زایمان سزارین چیست؟ | نحوه عمل سزارین
بعید است که ندانید زایمان سزارین چیست؟ اما احتمالا اطلاعاتی کلی در مورد این شکل از زایمان و تولد نوزاد با سزارین دارید. از همین جهت در این مقاله می‌‌خواهیم به طور کلی صفر تا صد زایمان سزارین و نحوه عمل سزارین را برای شما شرح دهیم. سزارین یک روش زایمان پیچیده و کاملا تهاجمی است. البته یک مداخله جراحی نجات دهنده برای مادر و کودک هم هست. اما اینکه از لحاظ پزشکی در چه مواردی سزارین انجام میشود؟ یا تا چند بچه میتوان سزارین کرد؟ و یا چه کسانی می توانند سزارین کنند؟ به فاکتورهای زیادی بستگی دارد.
در چه مواردی سزارین انجام میشود؟
زایمان سزارین دومین روش زایمان است. با وجود اینکه تولد نوزاد با سزارین روشی اورژانسی به حساب می‌آید، بیشتر مادران در ایران ترجیح می‌دهند از این روش زایمان برای تولد فرزندشان استفاده کنند. البته فقط در ایران اینگونه نیست و برای مثال در کشور بنگلادش 12 درصد زایمان سزارین در سال 2010 به 31 درصد در سال 2016 رسیده است. درست است که درصد تولد نوزاد با سزارین در کشورهای مختلف، متفاوت است، اما در حالت کلی سزارین به یک روش معمول برای زایمان تبدیل شده است که خصوصا در بخش خصوصی بیشتر انجام میشود. اینکه چرا سزارین زودتر انجام میشود نیز به دلایل زیادی مربوط است.
زایمان سزارین معمولا قبل از 39 هفته انجام نمی‌شود. خصوصا در بارداری اول. بنابراین جنین زمان کافی برای رشد را دارد. اما اگر لازم باشد، تحت شرایطی و پس از یکسری مداخلات پزشکی، قبل از 39 هفته نیز سزارین انجام میشود.
در پاسخ این سوال که زایمان سزارین در چه مواردی انجام میشود، باید بگوییم که از لحاظ پزشکی زایمان سزارین زمانی توصیه میشود که عوارض ناشی از بارداری، زایمان طبیعی واژن را دشوار کرده باشد و یا اینکه به دلایل مختلف مادر یا کودک در معرض خطر باشند. در حالت کلی برنامه‌ریزی برای زایمان سزارین از اوایل بارداری درست نیست. هر مادر بارداری باید ترجیح دهد که به طور طبیعی وضع حمل کند، مگر اینکه قدرت کافی برای این کار را نداشته باشد.
دلایل تولد نوزاد با سزارین
- درشت و سنگین بودن جنین
- بزرگ بودن سر جنین برای کانال زایمان طبیعی
- جنین بریچ (پای جنین در کانال زایمان وارد شده است و نه سر او)
- مشکلات سلامتی مادر مانند فشار خون بالا یا بیماری قلبی ناپایدار
- مادر دارای تبخال دستگاه تناسلی فعال است که می‌تواند به کودک منتقل شود
- زایمان قبلی سزارین
- مشکلات مربوط به جفت مانند قطع جفت یا جفت جلدی
- مشکلات مربوط به بند ناف
- کاهش اکسیژن به کودک
- زایمان طبیعی متوقف شده
- زایمان عرضی (شانه جنین وارد کانال زایمان شده است)
نحوه عمل سزارین چگونه است؟
برای اینکه بدانید زایمان سزارین چیست، باید با نحوه عمل سزارین آشنا باشید. در عمل سزارین بخش زیرین شکم، دقیقا بالای مثانه برش داده میشود. به طوری که بعد از چند لایه برش پزشک می‌تواند به رحم مادر دسترسی پیدا کند و جنین را از رحم مادر خارج کند.
نحوه عمل سزارین به این ترتیب است که قبل از عمل، شکم مادر تمیز میشود و مادر آماده دریافت مایعات داخل وریدی (IV) در بازو خواهد شد. نحوه عمل سزارین یکسان است. البته مهارت پزشک برای برش سزارین می‌تواند نحوه عمل سزارین را تحت‌الشعاع قرار دهد. اما روش بیهوشی در زایمان سزارین متفاوت است و به وضعیت جسمانی مادر و نظر پزشک بستگی دارد. بیهوشی عمومی، بیهوشی اسپاینال و بیهوشی اپیدورال سه روش بیهوشی و بی دردی برای زایمان سزارین هستند. در زایمان سزارین سوندی در مجرای ادرار قرار داده میشود تا مثانه در حین عمل خالی شود.
پس از انجام مراحل بی حسی و بی دردی و یا بیهوشی، پزشک دقیقا برشی بالای خط موی کبدی ایجاد می‌کند. این حالت معمولا در لگن افقی است. در مواقع اضطراری برش ممکن است عمودی باشد. پس از ایجاد برش در شکم و در معرض قرار گرفتن رحم، پزشک برش را وارد رحم می‌کند. در این مرحله پزشک به نوزاد دسترسی پیدا می‌کند و می‌تواند او را از شکم و رحم خارج کند و تولد نوزاد با سزارین انجام میشود.
