مدفوع نکردن نوزاد تا چند روز طبیعی است؟+علت و درمان خانگی

یبوست در نوزادان بسیار شایع است و به دلایل مختلفی از جمله نوع غذای مصرفی، میزان مصرف فیبر و آب، تغییر محیط، مصرف برخي داروها و ابتلا به بعضی بیماری‌ها رخ می‌دهد. در بیشتر موارد این مشکل به سادگی برطرف می‌شود. بسته به سن و نوع تغذیه، عدم دفع مدفوع نوزاد، از چند روز تا یک هفته می‌تواند طبیعی باشد به شرطی که قوام مدفوع نرم باشد. در حالی که یبوست به حالتی گفته می‌شود که مدفوع کودک جامد و سفت است. حتی اگر روزانه دفع داشته باشند. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم که مدفوع نکردن نوزاد تا چند روز طبیعی است و چه راهکارهایی برای رفع این مشکل وجود دارد.

پادکست خلاصه مدفوع نکردن نوزاد تا چند روز طبیعی است:

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

کار نکردن شکم نوزاد تا چند روز طبیعی است؟

به‌ دلایل زیادی ممکن است دفعات مدفوع نوزادان کم باشد یا برای روزهای متوالی دفع نداشته باشند. نوزادان بزرگ‌تر از هشت‌ هفته، گاهی 3 تا 4 روز دفع مدفوع ندارند، این ‌موضوع طبیعی بوده و به‌معنی یبوست آن‌ها نیست.

با اپلیکیشن گهواره، هر هفته در جریان تغییرات و نیازهای کودکت قرار بگیر.هر روز یک پیام مشاور متناسب با سن کودکت دریافت کن. قد و وزن کودکت رو هر ماه وارد کن تا بهت بگیم رشد کودکت مناسب هست یا نه.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم طبیعی و غیرطبیعی دفع مدفوع نوزادان

انواع شکل مدفوع نوزادان و عادات روده‌ای و اجابت مزاج، از نوزادی به نوزاد دیگر متفاوت است. اما می‌توان مرزی نسبی برای تشخیص طبیعی‌ بودن یا ‌نبودن مدفوع نکردن نوزاد بیان کرد. گاهی اختلالات عملکردی دستگاه گوارش (مانند یبوست)، بیماری‌ها و اختلالات بدو تولد، علت عدم دفع نوزادان است. در ادامه راجع‌به هر یک توضیحاتی داده خواهد شد.

* مقاله درمان خانگی عفونت بعد از ختنه را مطالعه کنید.

عادات روده‌ای طبیعی

مدفوع نکردن نوزاد تازه متولد شده، بخشی از فرایند طبیعی است و به زودی با شروع تغذیه، این روند آغاز می‌شود:

• در طول یک هفته‌ی اول زندگی، نوزادان اغلب تا روزی چهار بار دفع انجام می‌دهند. این ‌میزان دفع، بیش‌تر در نوزادان تغذیه ‌شونده با شیر مادر دیده می‌شود. اگر این میزان کم بود یا حتی شاهد مدفوع نکردن نوزاد در روزهای اول بودید، توجه کنید که نوزاد طی ۲۴ ساعت اول تولد حداقل یک بار باید دفع مدفوع داشته باشد. در ادامه و طی روزهای اول تولد نیز باید حداقل روزی سه تا چهار بار دفع مکونیوم داشته باشد. مکونیوم مدفوع شل و سبز تیره تا سیاه رنگی است که حاصل بافت‌ها و مواد بلعیده شده توسط جنین در دوران قبل از تولد است که طی روزهای اول تولد دفع می‌شود. در صورتی که روز اول تولد، نوزاد دفع نداشته باشد حتما باید مورد بررسی قرارگیرد. اگر نوزاد طی هفته اول تولد کمتر از دو نوبت در روزدفع داشته باشد، اغلب نشانه عدم تغذیه کافی است ولی باید برای جهت اطمینان و بررسی روند وزن گیری و سایر معاینات مورد نیاز، به متخصص اطفال مراجعه شود.

