حداقل ضخامت اندومتر برای بارداری چقدر باید باشد؟ راهنمایی کامل
ضخامت آندومتر برای بارداری، از عوامل کلیدی در موفقیت لانهگزینی جنین و افزایش شانس حاملگی است. آندومتر، پوشش داخلی رحم است که هر ماه تحت تاثیر هورمونهای زنانه تغییر میکند تا برای پذیرش رویان آماده شود. اندازهگیری ضخامت آندومتر، یکی از معیارهای کلیدی در ارزیابی وضعیت باروری و سلامت رحم محسوب میشود.
در پاسخ به این سوال که برای بارداری ضخامت آندومتر باید چند باشد، باید بدانید که بسیاری از مراکز باروری، ضخامت ۷ تا ۸ میلیمتر را مناسب میدانند، اما متاآنالیزهای جدیدتر اشاره میکنند که بهترین شانس بارداری معمولا در ضخامتهای بالاتر مانند ۹ تا ۱۲ میلیمتر دیده میشود. با این حال، متخصصان تاکید میکنند که ضخامت آندومتر تنها یکی از عناصر مهم در آمادگی رحم برای بارداری است و عوامل متعددی باید در کنار آن بررسی شوند. در این مقاله از مجله سلامت گهواره میتوانید با تاثیر ضخامت آندومتر برای بارداری و همچنین روشهای افزایش ضخامت آن به طور کامل آشنا شوید.
با نصب اپلیکیشن گهواره، چرخه قاعدگی خود را بهدقت دنبال کنید و بهترین زمان برای اقدام به بارداری را بدانید. روزانه متناسب با مرحله چرخهتان، پیامهای مشاوره تخصصی و توصیههای تغذیهای دریافت کنید تا شانس باروریتان افزایش یابد.
- برای بارداری ضخامت آندومتر باید چند باشد؟
- چگونه ضخامت آندومتر را اندازهگیری میکنند؟
- علائم آندومتر نازک و پرخون نبودن دیواره رحم
- دلایل نازک بودن آندومتر در زنان
- چگونه بفهمیم آندومتر ما برای بارداری مناسب است؟
- روشهای افزایش ضخامت آندومتر به صورت طبیعی
- درمانهای پزشکی برای افزایش ضخامت آندومتر
- تغذیه و مکملهای موثر بر افزایش ضخامت آندومتر
- آیا آندومتر خیلی ضخیم مانع بارداری میشود؟
- بهترین زمان سنجش ضخامت آندومتر
- چه زمانی لازم است به متخصص باروری مراجعه کنیم؟
- اهمیت ضخامتر آندومتر در بارداری موفق
- منابع
برای بارداری ضخامت آندومتر باید چند باشد؟
اگر برایتان سوال شده که آندومتر چند برای بارداری خوبه و بهترین ضخامت آندومتر برای بارداری چقدر است، باید بدانید که ضخامت یک آندومتر طبیعی معمولا حدود ۷ تا ۸ میلیمتر است. پس از قاعدگی، ضخامت آندومتر به کمترین میزان خود، یعنی حدود ۳ تا ۴ میلیمتر میرسد. در طول تخمکگذاری نیز ضخامت آندومتر معمولا حدود ۸ تا ۱۲ میلیمتر است.