با بیرون آمدن جنین از شکم و رحم مادر، ابتدا مایعات بینی و دهان نوزاد پاک میشود. سپس بند ناف بریده میشود. نحوه تنفس نوزاد چک میشود و در نهایت کودک در آغوش مادر قرار می‌گیرد تا تماس پوست به پوست نوزاد و مادر انجام شود و نوزاد آرامش پیدا کند.
عده‌ای از افراد بعد از امضای رضایت نامه و اطمینان از اینکه دیگر برنامه‌ای برای بارداری ندارند، اقدام به بستن لوله‌های رحمی می‌کنند تا امکان بارداری بعدی را به صفر برسانند. در نهایت یک بار برش رحم با بخیه‌های مخصوص دوخته میشود و یک بار نیز برش شکم. معمولا پزشکان در عمل سزارین هر نوع مداخله پزشکی دیگری که لازم باشد، انجام می‌دهند. مثلا برداشتن کیست، فیبروم یا چسبندگی رحم و ... .
عوارض و خطرات زایمان سزارین
- عفونت زخم بعد از عمل در بارداری های بعدی
- عوارض ناشی از بی حسی
- عوارض بلند مدت سزارین
- عوارض کوتاه مدت سزارین
- آسیب به اندام‌های داخلی
- عوارض سزارین برای نوزاد
- لخته شدن خون
- ناباروری
- عوارض جفت
- خون ریزی
- لخته شدن خون
- مشکلات تنفسی برای کودک، به ویژه اگر عمل سزارین قبل از 39 هفته بارداری انجام شود
- خطرات افزایش یافته برای بارداری‌های آینده
- عفونت
- صدمه به جنین در حین عمل
- زمان بهبودی طولانی‌تر در مقایسه با زایمان واژن یا طبیعی
- احتمال آسیب جراحی به اندام‌های دیگر
- چسبندگی، فتق و سایر عوارض جراحی شکم
توضیحی اجمالی در مورد روش‌های بیهوشی در زایمان سزارین
بیهوشی بلوک نخاعی: در این روش ماده بی حسی مستقیما درون کیسه‌ای که نخاع مادر را احاطه کرده است، تزریق می شود. در نتیجه قسمت پایین بدن بی حس میشود.
اپیدورال: این بی حسی برای هر دو زایمان واژینال و سزارین رایج است. در بی حسی اپیدورال ماده بی حسی در دوزی متفاوت به قسمت تحتانی در خارج از کیسه نخاع تزریق میشود.
بیهوشی عمومی: بیهوشی کامل است که برای موارد اضطراری به کار می‌رود.
توصیه‌هایی برای مراقبت بعد از عمل سزارین
اینکه چه قدر در بیمارستان بستری باشید به حال عمومی شما و نوزادتان در 24 ساعت اولیه پس از زایمان و تولد نوزاد با سزارین بستگی دارد. مادر تازه وضع حمل کرده بلافاصله بعد از عمل سزارین، بر روی IV باقی خواهد ماند تا سطح مسکن‌های تزریق شده به او تنظیم و سنجیده شود و بیهوشی یا بی حسی کم کم از بین برود. پس از مدتی پزشک مادر را ترغیب می‌کند تا از خواب بیدار شود و راه برود. این کار به این علت است که از لخته شدن خون و یبوست مادر جلوگیری شود. استفاده از داروهای مسکن و کنترل کننده درد یا حتی پمپ درد برای کاهش درد عمل سزارین رایج است تا مادر با حال عمومی بهتر بتواند به نوزاد خود رسیدگی کند و شیردهی به نوزاد خود را آغاز نماید.
- چند هفته اول بعد از سزارین را خوب استراحت کنید.
- کار سنگین نکنید و ترجیحا از کسی برای انجام کارهای روزانه کمک بگیرید.
- به شکم خود فشار وارد نکنید.
- مایعات زیادی بنوشید.
- به مدت چهار تا شش هفته از رابطه جنسی خودداری کنید.
- در صورت لزوم داروهای ضد درد مصرف کنید.
- با افسردگی پس از زایمان مبارزه کنید و در صورت بروز علائم آن مانند نوسانات شدید خلقی یا خستگی شدید حتما از کسی مشورت بگیرید و کمک بخواهید
- چنانچه با درد پستان همراه با تب روبه‌‌رو شدید، با پزشک خود تماس بگیرید
- اگر ترشحات واژن ناخوشایند و خونریزی با لخته های بزرگ داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- چنانچه در هنگام ادرار کردن درد داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- چنانچه محل بخیه قرمزی، تورم یا ترشح داشت، با پزشک خود تماس بگیرید.
کلام آخر
اکنون به خوبی می‌دانید که زایمان سزارین چیست و نحوه عمل سزارین چگونه است. سختی‌ها و عوارض احتمالی این زایمان را شناخته‌اید و می‌توانید با آگاهی کامل این روش زایمان را برای خود انتخاب کنید یا اینکه روش طبیعی را ترجیح دهید. توصیه می‌کنیم تولد نوزاد با سزارین را تنها در شرایطی ترجیح دهید که امکان تولد به شکل طبیعی وجود نداشته باشد و این عدم امکان را پزشک تشخیص دهد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.