• علت مدفوع نکردن نوزاد بیست روزه چیست؟ کار نکردن شکم نوزاد ۲۰ روزه، به این دلیل است که بدن آن‌ها می‌تواند تقریباً از تمام اجزای شیر مادر برای تغذیه استفاده کند و مقدار بسیار کمی باقی مانده است که باید دفع شود. بعد از روزهای اول تولد تا ماه اول تولد، تعداد دفعات دفع مدفوع متغیر است. بعضی نوزادان که از شیرمادر تغذیه می‌کنند، بعد از هر بار شیرخوردن دفع دارند که طبیعی است. اما معمولا دفعات دفع در نوزادانی که شیرخشک می‌خورند کمتر است. به مرور با افزایش سن نوزاد، دستگاه گوارش نیز تکامل یافته و هضم و جذب شیر بهتر انجام می‌شود. در نتیجه مقدار مواد دفعی کمتر می‌شود و دفعات دفع مدفوع کاهش می‌یابد.
• همانطور که پیش‌تر گفته شد، شیرخواران بزرگ‌تر از یک ماه ممکن است چندین روز دفع مدفوع نداشته باشند. در صورتی که این روند یبوست محسوب نمی‌شود و روندی طبیعی است که به علت بهبود فرآیند هضم و جذب شیر، اتفاق می‌افتد. در این سن کولیک و نفخ و درد شکم شایع است و وقتی با کاهش دفعات مدفوع همراه می‌شود به اشتباه یبوست تلقی می‌شود. درحالی که تا هفته‌ای یک بار دفع مدفوع، درصورتی که قوام آن نرم باشد، طبیعی است. حتی اگر نوزاد هنگام دفع مدفوع دچاد درد و بی‌قراری یا زور زدن شود هم یبوست محسوب نمی‌شود و با افزایش سن بی‌قراری هنگام دفع برطرف خواهد شد واقدامی نیاز ندارد.
• تا دوسالگی کودک اغلب روزانه یک یا دو دفع "مدفوع شکل‌گرفته" دارد. 
• مدفوع نکردن کودک چهار ساله تا چند روز طبیعی است؟ تا چهارسالگی، کودک اغلب روزانه، یک یا دو دفع «مدفوع شکل‌گرفته» دارد.

مدفوع نکردن نوزادان با شیر مادر

درطول سه‌ماهه‌ی اول زندگی، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، روزی سه بار و برخی بعد از هر بار تغذیه، دفع مدفوع دارند. گروهی دیگر ممکن است تا یک هفته دفع نداشته باشند زیرا شیر مادر، تنها منبع غذایی است که نوزاد مصرف می‌کند. بنابراین مقدار ماده‌ای که باید دفع شود، بسیار اندک است. 

به نقل از myoclinic.org

 Some breastfed babies pass stool just once a week. That's fine as long as your baby's stools are soft and the baby keeps gaining weight and nursing. 

برخی از نوزادان شیر مادر خوار فقط هفته‌ای یک بار مدفوع می‌کنند. این موضوع تا زمانی که مدفوع کودک شما نرم باشد و رشد او طبق جدول وزن‌گیری نوزاد باشد ایرادی ندارد.

* مقاله قطره پدی لاکت برای وزن‌گیری نوزاد را مطالعه کنید.

مدفوع نکردن نوزادان با شیر خشک

نوزادان تغذیه ‌شونده با شیر خشک، روزی 3-2 بار دفع مدفوع دارند. این تعداد به ترکیب شیرخشک مصرفی بستگی دارد. به‌طور کلی، مدفوع ‌نکردن نوزاد شیر خشکی بیش‌تر دیده می‌شود. زیرا گروهی از نوزادان به مواد موجود در ترکیبات شیرخشک حساسیت دارند. برخی از شیرخشک‌هایی که به‌نام «شیرخشک کم‌آلرژی» شناخته می‌شوند، باعث دفع مدفوع شل‌تر و بیش‌تر می‌شوند.