آندومتر با ضخامت کمتر از حدود ۷ میلیمتر در زمان آمادهسازی برای لانهگزینی، شانس بارداری و تولد نوزاد را تا حد زیادی کاهش میدهد. از این رو بسیاری از مراکز حداقل حدود ۷–۸ میلیمتر را بهعنوان محدوده قابل قبول برای ضخامت آندومتر در نظر میگیرند. برخی شواهد نشان میدهند که آندومتر ۹ برای بارداری معمولا مناسب در نظر گرفته میشود، اما بهترین ضخامت آندومتر برای بارداری، بین ۸ تا ۱۲ میلی متر است. در جدول زیر به جزئیات بیشتر در مورد رابطه ضخامت آندومتر و وضعیت بارداری اشاره کردهایم:
| ضخامت آندومتر (mm) | وضعیت از نظر باروری و لانهگزینی | توضیحات |
| کمتر از ۵ | بسیار نامطلوب | نرخ لانهگزینی بسیار کم؛ نیازمند بررسی علل |
| ۵ تا ۶.۹ | نامطلوب | کاهش احتمال بارداری، نیازمند اقدام درمانی |
| ۷ تا ۷.۹ | قابل قبول | شانس کمتر برای بارداری |
| ۸ تا ۱۲ | ایدهآل | بالاترین نرخ لانهگزینی |
| بیشتر از ۱۲ تا ۱۴ | خوب و قابلقبول | اغلب طبیعی |
| بیشتر از ۱۴–۱۶ | بسیار نامطلوب | ضخیمشدن غیرطبیعی آندومتر، عدم بارداری |
چگونه ضخامت آندومتر را اندازهگیری میکنند؟
سونوگرافی واژینال، دقیقترین و معتبرترین روش اندازهگیری ضخامت رحم مناسب برای بارداری است. دقت آن نسبت به سونوگرافی شکمی بسیار بیشتر است و معمولا پزشکان توصیه میکنند برای اندازهگیری دقیق ضخامت پوشش داخلی رحم، از این روش استفاده شود. اندازهگیری معمولا در اواخر فاز فولیکولار و روز ۱۰ تا ۱۴ چرخه قاعدگی انجام میشود. در این زمان آندومتر در بیشترین آمادگی برای لانهگزینی قرار میگیرد. در جدول زیر به ضخامت آندومتر در روزهای مختلف سیکل اشاره کردهایم:
| روزهای سیکل | مرحله آندومتر | میانگین ضخامت (میلیمتر) |
| 1 تا ۴ | فاز قاعدگی | ۲-۴ |
| ۵ تا ۷ | فاز فولیکولار اولیه | ۴-۶ |
| ۸ تا ۱۰ | فاز فولیکولار میانی | ۶-۸ |
| ۱۰ تا ۱۴ | اواخر فاز فولیکولار/ قبل از تخمکگذاری | ۸-۱۲ |
| ۱۵ تا ۲۱ | فاز لوتئال اولیه تا میانی | ۱۰–۱۴ |
| ۲۲ تا ۲۸ | فاز لوتئال اواخر | ۱۰–۱۶ |
علائم آندومتر نازک و پرخون نبودن دیواره رحم
نازک بودن آندومتر و پرخون نبودن دیواره رحم، موجب بروز اختلال در عملکرد باروری در خانمها میشود. کاهش ضخامت و خونرسانی به آندومتر معمولا بدون علامت واضح است، اما با مجموعهای از نشانههای بالینی، قاعدگی و سونوگرافی همراه میشود که توجه به آنها تشخیص را راحتتر میکند. در ادامه به مهمترین علائم و نشانههای بالینی نازک بودن رحم اشاره کردهایم:
- پریودهای بسیار کمحجم یا کوتاهمدت
- نامنظم شدن چرخه قاعدگی
- لکهبینی بین سیکلها در برخی افراد
- دردهای خفیف رحمی یا احساس فشار
- کاهش یا فقدان الگوی سهخطی در سونوگرافی
- ضخامت کمتر از ۷ میلیمتر در روزهای ۱۰ تا ۱۴ سیکل قاعدگی
- افزایش مقاومت شریانی
- کاهش جریان در شریان رحمی و رادیال
- پاسخ ضعیف آندومتر به استروژن در سیکلهای درمان ناباروری
- عدم افزایش ضخامت آندومتر نسبت به زمان سیکل
- قطع قاعدگی
- دردهای دورهای بدون خونریزی واضح
دلایل نازک بودن آندومتر در زنان
