیر پوستی، تب یا اختلال در ادرار و اجابت مزاج همراه باشد، نیاز به بررسی تخصصی توسط پزشک زنان یا جراح متخصص دارد.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم بعد از سال‌ها چیست؟

اگر سال‌ها بعد از سزارین دچار علائمی شدید، در صورت داشتن نشانه‌های زیر بهتر است برای اطمینان به پزشک متخصص زنان یا داخلی مراجعه کنید :

• درد شدید و ناگهانی زیر شکم یا لگن 

• بروز تب و لرز یا علائم عفونت

• خونریزی غیرعادی یا شدید از واژن

• ترشح چرکی یا خونی از محل اسکار (برش سزارین)

• مشکل در دفع ادرار یا مدفوع همراه با درد شدید یا انسداد

• درد مداوم و مزمنی که کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

• احساس یک توده یا برجستگی دردناک در محل برش سزارین (ممکن است اندومتریوز یا فتق باشد).

• تغییر چرخه قاعدگی یا دردهای قاعدگی که هر بار شدیدتر می‌شود.

• تغییر رنگ، تورم یا خارش مداوم اسکار سزارین.

.در مجموع چنین می‌توان گفت که هر علامت جدید و غیرعادی در محل برش یا ناحیه لگن و زیر شکم، حتی اگر سال‌ها بعد از سزارین باشد، نیاز به بررسی توسط متخصص زنان دارد

احتمال سرطان یا بیماری‌های رحم بعد از عمل سزارین وجود دارد؟

عمل سزارین به خودی خود باعث افزایش خطر سرطان رحم یا بیماری‌های بدخیم زنان نمی‌شود. اما بعضی عوارض غیرمستقیم سزارین می‌توانند سال‌ها بعد مشکل‌ساز شوند. مثلاً اندومتریوز جای اسکار (scar endometriosis) که به ندرت در محل برش سزارین ایجاد می‌شود، در موارد خیلی نادر می‌تواند به یک تومور بدخیم تبدیل شود. همچنین احتمال بروز بیماری‌های رحم و لگن بعد از سزارین افزایش می‌یابد.

• چسبندگی‌های لگنی (Adhesions): شایع‌ترین پیامد عمل‌های شکمی در دراز مدت است که باعث درد مزمن یا بروز ناباروری می‌شود.

• نقایص اسکار رحمی (Niche یا ایسموسل): در محل برش رحم ممکن است یک فرو رفتگی ایجاد شود که می‌تواند منجر به خونریزی‌های غیرطبیعی یا ایجاد مشکل در بارداری‌های بعدی شود.

• اندومتریوز: همان‌طور که گفته شد، می‌تواند در محل اسکار ظاهر شود و دردهای مزمن یا توده ایجاد کند.

• فتق دیواره شکم: گاهی سال‌ها بعد در محل برش اتفاق می‌افتد.