عادات روده‌ای غیرطبیعی

• نوزادان مبتلا به یبوست، اغلب مدفوع سفت و آجرمانند دارند. هنگام دفع، به علت درد، بی‌قراری می‌کنند. نسبت به قبل هم تعداد و حجم مدفوع کم شده است. نوزادی که دفع کمی دارد، تا زمانی که دردناک نبوده و مدفوع شل است، یبوست ندارد.
• به‌دلیل ضعف عضلات شکمی، دفع مدفوع برای نوزادان مشکل است. به همین دلیل، نوزادان هنگام دفع، حالت زور زدن به‌خود می‌گیرند و صورتشان قرمز می‌شود. اگر نوزاد شما چند دقیقه پس از این ‌حالت، دفع مدفوع شل داشت، طبیعی است. درغیر این ‌صورت، شاید مبتلا به یبوست یا کولیک نوزاد باشد.

* مقاله درمان فوری یبوست نوزاد را مطالعه کنید.

علت مدفوع نکردن نوزاد چیست؟

در بررسی علل مدفوع‌ نکردن، کودکان را در دو گروه سنی بدو تولد تا یک ‌ماهگی و بزرگ‌تر از یک ‌ماه تقسیم می‌کنیم. علت‌های مدفوع ‌نکردن در کودکان زیر یک ماه، اغلب بیماری‌های جدی‌تر و البته نادرتری هستند.

*مقاله مدفوع خلطی نوزاد را مطالعه کنید.

برخی از بیماری‌های مادرزادی با یبوست یا مدفوع نکردن نوزاد در روزهای اول تولد بروز می‌‎کنند. اگر چه این بیماری‌ها بسیار نادر هستند اما درصورت وقوع نیاز به تشخیص و مداخله‌ی فوری دارند. این بیماری‌ها اغلب در یک‌ماهه‌ی اول زندگی تشخیص داده می‌شوند. 

1. بیماری هیرشپرونگ

بیماری هیرشپرونگ یکی از علل عدم دفع یا تاخیر در دفع مدفوع در نوزاد است. در بیماری نادر هیرشپرونگ، به‌دلیل عدم وجود سلول‌های عصبی در قسمت انتهایی روده بزرگ، حرکت و انقباض‌های طبیعی روده وجود ندارد. این نوزادان در 24 ساعت اول زندگی، دفع مکونیوم ندارند. مکونیوم اولین مدفوع نوزاد است که چسبناک، بدون بو و تیره رنگ است. نزدیک به 90% این ‌نوزادان پس از جراحی، دفع طبیعی خواهند داشت. 

*مقاله رنگ مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.

2. مقعد سوراخ نشده (اختلالات آناتومیکی مقعد)

برخی اشکالات و اختلالات در روند رشد و تکامل جنین باعث بروز ناهنجاری ها می‌شود. مقعد سوراخ نشده نوعی ناهنجاری است که طی آن مجرای دفع مدفوع تشکیل نشده و مسدود است. یا به جای مقعد، این مجرا در محلی دیگر قرار گرفته مثلا جایی اطراف مقعد به پوست راه پیدا می‌کند و یا به واژن تخلیه می‌شود. این موارد با جراحی اصلاح می‌شود و نتیجه آن بستگی به شدت ناهنجاری، متفاوت خواهد بود.