آزاد شدن تخمکها در هر ماه، موجب افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم یا آندومتر میشود. حداقل ضخامت آندومتر برای بارداری حدود ۷ میلیمتر است و ضخامت کمتر از این مقدار، شانس بارداری را کاهش میدهد. به طور کلی ۲ هورمون استروژن و پروژسترون، نقش اساسی در تشکیل آندومتر دارند. استروژن در تشکیل آندومتر و پروژسترون در لانه گزینی جنین نقش دارد. اختلال در ترشح هر کدام از این هورمونها، موجب نازک شدن ضخامت طبیعی آندومتر برای بارداری میشود. در ادامه به دلایل نازک بودن آندومتر در زنان اشاره کردهایم:
- ناهنجاریها و مشکلات ساختاری رحم
- استفاده طولانی مدت از قرصهای ضدبارداری
- تغذیه نامناسب
- التهاب و عفونت رحم
- مشکلات عروقی و خونرسانی ضعیف به رحم
- اختلالات هورمونی
- بالا بودن سن مادر
- سابقه سقطهای مکرر یا جراحی رحم
چگونه بفهمیم آندومتر ما برای بارداری مناسب است؟
برای تشخیص آمادگی آندومتر، معمولا از مجموعهای از معیارهای مشخص استفاده میشود. در ادامه به روشهای رایج برای تشخیص طبیعی بودن آندومتر اشاره کردهایم:
۱- اندازهگیری ضخامت آندومتر
این روش مهمترین و در دسترسترین معیار تشخیص طبیعی بودن آندومتر برای بارداری است. در روزهای ۱۰ تا ۱۴ سیکل قاعدگی ضخامت باید حدود ۸ تا ۱۲ میلیمتر باشد. زمانی که اندازه ضخامت آندومتر برای بارداری، کمتر از ۷ میلیمتر باشد شانس لانهگزینی کمتر است. ضخامت بالای ۱۲ تا ۱۴ میلیمتر نیز اگر با پولیپ یا انباشت مایع همراه شود، در روند بارداری مشکل ایجاد میکند.
۲- سونوگرافی
در سونوگرافی واژینال، آندومتر باید به شکل سهخطی واضح دیده شود؛ این الگو نشاندهنده رشد مناسب سلولی، پاسخ مطلوب به استروژن و خونرسانی مناسب است. اگر آندومتر یکنواخت و بدون سهخطی باشد، احتمالا هنوز برای لانهگزینی ایدهآل نیست. پزشکان معمولا با سونوگرافی، اندازه فولیکول و ضخامت آندومتر برای بارداری را ارزیابی میکنند تا بهترین زمان برای اقدام به بارداری یا انتقال جنین نیز مشخص شود.
۳- خونرسانی مناسب با ارزیابی داپلر
خونرسانی مناسب رحم، شانس بارداری و نگهداری جنین را افزایش میدهد. از مهمترین نشانههای خونرسانی مناسب رحم میتوان به جریان خون مناسب در شریانهای رحمی و افزایش جریان در لایههای داخلی آندومتر اشاره کرد.
۴- وضعیت هورمونها
بررسی سطح هورمون استروژن و پروژسترون، نقش کلیدی در تشخیص مناسب بودن پوشش داخلی رحم برای بارداری دارند. استروژن کافی برای رشد و افزایش ضخامت آندومتر ضروری است و پروژسترون کافی پس از تخمکگذاری، برای ایجاد فاز ترشحی و تثبیت آندومتر اهمیت زیادی دارد. اختلال در هریک از این هورمونها میتواند نشانه آماده نبودن آندومتر باشد.
۵- عدم وجود مشکلات ساختاری در رحم
برای اینکه آندومتر عملکرد خوبی داشته باشد، باید مشکلات داخل حفره رحم برطرف شوند. وجود پولیپها، فیبرومهای داخلرحمی، چسبندگیهایی مثل سندروم آشرمن و التهاب آندومتر، همگی با سونوگرافی، سونوگرافی سهبعدی یا هیستروسکوپی قابل تشخیص هستند. مطالعات نشان دادهاند که آندومتریوز و بارداری میتوانند با یکدیگر تداخل داشته باشند و این بیماری گاهی با ایجاد چسبندگی، التهاب و آسیب به تخمدانها یا لولههای فالوپ، شانس لانهگزینی را کاهش میدهد.