3. یبوست عملکردی

در کودکان بزرگتر از یک ماه، علت مدفوع نکردن نوزاد معمولاً اختلالات عملکری دستگاه گوارش است. به این معنا که یبوست به ‌دنبال بیماری زمینه‌ای مانند نقص‌های مادرزادی و بیماری‌های ابتدای تولد به‌وجود نیامده است؛ بلکه دستگاه گوارش عملکرد خود را به‌خوبی انجام نمی‌دهد. مدفوع نکردن نوزاد بعد از شروع غذای کمکی، طبیعی است. کودکان اغلب در سه‌ دوره‌ی آغاز غذاهای کمکی و جامد، گرفتن از پوشک و شروع مدرسه، دچار یبوست می‌شوند. دلایل یبوست عملکردی عبارتند از:

هنگام شروع تغذیه تکمیلی و غذای جامد، به علت تغییر در رژیم غذایی، شیرخواران دچار یبوست می‌شوند. با مصرف آب بیشتر و گنجاندن سبزیجات و مواد غذایی حاوی فیبر این مشکل برطرف خواهد شد.

حوالی سن دوسالگی و سن گرفتن از پوشک، به خاطر داشتن توانایی کنترل دفع، به دلایل مختلف ممکن است مدفوع خود را نگه دارند که باعث تجمع مدفوع و سفت شدن قوام آن می‌شود. آموزش صحیح جدایی از پوشک و ایجاد فضای دلپذیر برای توالت و تشویق به دفع در کنار تغذیه مناسب، این مشکل را برطرف خواهد کرد. سن ورود به مدرسه یا مهد کودک نیز بروز یبوست شایع است که علت اصلی آن ممانعت از دفع در طول ساعات مدرسه است.

نگه داشتن مدفوع باعث سفت و سخت شدن قوام مدفوع می‌شود ودفع مدفوع سفت زخم والتهاب اطراف مقعد ایجاد می‌کند که شقاق مقعد گفته می‌شود. شقاق یا فیشر مقعد بسیار دردناک بوده و همین درد هنگام دفع باعث امتناع از دفع و تشدید یبوست می‌شود.

در مجموع علل یبوست عملکردی:

• نگه داشتن مدفوع
• مصرف کم سبزیجات و میوه و فیبر
• مصرف کم آب
• آموزش اشتباه در زمان از پوشک گرفتن

عوارض مدفوع نکردن طولانی در نوزاد چیست؟

اگر یبوست درمان نشود، ممکن است عوارضی مانند هموروئید ( واریسی شدن عروق اطراف مقعد که منجر به خونریزی هنگام دفع می‌شود.)، شقاق مقعد ( زخم‌های طولی در مقعد که باعث درد و خونریزی هنگام دفع می‌شود)، بیرون زدگی روده یا قطور شدن روده بزرگ به علت تجمع مدفوع که همین مشکلات یبوست را تشدید می‌کنند و کنترل و درمان یبوست را دشوارتر می‌کنند. در نتیجه در زمان بروز یبوست، باید در اسرع وقت مراقبت‌های پزشکی انجام شود.

مدفوع نکردن نوزاد بعد از انجام کارهای درمانی

انجام بعضی از کارهای درمانی می‌تواند علت کار نکردن شکم نوزاد باشد. به عنوان مثال، یکی از اتفاقات شایع، مدفوع نکردن نوزاد بعد از ختنه است که جای نگرانی ندارد و بعد از چند روز، به خودی خود درمان می‌شود و نوزاد مدفوع می‌کند. علت مدفوع نکردن نوزاد بعد از ختنه چیست؟ این موضوع معمولاً به خاطر مصرف داروهای مسکن یا بیهوشی است. مدفوع نکردن نوزاد بعد از واکسن چطور؟ آیا طبیعی است؟ واکسن‌ها می‌توانند عوارض مختلفی داشته باشند. یکی از شایع‌ترین آن‌ها اسهال است.

* مقاله رگه های قهوه ای در مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.

زنگ خطر در یبوست

آیا مدفوع نکردن نوزاد خطرناک است؟ در بخش‌های قبل موارد شایعی که منجر به تاخیر در دفع مدفوع و یا یبوست می‌شود را گفتیم. عدم دفع مدفوع در طی چند روز در شیرخواران، در صورتی که قوام مدفوع نرم باشد، امری طبیعی است و یبوست محسوب نمی‌شود.