۶- سابقه پاسخ آندومتر در سیکلهای قبلی
در درمانهای ناباروری، متخصص بررسی میکند که آندومتر فرد در گذشته چگونه به استروژن یا تحریک تخمدان پاسخ داده است. اگر در سیکلهای قبلی ضخامت مناسب داشتهاید، احتمالا وضعیت پوشش دیواره رحم طبیعی است.
روشهای افزایش ضخامت آندومتر به صورت طبیعی
نازک بودن آندومتر، تاثیر منفی بر بارداری دارد. به منظور افزایش ضخامت آندومتر برای بارداری به روش طبیعی معمولا از روشهای اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب استفاده میشود. در ادامه به روشهای موثر در افزایش ضخامت آندومتر نرمال برای بارداری اشاره کردهایم:
- افزایش مصرف خوراکیهای غنی از استروژنهای گیاهی مانند سویا، عدس، نخود، دانه کتان و کنجد
- مصرف غذاهای بهبوددهنده جریان خون مانند زنجبیل، زردچوبه، فلفل هالاپینو، سیر، چغندر، انار و مرکبات
- افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا۳ مانند ماهی، گردو، بذر کتان برای بهبود خونرسانی به رحم
- مصرف میوه و سبزیجات آنتیاکسیداندار برای کاهش التهاب آندومتر
- نوشیدن آب کافی برای بهبود جریان خون در بافت رحم
- انجام ورزشهای سبک منظم مانند پیادهروی، یوگا و حرکات افزایشدهنده جریان خون لگن
- تمرین یوگای باروری برای افزایش خونرسانی به رحم
- کاهش مصرف قهوه و کافئین زیاد
- کاهش استرس با مدیتیشن، تنفس دیافراگمی و ریلکسیشن
- گرم نگهداشتن ناحیه شکم و لگن برای افزایش جریان خون موضعی
- بهبود کیفیت خواب برای تنظیم هورمونهای باروری و پاسخ بهتر آندومتر به استروژن
- کاهش مصرف خوراکیهای التهابی مثل غذاهای پرنمک، سرخکرده و فستفودها
- مصرف دمنوشهای مفید برای خونرسانی مثل زنجبیل، دارچین، تمشک و مریمگلی
- ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود سیگار
- نگه داشتن وزن در محدوده طبیعی
درمانهای پزشکی برای افزایش ضخامت آندومتر
زمانی که روشهای طبیعی در بهبود ضخامت آندومتر موثر نباشند، پزشک از درمانهای پزشکی برای افزایش ضخامت آندومتر استفاده میکند. در ادامه به روشهای درمان پزشکی برای افزایش ضخامت آندومتر برای بارداری اشاره کردهایم:
تجویز استروژن
مصرف استروژن، متداولترین و اثربخشترین درمان برای رشد آندومتر است که معمولا بهصورت قرصهای استروژن خوراکی یا استروژن واژینال استفاده میشود. استفاده از پچ استروژن پوستی نیز با تحریک تکثیر سلولهای آندومتر و افزایش جریان خون به افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم کمک میکند.
مصرف پروژسترون در زمان مناسب
پس از رشد کافی آندومتر، پروژسترون برای آمادهسازی فاز لانهگزینی تجویز میشود. این هورمون به صورت قرص، شیاف واژینال و تزریقی قابل استفاده است. پروژسترون مستقیما آندومتر را ضخیم نمیکند، اما برای پایدار شدن و عملکرد صحیح آن ضروری است.
شیاف واژینال سیلدنافیل
طبق مطالعات معتبر، ژل یا شیاف واژینال سیلدنافیل باعث گشاد شدن عروق، افزایش جریان خون رحم و افزایش ضخامت آندومتر میشود. این درمان در برخی کلینیکهای ناباروری برای آندومترهای مقاوم به استروژن استفاده میشود.