همچنین علل یبوست عملکردی که شایع و قابل اصلاح است نیز بیان شد. مواردی که نیاز به دقت و بررسی بیشتر دارند و باید به پزشک مراجعه شود شامل:

• عدم دفع مکونیوم طی ۲۴ ساعت اول تولد
• عدم دفع مدفوع همراه با استفراغ و اتساع شکم در نوزادان
• خونریزی از مقعد
• دفع مدفوع جامد و سفت در شیرخواران
• یبوست همراه با دردشکم

* مقاله دانه های سفید در مدفوع نوزاد را مطالعه کنید.

درمان مدفوع نکردن نوزاد

برای مدفوع نکردن نوزاد چه باید کرد؟ برای درمان یبوست، باز هم گروه سنی نوزاد برای ما اهمیت دارد. در نوزادان کوچک‌تر از یک ‌ماه چون علل مادرزادی بیش‌تر مطرح هستند، درمان بسیار تخصصی است. در این نوزادان، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود و از درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد بدون مشورت با پزشک اجتناب گردد. اگر علت مدفوع نکردن کودک، یبوست عملکردی باشد، می‌توان با مشورت پزشک از درمان‌های خانگی بهره برد.

درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد

درمان‌های توصیه شده به عنوان درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد یک ماهه و بزرگتر عبارتند از:

• فعالیت بدنی: مانند بزرگسالان فعالیت بدنی در نوزادان هم می‌تواند باعث بهبود یبوست شود. برای این کار، نوزاد را به کمر خوابانیده و پاهایش را به‌آرامی به شکل حرکت دوچرخه در هوا تکان دهید.
• دوش آب گرم: دوش آب گرم می‌تواند انقباض عضلات شکم و لگن نوزاد را برطرف کرده و یک راه حل مدفوع نکردن نوزاد باشد. ( در مورد دلایل و روش‌های درمان در رفتگی لگن نوزاد در این مقاله بیشتر بخوانید)

• تغییراتی در رژیم غذایی: اگر نوزاد شما از شیرخشک استفاده می‌کند، می‌توان شیرخشک با برند متفاوت را جایگزین کرد. اگر نوزاد از شیر مادر استفاده می‌کند، تغییراتی در رژیم غذایی مادر می‌تواند کمک‌ کننده باشد. اگر نوزاد غذای کمکی جامد را شروع کرده است، باید از مواد غذایی استفاده کند که منبع غنی فیبر هستند. این مواد عبارتند از: گلابی، هلو، آلو، بروکلی و ...
• مصرف آب: یکی از مهم‌ترین دلایل یبوست در کودکان و بزرگسالان، کم‌ مصرف‌ کردن آب است. با شروع تغذیه تکمیلی، مصرف آب کافی نیز باید در نظر گرفته شود. آبمیوه طبیعی و خانگی نیز برای سن بالای یک سال توصیه می‌شود. البته مقدار آن نباید بیشتر از یک فنجان در روز باشد.
• ماساژ: یکی از راهکارهای موثر در بهبود حرکات دستگاه گوارش ماساژ است. ماساژ همچنین تکنیکی است که برای درمان مدفوع نکردن نوزاد کولیکی و رفع دردهای آن استفاده می‌شود. برای ماساژ‌دادن نوزاد، او را به پشت خوابانیده و دو انگشت را در جهت عقربه‌های ساعت روی شکم نوزاد می‌چرخانیم. اطراف ناف بیمار را هم ماساژ می‌دهیم. پاها و زانوهای نوزاد را گرفته و به‌آرامی، به ‌سمت داخل شکم حرکت می‌دهیم.
• شیاف گلیسرین برای رفع يبوست نوزاد: یکی از داروهای موثر جهت بهبود مدفوع نکردن نوزاد و یبوست عملکردی است و در مدت 15 تا 60 دقیقه پس از استفاده، اثر می‌گذارد. مصرف این شیاف طولانی مدت توصیه نمی‌شود. زیرا روند طبیعی دفع مدفوع را مختل می‌کند. با وجود اثربخشی بالای این شیاف، بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.

درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد دو ماهه

در بالا توضیح دادیم مدفوع نکردن نوزاد دو ماهه تا چند روز طبیعی است اما در مورد شکل درمان نکته‌ای وجود دارد. درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد یک ماهه، به دلیل عدم امکان مصرف دارو تفاوت‌هایی با نوزادان بزرگتر دارد. بهتر است از روش‌های خانگی و غیردارویی مانند ماساژ دل، حمام آب گرم و تغییر رژیم غذایی مادر برای درمان استفاده کنید.البته در نوزادان بزرگتر از شش ماه و کودکان نیز مصرف دارو برای درمان یبوست حتما باید تحت نظر پزشک باشد. به هیچ وجه مصرف داروهای گیاهی، برای یبوست توصیه نمی‌شود. اغلب داروهای گیاهی، حاوی گیاه سنا هستند که در بلند مدت باعث اختلال در حرکات گوارشی و آسیب به دستگاه گوارش کودکان می‌شود. 

* مقاله درمان سریع یبوست در منزل را مطالعه کنید.

سوالات‌ پرتکرار کاربران و‌ پاسخ متخصص

۲۴ساعته نوزاده یک ماهه دستشویی مدفوع نکرده مشکل ندارد؟

در کودکانی که شیر مادر می‌خورند طبیعی است.

۴ روز است بچه دو ماهه ام ،شکمش کار نمی‌کند آیا طبیعی است؟

شیرخوارها حوالی ۴۰ روزگی تا قبل از اینکه غذای جامد را شروع کنند یعنی تا شش ماهگی به خاطر اینکه دستگاه گوارش‌شان به میزان کافی تکامل پیدا نکرده، به خاطر این‌که نسبت به زمان تولد، دستگاه گوارش‌شان تکامل پیدا کرده، مقدار زیادی از شیری که می‌خورند هضم و جذب می‌شود پس حجم مدفوعشان ممکن است خیلی کم باشد. بنابراین حتی اگر هفته‌ای یک روز مدفوع نرم دفع کنند هم مشکلی نیست طبیعی است و یبوست حساب نمی‌شود. 

۲روزه نوزاد ۳ ماهه من دفع مدفوع نکرده و خیلی بی قراری می‌کند چیکار کنم؟

زور زدن و دل درد دل پیچه ممکن است یا بخاطر کولیک باشد یا حتی به خاطر اینکه بعضی بچه‌ها موقع دفع کمی دچار دل درد و زور زدن می‌شوند. این مسئله نزدیک هفت تا هشت ماهگی برطرف می‌شود و نیاز به انجام کاری نیست. درصورتی که مدفوع نرم باشد، تا هفت روز مدفوع نکردن در این سن طبیعی است.

آیا کار نکردن شکم نوزاد موجب خوب شیر نخوردن می‌شود؟

معمولاً یبوست شدید یا نفخ می‌تواند باعث بی‌قراری و کاهش اشتها شود، اما ارتباط مستقیم با شیر خوردن همیشه نیست.

پسرم ختنه شده و چهار روز است مدفوع نکرده؛ طبیعی است؟

ممکن است طبیعی باشد اما بهتر است حتما با پزشکش مشورت شده و اگر نوزاد بی‌قراری شدید، نفخ یا استفراغ دارد، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.

نوزادم سه ماهه مدفوع نرم دارد ولی نمی‌تواند دفع کند و شیاف لازم است؛ دلیل چیست؟

ممکن است دلیلش یبوست عملکردی یا مشکل عضلات کف لگن باشد؛ نیاز به بررسی و پیگیری دارد.

نوزاد دو ماهه چند روز است دفع ندارد، بدون درد، و یک روز قبل مدفوع سبز داشته؛ علت چیست؟

مدفوع سبز ممکن است نشانه تغییر در تغذیه یا جذب باشد؛ اگر دفع نداشت و حال عمومی خوب نیست، باید پزشک معاینه کند.