تجویز آسپرین با دوز پایین
در برخی شرایط پزشک از آسپرین ۸۰ –۱۰۰ میلیگرم برای افزایش جریان خون رحمی، کاهش التهاب و بهبود پذیرش آندومتر استفاده میکند. این دارو در درمان ناباروری با منشا آندومتر ضعیف موثر است و باعث افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم میشود.
ویتامین E و ال-آرژینین
این دو مکمل، با افزایش خونرسانی رحمی به بهبود جریان خون و کیفیت بافت و همچنین گشاد شدن عروق کمک میکنند و معمولا همراه با هم تجویز میشوند.
تزریق G-CSF داخل رحم
ضخامت آندومتر ۶ برای بارداری کم است و تزریق G-CSF داخل رحم، یکی از درمانهای جدید برای آندومترهای بسیار نازک و کمتر از ۶ میلیمتر است. مطالعات نشان دادهاند که این روش در برخی بیماران، ضخامت پوشش داخلی رحم را بهطور قابلتوجهی افزایش میدهد.
پی آر پی داخل رحمی
پی آر پی داخل رحمی، یک درمان نوین در مرکزهای ناباروری پیشرفته است که با تحریک رشد سلولی، افزایش جریان خون و بازسازی بافت آندومتر به بهبود بافت آندومتر کمک زیادی می کند.
بر اساس نتایج مطالعات منتشر شده در سایت pubmed
تزریق داخلرحمی پلاسمای غنیشده از پلاکت یا PRP، بهطور معناداری ضخامت آندومتر را در زنانی که قبلا آندومتر آنها مقاوم و نازک بود افزایش میدهد. در این افراد انتقال جنین زمانی انجام شد که ضخامت آندومتر به بالاتر از ۷ میلیمتر رسید.
Intrauterine infusion of autologous platelet‑rich plasma (PRP) significantly increased endometrial thickness in women with previously refractory thin endometrium, allowing embryo transfer when endometrial thickness exceeded 7 mm.
هیستروسکوپی تشخیصی و درمانی
اگر علت نازکی آندومتر مشکل ساختاری باشد، لازم است پزشک از روشهایی برای رفع این مشکلات استفاده کند. در این شرایط برداشتن پولیپ و جراحی فیبرومهای داخل رحمی به بهبود ضخامت آندومتر کمک میکند.
آنتیبیوتیک در صورت وجود آندومتریت
التهاب مزمن، از مهمترین عوامل نازک شدن آندومتر است که در بسیاری از مواقع با مصرف آنتیبیوتیک برطرف میشود. مصرف آنتیبیوتیک در این افراد موجب افزایش ضخامت، بهبود الگوی سهخطی و افزایش احتمال بارداری میشود.
اصلاح اختلالات تیروئید و پرولاکتین
اختلالات هورمونی مثل هیپوتیروئیدی یا پرولاکتین بالا میتوانند مانع رشد آندومتر شوند. درمان این اختلالات، بهطور غیرمستقیم ضخامت آندومتر را اصلاح میکند.
تغذیه و مکملهای موثر بر افزایش ضخامت آندومتر
ضخامت مناسب آندومتر نقش حیاتی در لانهگزینی موفق جنین و افزایش احتمال بارداری دارد. عوامل مختلفی از جمله هورمونها، سبک زندگی و تغذیه میتوانند بر ضخامت پوشش داخلی رحم تاثیر بگذارند. در ادامه به لیست مواد غذایی و مکملهای موثر برای افزایش ضخامت آندومتر اشاره کردهایم:
- اسیدهای چرب امگا۳
- آنتیاکسیدانها، ویتامین C، ویتامین E و سلنیوم
- ویتامین D
- آهن و فولات
- ویتامینهای گروه B
- گیاهان دارویی و مکملهای طبیعی مانند جینسینگ و کوئرستین
- پروتئینهای با کیفیت مانند تخممرغ، گوشت سفید و لبنیات کمچرب
آیا آندومتر خیلی ضخیم مانع بارداری میشود؟
ضخامت آندومتر نقش کلیدی در لانهگزینی جنین دارد و کم بودن و زیاد بودن آن میتواند شانس بارداری را کاهش دهد. مطالعات نشان میدهند که ضخامت بیش از حدود ۱۵–۱۶ میلیمتر، قبل از تخمکگذاری یا انتقال جنین، ممکن است با کاهش نرخ لانهگزینی همراه باشد و معمولا ناشی از مشکلات هورمونی، هیپرپلازی آندومتر یا پولیپ رحمی است. در چنین شرایطی، هماهنگی بین آندومتر و جنین مختل شده و محیط رحم برای لانهگزینی مناسب نیست.
بهترین زمان سنجش ضخامت آندومتر
بهترین زمان برای سنجش ضخامت آندومتر، فاز فولیکولار اواخر سیکل قاعدگی، معمولا بین روز ۱۰ تا ۱۴ است. در این مرحله، رشد آندومتر تحت تاثیر استروژن به حداکثر میرسد و اندازهگیری دقیقتر ضخامت آن امکانپذیر است. این زمانبندی به پزشکان کمک میکند تا وضعیت آمادهسازی رحم برای لانهگزینی و احتمال بارداری را بهتر ارزیابی کرده و تصمیمگیریهای درمانی در درمان ناباروری یا اقدام به بارداری طبیعی را بهینه کنند.
چه زمانی لازم است به متخصص باروری مراجعه کنیم؟
مراجعه به متخصص باروری زمانی ضرورت پیدا میکند که احتمال وجود مشکلات در توانایی بارداری یا لانهگزینی جنین وجود داشته باشد و بررسی دقیقتر آندومتر و سایر عوامل ضروری باشد. در صورت تجربه موارد زیر بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید:
- مشکل در باردار شدن: ۶ تا ۱۲ ماه تلاش مستمر برای بارداری برای خانمهای زیر ۳۵ سال و ۶ ماه تلاش برای خانمهای بالای ۳۵ سال
- ضخامت غیرطبیعی آندومتر: آندومتر خیلی نازک و کمتر از ۷ میلیمتر یا خیلی ضخیم و بالاتر از ۱۵ تا ۱۶ میلیمتر
- سیکلهای نامنظم یا اختلالات هورمونی: مانند تخمکگذاری نامنظم، سندرم تخمدان پلیکیستیک یا مشکلات تیروئیدی
- سابقه سقط مکرر یا ناباروری نامشخص: نیاز به ارزیابی دقیق رحم و سایر عوامل باروری
- علائم غیرعادی رحمی: خونریزی غیرطبیعی، درد شدید قاعدگی یا مشکوک بودن به پولیپ یا فیبروم رحمی
اهمیت ضخامتر آندومتر در بارداری موفق
ضخامت آندومتر یکی از عوامل کلیدی در موفقیت بارداری است و اندازهگیری بهموقع و دقیق آن، میتواند نقش مهمی در بهبود احتمال بارداری ایفا کند. با آگاهی از وضعیت آندومتر و مشورت با متخصص باروری، میتوان بهترین تصمیمها را برای افزایش شانس باروری گرفت و یک بارداری راحت و بدون مشکل را تجربه کرد.
منابع
سوالات متداول
ضخامت آندومتر برای بارداری، معمولا باید در روزهای پایانی فاز فولیکولار بین ۷ تا ۱۴ میلیمتر باشد.
حداقل ضخامت آندومتر برای بارداری ۷ میلیمتر است و ضخامت کمتر از این میزان میتواند احتمال لانهگزینی جنین را کاهش دهد.
ضخامت بیش از حدود ۱۵–۱۶ میلیمتر ممکن است با کاهش شانس بارداری و مشکلات هورمونی مرتبط باشد.
از مهمترین علائم آندومتر نازک میتوان به خونریزی نامنظم، سیکلهای کوتاه یا طولانی، درد شدید قاعدگی یا مشکل در بارداری اشاره کرد.
با روشهای طبیعی مانند تغذیه سالم، مکملهای ویتامینی، ورزش و کاهش استرس و در صورت نیاز، درمانهای پزشکی تحت نظر متخصص میتوان ضخامت آندومتر را افزایش داد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.